Muzyka a zdrowie psychiczne: jak pomaga w radzeniu sobie ze stresem i depresją

Nie pomiń ten informacji

Na wstępie musimy zaznaczyć, że muzyka nie leczy depresji, stanów lękowych i tego typu problemów natury psychologicznej. By dobrze zaopiekować się sobą, warto udać się do specjalisty i skorzystać z leczenia farmakologicznego (jeśli jest konieczne) oraz terapii. Muzyka ma stanowić tylko dodatek i pomoc w radzeniu sobie w trudnych chwilach.

Muzyka jako balsam dla duszy

Już Pitagoras twierdził, że “Muzyka budzi w sercu pragnienie dobrych uczynków”. Skoro tak poważny naukowiec potrafił docenić jej zbawienny wpływ na nasze zdrowie psychiczne, tym bardziej my powinniśmy. 

Od tamtego czasu przeprowadzono wiele badań naukowych, które tylko potwierdzają dobry wpływ muzyki na duszę człowieka. Niektóre gatunki czy nawet konkretne brzmienia potrafią pobudzić nas do działania, za to inne sprawiają, że czujemy się otoczeni wsparciem i zrozumieniem. 

Terapia muzyką – czym jest?

Muzyka jest wykorzystywana w różnych metodach terapii. Bazuje ona na leczniczym wpływie dźwięku na psychikę człowieka. Wykorzystuje specjalnie ułożone sekwencje dźwiękowe, które wpływają na konkretne sfery ludzkiego organizmu. 

Muzykoterapia jest stosowana w leczeniu takich zaburzeń, jak:

• nerwice,
• zaburzenia lękowe,
• zaburzenia psychosomatyczne,
• depresja,
• zaburzenia samooceny.

Może być pomocna nawet w leczeniu bezsenności. 

Jak wygląda muzykoterapia?

Podczas muzykoterapii pacjent wykonuje ćwiczenia polegające na wyzwalaniu różnych emocji. Próbuje także pobudzić uczucia, które są w danym momencie wskazane. Co ważne, podczas terapii muzyką osoba chora nie tylko słucha różnych dźwięków, ale także samodzielnie je tworzy, śpiewa, tańczy i komponuje. Nie bez znaczenia jest w tym wszystkim improwizacja, która bazuje na uczuciach i przeżyciach konkretnej osoby.

Muzykoterapia ma wiele oblicz. Korzysta z takich metod, jak np.:

• metoda komunikatywna – pomoc w nawiązywaniu kontaktów z innymi za pomocą muzyki (terapia grupowa),
• metoda odreagowująco-wyobrażeniowa – tworząc muzykę, pacjent ujawnia tłumione emocje, trudne przeżycia czy nawet traumy, z których może się uwolnić,
• metoda kreatywna – polega na improwizacji, która ma obudzić moc twórczą,
• metoda relaksacyjna – wykorzystywana głównie podczas leczenia zaburzeń lękowych i depresji. Zmniejsza poczucie stresu, strachu i lęku.

Dlaczego muzyka może pomóc w leczeniu depresji i obniżeniu poziomu stresu?

Muzyka pełni wiele różnych funkcji. Wspominaliśmy już o samodzielnym tworzeniu muzyki bazującej na improwizacji, co stanowi autoekspresję emocji i przeżyć. Ale oprócz tego muzyka świetnie reguluje emocje! Możesz to zauważyć, przeprowadzając eksperyment:

• posłuchaj różnych gatunków muzycznych i brzmień,
• pomyśl, jak czujesz się podczas słuchania.

Będziesz mógł zaobserwować, że podczas słuchania skocznej i żywej muzyki masz więcej energii do działania, niż wtedy, gdy odtwarzasz smutne piosenki. Agresywna, ciężka muzyka może wyzwolić w Tobie gniew. To przykład tego, jak muzyka wywołuje emocje: od tych najprzyjemniejszych, aż po te najtrudniejsze. 

Ale to, po jakie gatunki muzyczne sięgamy, może także odwzorowywać nasz stan emocjonalny. Gdy jest nam źle, nie sięgamy po zespoły typu Enej, a skłaniamy się bardziej ku Adele. Podczas romantycznej randki prędzej sięgniemy po Eda Sheerana niż po Black Sabbath. 

Dlaczego tak jest? Ponieważ muzyka oddziałuje bezpośrednio na nasz organizm, aktywując centralny układ nerwowy (CUN) i autonomiczny układ nerwowy (AUN). 

Nie jest to jednak takie proste, ponieważ pewne badania wykazały, że słuchanie smutnej muzyki może sprawić… że będziemy przeżywać pozytywne emocje [1]. Dzieje się to dlatego, że podczas słuchania smutnej muzyki gdy ten smutek odczuwamy, możemy go przeżyć bardzo mocno i dać mu wybrzmieć. Gdy jeszcze dodatkowo śpiewamy na cały głos, pozbywamy się siebie niemal w dosłownym sensie trudnej emocji. A potem czujemy się lepiej. 

Leczenie depresji muzyką – czy to możliwe?

Badacze [2] udowodnili, że muzykoterapia pozytywnie wpływa na stan psychiczny osób cierpiących na depresję. Wykazali oni w wielu różnych badaniach, że połączenie terapii muzyką z leczeniem farmakologicznym i tradycyjną terapią jest o wiele bardziej skuteczne, niż stosowanie tylko leków. Jednocześnie muzykoterapia angażuje pacjentów na tyle, by chętniej kontynuowali oni terapię i bardziej dbali o swoje zdrowie psychiczne. 

Samo “leczenie” depresji muzyką może być także pośrednie. O ile słuchanie piosenek nie sprawi, że będziemy zdrowi, tak może choć nieznacznie zmienić nastrój czy poprawić samopoczucie. Nie bez znaczenia jest to, jaki gatunek wybierzemy:

• relaksacyjna muzyka pomoże w obniżeniu stresu i napięcia,
• muzyka taneczna doda odrobiny energii do działania i być może wyciągnie nas z marazmu,
• muzyka filmowa może obudzić piękne wspomnienia itd. 

Pamiętaj jednak, że muzyka nie jest lekiem samym w sobie. Choć udowodniono, że może pomóc w leczeniu depresji, o zastosowaniu muzykoterapii powinien zdecydować specjalista. Nie zaszkodzi z niej skorzystać, ale zaszkodzić może zbagatelizowanie problemu i niezastosowanie leczenia farmakologicznego czy innych rodzajów terapii. 

Źródła: 

[1] Kawakami A, Furukawa K, Katahira K, Okanoya K. Sad music induces pleasant emotion. Front. Psychol. 2013; 4: 311

[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6486188/