Historia teatru: od starożytności po współczesność

Czym tak właściwie jest teatr?

Warto byłoby rozpocząć od tego, czym tak właściwie jest teatr. Wiecie? To widowiskowa sztuka,
która w zdecydowanej większości przypadków wystawiana jest w budynku teatralnym. Nie
zawsze tak jednak jest, ponieważ śmiało można wyróżnić również teatr szkolny, objazdowy,
telewizyjny czy też radiowy. Znacie którąś z tych odmian?
W sztuce kluczową rolę odgrywają reżyserzy, aktorzy oraz kostiumy. Spektakl rozgrywa się na
żywo, z udziałem publiczności i może przybierać rozmaite formy, w tym m.in. muzyczną,
baletową, operową, dramatyczną, aktorską, taneczną lub lalkową.

Jak to wyglądało w dawnych czasach?

Kiedy ludzie po raz pierwszy mieli styczność z teatrem? Zapewne wielu z Was strzelałoby, że
miało to miejsce jeszcze w Starożytnej Grecji. Mielibyście rację! Wtedy teatr wyglądał jednak
nieco inaczej, ponieważ skupiano się na dostarczaniu rozrywki, przekazywaniu różnego rodzaju
informacji i połączeniu sztuki, muzyki oraz poezji. Chcielibyście uczestniczyć w takich
wydarzeniach? Na pewno miało to swój niepowtarzalny urok… Gdzie wystawiano dawne
przedstawienia? Przede wszystkim w amfiteatrze, który był podzielony na kilka części:

• teatron – tam znajdowała się publiczność,
• skene – budynek o charakterze pałacowym, przeznaczony głównie dla aktorów,
• orchestra – tam znajdował się chór,
• proskenion – podwyższenie wyznaczone dla artystów.

W Starożytnej Grecji na pierwszy plan wysunęły się komedia, tragedia oraz dramat, a
największymi twórcami byli wtedy m.in. Sofokles, Ajschylos i Tespis. Chyba o nich słyszeliście?
Mieliście ku temu okazję choćby na szkolnych zajęciach. Jakie elementy przewijały się na
scenie? Przede wszystkim maski, trzech aktorów oraz peruki.
Jeśli chodzi o Starożytny Rzym, na szczególne uznanie zasługiwali m.in. Terencjusz i Liwiusz
Andronik. W średniowieczu wyglądało to nieco inaczej, ponieważ kluczową rolę odgrywały
wtedy dramaty liturgiczne i przedstawienia religijne.

Szekspir, oświecenie i Wielka Reforma

Kogo wymienilibyście, jeśli ktoś zapytałby Was o największego teatralnego twórcę? Na pewno
wielu z Was rzuciłoby nazwisko Williama Szekspira, prawda? To postać, która znacznie
rozwinęła dzieła teatralne i nadała im dynamiki, ekspresji oraz wielowątkowości. Na scenach
zaczęło się też pojawiać więcej niż jedynie trzech aktorów. Znacie największe dzieła Szekspira?
W tym miejscu wystarczy wymienić pięć kluczowych sztuk:

• “Makbet”,
• “Hamlet”,
• “Otello”,
• “Romeo i Julia”,
• “Sen nocy letniej”.

Później przyszła pora na okres oświecenia, w trakcie którego rozwinęły się teatry we Francji i we
Włoszech. Ogromną wagę przywiązywano m.in. do opery. Wszystko zmieniło się jednak za
sprawą tzw. Wielkiej Reformy Teatru, która zrywała niejako z teatrem mieszczańskim i dała
większą swobodę reżyserowi. Postawiono na inscenizację, wrażliwość widza, symbolizm,
surrealizm i odwoływanie się do najważniejszych elementów z życia człowieka. Pamiętacie
kluczową postać z tego okresu? Na pewno był to Edward Gordon Craig, uznawany za “ojca”
przeprowadzenia Wielkiej Reformy.

Teatr w czasach współczesnych.

Zapytacie, co z teatrem w czasach współczesnych? Śmiało można rzec, że często nawołuje on do
najważniejszych aspektów, wprowadzonych po Wielkiej Reformie. Na dzisiejszych scenach
poruszane są różne wątki, w tym m.in. ludzkie dylematy, życiowe perypetie i codzienna
rzeczywistość. Reżyserzy skupiają się również na większym kontakcie widza z aktorem, lekkiej
improwizacji oraz żywiołowości i umiejętności przekazywania emocji przez artystów. Byliście na
współczesnym spektaklu? Zatem dobrze wiecie, o czym mowa.
Znacie najpopularniejszych polskich reżyserów teatralnych? Na Waszej liście powinny się
znaleźć następujące nazwiska:

• Krzysztof Warlikowski,
• Jan Klata,
• Michał Zadara,
• Barbara Wysocka,
• Natalia Korczakowska,
• Maja Kleczewska.

Oczywiście każdy z Was może przygotować w tym zakresie własne zestawienie, ale obok tych
reżyserów nie powinniście przechodzić obojętnie.

Największe polskie teatry i współczesne dzieła.

Pozostaje jeszcze wskazać największe polskie teatry, wśród których znajdą się m.in. Teatr im.
Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie, Teatr Wielki
– Opera Narodowa w Warszawie, Gdański Teatr Szekspirowski, Teatr Muzyczny Roma w
Warszawie, Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie czy też Teatr
Powszechny w Łodzi. Macie jakieś inne typy?

Bylibyście w stanie wymienić kilka współczesnych dzieł teatralnych? Sprawdźcie przede
wszystkim przedstawienia “Bieguni”, “Darwin albo dzieci ewolucji”, “I tak nikt mi nie uwierzy”
oraz “Krzycz. Byle ciszej”. Na pewno nie pożałujecie!