Jakie są najważniejsze nagrody teatralne na świecie?

Nagrody teatralne na świecie

Nagrody Moliera (Teatr Paryski we Francji)

W 2023 roku odbyła się już 34. ceremonia przyznania Nagród Moliera (Les Molieres). To najważniejsza nagroda dla twórców teatralnych przyznawana we Francji. Są one wręczane w różnych kategoriach, m.in.:

• musical,
• spektakl dla dzieci,
• komedia,
• aktorzy,
• scenografowie,
• dźwiękowcy.

Łącznie w 2023 roku nagrodzono artystów aż 19 statuetkami. Warto zaznaczyć, że osobno nagradza się teatry prywatne, a osobno publiczne. Przykładowo sztuka „Oublie-moi” otrzymała nagrody w kategorii teatrów prywatnych dla najlepszej:

• sztuki,
• reżysera,
• roli kobiecej,
• roli męskiej.

Podobne nagrody otrzymała sztuka „Bourgeois Gentilhomme” w kategorii teatru publicznego dla najlepszego:

• reżysera,
• roli męskiej,
• roli kobiecej.

Tony Awards (Antoinette Perry Award for Excellence in Theatre w Stanach Zjednoczonych)

Nagroda przyznawana pierwotnie jedynie na Broadwayu. Po raz pierwszy nagrody te zostały wręczone w 1949 roku. Są one przyznawane w przeróżnych kategoriach, m.in.:

• najlepsza sztuka dramatyczna,
• najlepszy musical,
• najlepszy scenariusz,
• najlepsza oryginalna koncepcja muzyczna,
• najlepsza nowa adaptacja sztuki dramatycznej,
• najlepsi aktorzy pierwszo- i drugoplanowi męscy i żeńscy (osobno dla musicali i sztuk dramatycznych),
• najlepsza scenografia i wiele, wiele innych.

Wśród laureatek możemy znaleźć Jane Krakowski (a właściwie Jane Krajkowską), która jest amerykańską aktorką polskiego pochodzenia. Nagrodę otrzymała w 2003 roku w kategorii „najlepsza aktorka” za występ w sztuce „Nine”. 

Europejska Nagroda Teatralna (Premio Europa per il Teatro we Włoszech)

Nagroda ta jest porównywana do Oscarów. Została zapoczątkowana w 1986 roku dzięki Komisji Europejskiej, Unii Teatrów Europy, Europejskiej Konwencji Teatralnej, Międzynarodowemu Stowarzyszeniu Krytyków Teatralnych, Międzynarodowemu Instytutowi Teatralnemu UNESCO oraz Śródziemnomorskiemu Instytutowi Teatralnemu. 

Jest przyznawana za całokształt twórczości artystom oraz instytucjom.

Pierwszą nagrodzoną artystką była Ariane Mnouchkine, która założyła Theatre du Soleil. Wśród nagrodzonych są także Polacy. Pierwszym, który otrzymał statuetkę, był Krzysztof Warlikowski. 

Podczas ceremonii przyznawane są nagrody, prezentowane spektakle, prace laureatów, a także prowadzone są konferencje i rozmowy z artystami. Na widowni można zobaczyć wybitnych artystów, krytyków teatralnych i badaczy teatru, a także dziennikarzy i inne ważne osobistości.

Nagrody teatralne w Polsce

Feliksy Warszawskie

Feliksy Warszawskie po raz pierwszy zostały wręczone w 1999 roku. Są przyznawane aktorom i reżyserom teatralnym związanym z teatrami warszawskimi. To najbardziej prestiżowa nagroda przyznawana w stolicy. Jej pomysłodawcą i założycielem był Feliks Łaski (biznesmen, filantrop). Gdy zmarł, fundacja jego imienia przestała się angażować w nagrody. Dlatego mecenasem Feliksów została Grupa Allianz Polska. 

Podczas głosowania, jurorzy mogą wybierać tylko tych artystów, którzy nie pochodzą z ich macierzystych teatrów. Nagrody są przyznawane w takich kategoriach, jak m.in.:

• najlepszy reżyser,
• najlepszy aktor (pierwszo- i drugoplanowy),
• najlepszy debiut. 

Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna

To młodsza siostra Nagrody Literackiej GDYNIA oraz Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych RaPort. Jest organizowana przez Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni. Po raz pierwszy została wręczona w 2007 roku. Zgłaszać można do nich sztuki, które są jeszcze przed swoim debiutem. 

Ma ona za zadanie inspirować zupełnie nowe zjawiska w obrębie teatru. Największe szanse daje młodym twórcom, którzy chcą pokazać swoje pomysły na profesjonalnej scenie. Oprócz samej statuetki twórcy dostają możliwość udoskonalania spektaklu poprzez pokazy warsztatowe. To zdecydowanie najważniejsza nagroda dla przedstawicieli debiutanckiego, scenicznego pokolenia.

Nagrody „Teatru”

Redakcja czasopisma „Teatr” każdego roku przyznaje prestiżowe nagrody:

• im. Konrada Swinarskiego (dla najlepszego reżysera; od 1976 roku),
• im. Aleksandra Zelwerowicza (dla najlepszej aktorki i najlepszego aktora; od 1984 roku),
• nagrody specjalne dla wybitnych artystów.

W sezonie 2022-2023 nagrodę im. Konrada Swinarskiego otrzymał Wojciech Faruga za reżyserię spektaklu „Dekalog” (na podstawie książki Krzysztofa Kieślowskiego i Krzysztofa Piesiewicza o tym samym tytule). Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza otrzymała Agnieszka Przepiórska za rolę Barbary Sadowskiej w sztuce „W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej” (reż. Anna Gryszkówna) oraz Roman Gancarczyk za rolę Jamesa Tyrone’a w sztuce „Pewnego długiego dnia” (reż. Luka Perceval). Nagrodę Specjalną otrzymała cała obsada sztuki „1989” (Gdański Teatr Szekspirowski, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie) za „brawuroą, zniuansowaną i opowiedzianą współczesnym językiem estetycznym interpretację wydarzeń z najnowszej historii Polski, który przywołanie staje się pytaniem o możliwość istnienia narodowej wspólnoty”.

Oczywiście ważnych nagród jest przyznawanych o wiele więcej, ale te są z pewnością najbardziej znaczące.