Gioacchino Rossini - La Cenerentola (Kopciuszek)

Sezon jesienny w Warszawskiej Operze Kameralnej!  W październiku będziemy mieli okazję zobaczyć niesamowitą operę - Gioacchino Rossini –  La Cenerentola (Kopciuszek). Opera Kopciuszek - bilety już dostępne!  Występy będą równocześnie obchodami 50-lecia pracy artystycznej Jitki Stokalskiej.

Historia Kopciuszka, czyli „nagrodzonej dobroci”, wzrusza od lat pokolenia dzieci, rodziców i dziadków. Któż więc nie zna losów osieroconej dziewczyny, którą sprawiedliwy los z ubóstwa wynosi do pałacowego przepychu. Znacie? Czyżby? Czy zatem na pewno Kopciuszek miał złą macochę? A może złego ojczyma? Zgubił kryształowy pantofelek, czy raczej bransoletkę? Posłuchajcie Rossiniego i przekonajcie się, jak było naprawdę!

Wykonawcy:
Don Ramiro - Aleksander Kunach
Dandini - Tomasz Rak
Don Magnifico - Dariusz Machej
Clorinda - Sylwia Krzysiek
Tisbe - Ewa Puchalska
Angelina - Elżbieta Wróblewska (5, 7 X) / Katarzyna Szymkowiak (6, 8 X)
Alidoro - Dariusz Górski (5, 8 X) / Artur Janda (6, 7 X)
Orkiestra: Zespół Instrumentów Dawnych Warszawskiej Opery Kameralnej Musicae Antiquae Collegium Varsoviense
Zespół Wokalny Warszawskiej Opery Kameralnej
Dyrygent: José Maria Florêncio

Kopciuszek

„Kopciuszek albo triumf dobroci” (La Cenerentola ossia La bontà in trionfo) to opera komiczna w dwóch aktach i pięciu scenach, stworzona przez Gioacchina Rossiniego do libretta Jacopa Ferrettiego. To przepiękne i wymagające dzieło chyba niesłusznie pozostaje nieco w cieniu „Cyrulika sewilskiego”.

Wiemy, że Rossini otrzymał za partyturę 500 skudów, czyli o 100 więcej niż za „Cyrulika”! Data premiery została określona na 26 grudnia 1816 roku, nie została jednak dotrzymana. Zamawiający bardzo długo nie mógł się zdecydować na libretto. Ostatecznie, już pod presją czasu, wybór padł na słynną baśń. Wiadomo było, że termin premiery jest nierealny, zdecydowano się jednak na podjęcie wszelkich kroków, by do premiery doszło jeszcze w sezonie zimowym. „Kopciuszek” powstawał więc w iście ekspresowym tempie. Jak wspomina sam Ferretti, napisanie libretta zajęło mu 22 dni. Rossini na skomponowanie muzyki potrzebował zaledwie dwóch dni więcej!

„Kopciuszek” został wystawiony 25 stycznia 1817 roku i spotkał się z przyjęciem niewiele lepszym niż „Cyrulik sewilski”. Na kilka fragmentów zareagowano co prawda wielkimi brawami, jednak reszta przeszła właściwie bez echa. Zdarzyły się nawet gwizdy. Z wyjątkiem ulubienicy rzymskiej publiczności Gertrudy Righetti-Giorgi – obsadzonej w tytułowej roli – w obsadzie zabrakło gwiazd. Jednak sam Rossini wierzył, że publiczność z dnia na dzień, czy raczej z wieczoru na wieczór, z każdym wystawieniem bardziej doceni „Kopciuszka” – i tak się stało. Dzieło szybko podbiło sceny europejskie: w 1818 roku opera została wystawiona w Barcelonie i Monachium, dwa lata później w Londynie, Wiedniu i Budapeszcie. W 1822 podbiła Paryż oraz Kraków (co ciekawe – wystawiona w języku niemieckim). W roku 1824 zabrzmiała we Lwowie, a w 1826 w Nowym Jorku. Warszawa na „Kopciuszka” czekała do 1829 roku, jedenaście lat od dnia, w którym dzieło usłyszał świat. Nic więc dziwnego, że z katalogu dzieł Rossiniego „Kopciuszek” popularnością ustępuje jedynie „Cyrulikowi sewilskiemu”. Co więcej, wymagania, które odtwórczyniom tytułowej roli stawia partia wokalna Angeliny, czyni z „Kopciuszka” prawdziwy sprawdzian nie tyle scenicznej dojrzałości, co sprawności wokalnej. Nic dziwnego, że na liście odtwórczyń głównej roli błyszczą nazwiska tej klasy, co Conchita Supervía (lata 30. minionego wieku), Agnes Baltsa, Ewa Podleś, Cecilia Bartoli czy Teresa Berganza.

Opera powstała na kanwie bajki Perraulta. Jest jednak kilka istotnych szczegółów, które odróżniają ją od bajkowego pierwowzoru. Kompozytor i librecista postanowili uwolnić ją od elementów fantastycznych, a słynny pantofelek został zastąpiony bransoletką. Powód był zgoła prozaiczny – obawiano się skandalu obyczajowego. Poszukiwania właścicielki pantofelka wymuszałyby każdorazowe podnoszenie sukni, a byłoby to rzeczą niedopuszczalną w czasach Rossiniego. Obawiano się reakcji cenzury i publiczności. W krytyce pojawiały się także komentarze upatrujące innej przyczyny zmiany w libretcie: Jeden tylko powód mógł usprawiedliwić w libretcie autora włoskiego zmianę pantofelka Kopciuszka na bransoletkę; ten mianowicie że wykonawczyni roli głównej musiała mieć piękne ramię, ale brzydką stopę.

Opera przeszła do historii jako pierwsza, w której do mieszaniny baśniowości i pełnej komediowości akcji dodano elementy farsy. Możemy tylko żałować, że „Kopciuszek” jest ostatnią włoską operą buffa Rossiniego – pełną ciepła, niuansów, swoistą koronką utkaną z fraz i głosów. Od tego momentu w jego twórczości rozpoczyna się okres stylistyki nawiązującej do opery francuskiej.

Warszawska Opera Kameralna zrealizowała jedną z nielicznych w Polsce inscenizacji „Kopciuszka”, co określiło w sposób istotny miejsce tej sceny na europejskiej mapie operowej. Liczne entuzjastyczne recenzje, które odbiły się echem także poza polskimi granicami, utwierdzają przynależność tego teatru operowego do elity.