Francuski DJ zasili skład nadchodzącej edycji Audioriver Festival, która odbędzie się 11-13 lipca w Łodzi.

Miasto wież i róż – Oleśnica
W Polsce mamy kilka Oleśnic oraz Oleśniczkę, ale tym razem przenosimy się na Dolny Śląsk, a dokładniej do aglomeracji wrocławskiej. Miasto to już przed laty okrzyknięto “miastem wież i róż”. Słynie z OFCY, Zamku Książąt Oleśnickich i… szybkiego dojazdu do Wrocławia. Ale zanim z niej uciekniesz, zobacz, co warto zwiedzić w Oleśnicy.
09.09.2024
Klaudia Jaroszewska-Kotradii
Artykuł może zawierać autopromocję eBilet.pl
Skąd wzięła się nazwa “Oleśnica”?
Nazwa Oleśnica pochodzi od olchy, czyli drzewa (staropol. Olszyna, Olsza). Musisz bowiem wiedzieć, że historyczna nazwa miasta to Olsznica. Pięknie o niej pisał w 1888 roku niemiecki językoznawca, Heinrich Adamy: Stadt am Erlenbach – miasto nad olchowym potokiem. Nawiązywał on do nazwy miasta z 1189 roku oraz do przechodzącej przez miasto rzeki – Oleśnicy. Możesz ją zobaczyć, przechadzając się po którymś z Parków: nad Stawami lub Książąt Oleśnickich (ale o nich za chwilę).
Od XII wieku nazwa miasta zmieniała się wielokrotnie, choć jej znaczenie pozostawało takie samo. W 1750 roku po raz pierwszy pojawiło się słowo “Oleśnica”, które to zostało wymienione w języku polskim przez króla Prus, Fryderyka II w zarządzeniu wydanym dla mieszkańców Śląska. Oficjalnie jednak nazwa została zatwierdzona dopiero w 1946 roku.
Krótko o historii miasta
Nie będziemy cię zanudzać historią, ale podczas zwiedzania miasta warto wiedzieć kilka faktów:
- w 1313 roku Oleśnica stała się stolicą samodzielnego księstwa oleśnickiego pod władzą księcia Bolesława,
- po śmierci ostatniego piastowskiego, lokalnego władcy, Oleśnica wraz z całym księstwem przez lata pozostawała pod panowaniem króla Czech,
- za panowania czeskich Podiebradów miasto przeżywało rozkwit (przebudowano wtedy zamek, wzniesiono nowe świątynie, bibliotekę, drukarnię i gimnazjum),
- niestety, podczas wojny 30-letniej miasto zostało zniszczone, a później przeszło do rąk książąt wirtemberskich, który odbudowali ją w stylu barokowym,
- miasto stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym (wydawano tu książki po polsku, niemiecku i łacińsku),
- w 1730 roku pożar zniszczył większą część miasta,
- w drugiej połowie XIX wieku miasto znów przeżywało rozkwit (ulokowano w nim garnizon, przeprowadzono linię kolejową łączącą Wrocław w Górnym Śląskiem, wybudowano sąd, pocztę, starostwo, gazownię, szpital, koszary, stadion miejski i wiele, wiele innych),
- w 1945 roku wojska radzieckie podpalały różne części miasta, niszcząc 80% zabudowy (miasto odgruzowywano przez kolejne kilka lat, a odbudowa nastąpiła dopiero w latach 60.).
Teraz możemy pójść na spacer!
Oleśnica otoczona murami obronnymi
Wycieczkę podzielimy sobie na dwie części. Pierwsza z nich skupi się na tym, co możesz zobaczyć w obrębie murów obronnych, a druga – poza nimi.
Brama Wrocławska w Oleśnicy
W obrębie murów miejskich mieści się historyczna część miasta. Wyznaczają ją nadal istniejące mury miejskie. Choć dziś możemy dostać się tam od każdej strony, kiedyś możliwe było to jedynie przez bramy:
- wciąż istniejącą Trzebnicką (dziś Wrocławską) – od zachodu,
- rozebrane w 1868 roku: Oławską, Namysłowską i Mariacką.
Brama Wrocławska została wybudowana najprawdopodobniej na początku XIV wieku, gdy przebudowywano rezydencję książęcą. Nazwano ją wtedy Trzebnicką, ponieważ wiódł przez nią trakt w kierunku Trzebnicy. W XVI wieku bramę rozbudowano.
W 1813 roku obok Bramy Wrocławskiej wzniesiono łuk triumfalny, przez który do miasta wjechali car Aleksander I i król Fryderyk Wilhelm III. Niedługo później, przez to że brama przestała pełnić funkcje obronne, wykuto w niej przejście dla pieszych.
W 1868 roku rozebrano pozostałe bramy, a Wrocławską pozostawiono tylko dlatego, że tereny wokół niej były zbyt podmokłe, by je zabudować. Co więcej, Fryderyk III osobiście zakazał rozbiórki bramy.
Podczas II wojny światowej spłonęły jedynie znajdujące się obok Bramy Wrocławskiej zabudowania. Dzięki kolejnym działaniom, dziś w bramie mieści się Galeria Brama Wrocławska.
Zamek Książąt Oleśnickich
Zamek Książąt Oleśnickich to zabytkowa, renesansowa budowla… hej, hej… a nie barokowa? Przecież wcześniej tak pisaliście! Pisaliśmy, owszem, ale daj nam wszystko wyjaśnić.
Pierwszy zamek pochodzi z XIII wieku, a kolejne rozbudowy i przebudowy sprawiły, że nabrał zupełnie innego charakteru. W górnej kondygnacji zamku widać galerię z kamienną balustradą, która świadczy o wcześniejszym, gotyckim właśnie etapie budowy zamku. Rozbudowa zamku zaczęła się w połowie XVI wieku i trwała do drugiej dekady XVII wieku. Zainicjował ją prawdopodobnie Konrad I Oleśnicki, ale okres świetności przypada na czeskie władanie, o którym pisaliśmy w części historycznej tego artykułu. Znaczącą rolę odegrał tutaj Jan z Podiebradów, który dobudował dla siebie budynek na planie czworokąta (tzw. przedzamcze. Nazywany był także pałacem wdów). To jednak jego bratanek nadał zamkowi dzisiejszy, bardziej renesansowy charakter. Ostatnia renowacja miała miejsce za czasów Hohenzollernów, którzy traktowali zamek jako swoją letnią rezydencję do 1945 roku.
Po II wojnie światowej w budynku przetrzymywano jeńców włoskich i węgierskich. Później siedzibę miał tam radziecki Międzynarodowy Czerwony Krzyż, a następnie:
- Technikum Budowlane,
- Centralna Szkoła Instruktorów Zuchowych ZHP,
- filia Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu,
- a dziś: Ochotniczy Hufiec Pracy.
Zamek można zwiedzać z przewodnikiem, audioprzewodnikiem lub samodzielnie.
Bazylika św. Jana Apostoła w Oleśnicy
Co ciekawe, w XVII wieku zamek został połączony krytym gankiem z Bazyliką Świętego Jana Apostoła z XIII wieku. Kościół ten jest nazywany Kościołem Zamkowym i dziś jest to rzymskokatolicki kościół parafialny. W XIV wieku kościół przebudowano, a w XV został podwyższony, stając się jednocześnie trójnawową bazyliką. Niedługo później nastąpiły kolejne rozbudowy o północną kruchtę i trzy kaplice. W 1700 roku książęta wirtemberscy wybudowali od strony południowej barokową kaplicę grobową, zwaną także mauzoleum. Umieszczono w niej 24 trumny zmarłych członków rodziny książęcej. W kościele znajdują się także organy z 1910 roku oraz wiele innych dzieł sztuki z różnych okresów.
Na wieży kościoła znajdują się cztery dzwony, które są najstarszymi zabytkami sztuki odlewniczej w Oleśnicy. Przetrwały one bowiem zawieruchy wojenne i uniknęły przetopienia, ponieważ zostały uznane za kategorię D (o znacznej wartości historycznej, ostatnie w kolejce do ponownego wykorzystania). Największy z tych dzwonów został stworzony w XV wieku i waży prawie dwie tony. Dla porównania drugi co do wielkości dzwon jest trzykrotnie lżejszy.
Ratusz w Oleśnicy
W centrum Starego Miasta znajduje się Ratusz. Pierwszy wybudowano tam w XV wieku, ale był on wielokrotnie niszczony i przerabiany, przez co ten dzisiejszy zupełnie nie przypomina pierwotnej wersji. Ten, który możesz dziś oglądać, uzyskał obecne klasycystyczny wygląd w 1826 roku, a po tym jak został zniszczony podczas wojny, odbudowano go w 1964 roku. Udało się na szczęście zachować ocalałą wieżę i fragmenty średniowiecznych murów, a podczas rekonstrukcji odtworzono klasycystyczne elewacje wraz z detalami architektonicznymi. Dziś mieszczą się w nim władze miejskie.
Sam budynek składa się między innymi z wieży, na której znajduje się tarcza zegarowa i galeryjka widokowa w najwyższej części, i której szczyt wieńczy hełm z latarnią. W ścianach klatki schodowej wmurowano kamienne płyty herbowe z XVI i XVII wieku. Pochodzą one ze starego ratusza i innych zabytków miasta.
Przed głównym wejściem budynku stoi klasycystyczna kolumna zwycięstwa, którą postawiono tam w 1873 roku. Nieco z boku możesz znaleźć wyjątkową ławkę, na której siedzi dziewczynka trzymająca różę. Przysiądź się do niej i odpocznij chwilę przed dalszą wędrówką.
Co jeszcze warto zobaczyć w obrębie murów miejskich?
W obrębie murów miejskich w Oleśnicy warto zobaczyć także:
- gotycką Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, którą utworzono z dwóch odrębnych kościołów klasztornych,
- gotycki Kościół Zbawiciela (to obecnie jeden z najstarszych budynków w Polsce, który w przeszłości pełnił funkcję synagogi. Został zbudowany pod koniec XIV wieku, a gdy z miasta wypędzono Żydów, budynek zamieniono na magazyn, a później na arsenał. Pod koniec XVII wieku synagogę przebudowano na zbór kościoła ewangelicko-augsburskiego. W 1730 roku budynek spłonął, po czym został odbudowany. Dwa wieki później ponownie go wyremontowano, a dziś jest zborem kościoła zielonoświątkowego),
- barokowy kościół pw. św. Trójcy,
- “Dom Wdów” z 1683 roku, który obecnie pełni funkcję Szkoły Muzycznej I stopnia im. Fryderyka Chopina,
- Kolumnę Złotych Godów z XVIII wieku (jest to pamiątka złotych godów pary książęcej Karola Krystiana wirtemberskiego i Marii Zofii Solms-Laubach. To klasyczna kolumna w stylu korynckim, na której szczycie umieszczono mitrę książęcą. Umieszczona na niej także medaliony związane z parą książęcą).
Pora przenieść się poza mury i zobaczyć nieco “nowego miasta”.
Polecamy na eBilet
Co warto zobaczyć w Oleśnicy?
Choć w obrębie murów miejskich wiele miejsc jest wartych uwagi, poza nimi także znajdziesz miejsca, które cię zachwycą.
Zabytki poza murami miejskimi
Poza murami miejskimi warto zwrócić uwagę na takie budynki jak:
- neorenesansowy budynek Sądu Rejonowego z 1896 roku,
- budynek Poczty Polskiej z XIX wieku,
- Zespół Zakładu Karnego z końca XIX wieku,
- dawny Hotel Dworcowy, w którym dziś znajduje się Biblioteka i Forum Kultury (możesz wejść do środka),
- budynek Starostwa Powiatowego z 1922 roku i znajdujący się naprzeciwko niego gmach I Liceum Ogólnokształcącego z początku XX wieku.
Możesz udać się także na spacer do północnej części miasta, gdzie znajduje się budynek dawnego Kasyna Oficerskiego z końcówki XIX wieku (dziś obok niego możesz zjeść coś pysznego i zrobić sobie chwilę przerwy w zwiedzaniu).
Jedną z głównych ulic miasta jest ulica Wojska Polskiego, przy której zobaczysz Wieżę Ciśnień z 1897 roku, Kaplicę Cmentarną z 1889 roku oraz Cmentarz Komunalny wraz z Bramą z 1823 roku. Trochę dalej znajduje się też zespół koszar (tzw. Czerwone Koszary, których nazwa nawiązuje do czerwonej cegły użytej do budowy budynków). Są tam między innymi:
- budynek czwartego eskadronu, w którym obecnie mieści się Liceum Ogólnokształcące nr 2,
- spalony budynek regimentu,
- budynek pierwszego eskadronu, w którym dziś znajdują się mieszkania.
Budynki były rozbudowywane co widać po różnorodnej architekturze (nie zachowano nawet dawnego kształtu okien czy tego samego wyglądu cegieł). Co prawda nie możesz wejść do środka, ale jeśli interesujesz się architekturą, to z pewnością ci się spodobają.
Ostatnim wartym uwagi budynkiem jest Pałac Rothkirchów, którzy to są uznawani za jeden z najstarszych i zarazem najznakomitszych śląskich rodów. Przypuszcza się że Pałacyk wybudowano pod koniec XIX wieku i stanowił on własność Rothkirchów do końca II wojny światowej. Dziś znajduje się w nim Urząd Gminy Oleśnica.
Gdzie w Oleśnicy można odpocząć na łonie natury?
Jednym z takich miejsc jest Plac Zwycięstwa, na którym znajdziesz fontannę (wieczorami jest podświetlana na kolorowo, a zimą wodę zastępują ostrosłupy, które podświetlone od środka wyglądają jak barwne choinki), a także przestrzeń do skakania w klasy i innych zabaw dla dzieci oraz tor do jazdy na rolkach. Nie jest to jednak miejsce zbyt zielone, dlatego przejdziemy się teraz do kilku pięknych parków.
Park nad Stawami w Oleśnicy
Park nad Stawami w Oleśnicy jest jednym z największych w mieście. Znajdują się tam “dwa” stawy: mały i duży, które łączą się ze sobą przepływając pod mostkiem. Dookoła możesz spacerować, jeździć na rolkach czy rowerze. Znajdziesz tam także amfiteatr, na którym odbywają się koncerty i spektakle. Możesz odpocząć w cieniu drzew (na ławce lub jednym z leżaków), wybrać się na przylegający do parku plac zabaw lub skorzystać z terenowej siłowni.
Podobnym parkiem, który także znajduje się nad stawami, ale w innej części miasta, jest Park Książąt Oleśnickich. Możesz go zobaczyć przy okazji zwiedzania zamku, ponieważ znajduje się on po drugiej stronie ulicy.
Park Kolejarzy Oleśnickich
Park Kolejarzy Oleśnickich to nie lada gratka dla miłośników pociągów, szczególnie tych najmłodszych. Po rewitalizacji z 2023 roku w parku znajdują się odnowione, drewniane rzeźby pociągów, a także stary żuraw wodny (wykorzystywany dawniej do obsługi pociągów parowych) oraz kawałek torów z ustawionymi na nich kołami lokomotywy parowej. Oprócz tego w parku znajdziesz mnóstwo ławek, plenerową siłownię oraz dość dobrze zacieniony plac zabaw i boisko.
Ogród Doświadczeń i Pomnik Ery Kosmicznej
Na terenie dawnej fosy miejskiej znajduje się Ogród Doświadczeń dla dzieci, gdzie mogą one wypróbować różne prawa fizyki na własnej skórze. Obok znajduje się Pomnik Ery Kosmicznej (jest nazywany także Pomnikiem Kosmonautów, a przez mieszkańców “byczymi jajami”). Ma on już przeszło 50 lat i został stworzony z kamienia oraz aluminium. Jego autorem był ówczesny docent ASP Jerzy Boroń z Wrocławia. To jedyny na Dolnym Śląsku pomnik, który został wzniesiony dla upamiętnienia wypraw kosmicznych.
Na murze będącym pozostałością przedbramia Bramy Oławskiej umieszczono napis: Dnia 12.04.1961 r. z terenu Związku Radzieckiego wyruszył na zwycięski podbój przestworzy pierwszy człowiek Jurij Gagarin – Cześć i chwała bohaterskim zdobywcom kosmosu.
Murale w Oleśnicy
Oleśnica słynie z przepięknych murali (najładniejszy jest przy ulicy Sinapiusa) związanych z obchodami OFCY, czyli Oleśnickiego Festiwalu Cyrkowo-Artystycznego, który rokrocznie odbywa się w mieście. Możesz na niego trafić w sierpniu. Obfituje w bezpłatne oraz płatne pokazy – jak sama nazwa mówi – cyrkowe i artystyczne.
Za tobą wiele wrażeń. Na tym więc dziś skończymy i zapraszamy cię do Oleśnicy, byś zobaczył ją na żywo.
Poprzedni artykuł
Następny artykuł