Najbardziej znani kuratorzy sztuki w Polsce i za granicą

Kim jest kurator sztuki? Krótkie wprowadzenie

Kurator to ktoś, kto nie tylko organizuje wystawy, ale przede wszystkim nadaje im sens, budując narrację, która prowadzi widza przez świat idei i emocji. Kurator to połączenie artysty, badacza i stratega – osoba, która potrafi łączyć sztukę z kontekstem społecznym, ekonomią czy kulturą popularną. Współcześnie coraz częściej staje się równorzędnym partnerem artysty, mając realny wpływ na to, co i w jaki sposób oglądamy w muzeach czy galeriach. Bez kuratorów świat sztuki nie byłby taki sam. 

Więcej informacji na temat pracy kuratora sztuki (znanego także jako kurator wystawy) znajdziesz w tym artykule: Na czym polega praca kuratora wystawy?

Jacy są najbardziej znani kuratorzy sztuki w Polsce?

Sprawdźmy, którzy polscy kuratorzy już dawno wyszli z cienia i dali się poznać jako wybitni wizjonerzy zmieniający oblicze sztuki.

Sebastian Cichocki

Główny kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, wcześniej dyrektor CSW Kronika w Bytomiu. W swojej pracy konsekwentnie bada związek między sztuką a rzeczywistością społeczną, odwołując się do idei Jerzego Ludwińskiego i koncepcji epoki postartystycznej. Interesuje go użyteczność sztuki, refleksja neokonceptualna, a także tradycje land-artu i sztuki środowiskowej z lat 70.

Cichocki współpracował m.in. z Tymkiem Borowskim, Michałem Liberą, Pawłem Althamerem, Grzegorzem Piątkiem czy Aleksandrą i Danielem Mizielińskimi. We współpracy z nimi (a także z wieloma innymi artystami) stworzył (i nadal tworzy!) wystawy, które przekraczają granice instytucjonalne i zapraszają do aktywnego uczestnictwa w kulturze.

Wśród jego najciekawszych projektów znalazły się m.in.:

• “Polski Pawilon” na 52. Biennale Sztuki w Wenecji (wystawa Moniki Sosnowskiej),
• “Yael Bartana, … and Europe will be stunned” na 54. Biennale w Wenecji,
• “Robiąc użytek. Życie w czasach postartystycznych” w MSN w Warszawie (2016 rok).

Daniel Muzyczuk

Kierownik Działu Sztuki Nowoczesnej w Muzeum Sztuki w Łodzi, wcześniej kurator Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu. W swojej pracy bada relacje między sztuką a muzyką oraz związki współczesnych praktyk artystycznych z tradycją awangardy. Interesuje go także aktualizacja i archiwizacja kolekcji sztuki oraz interdyscyplinarne podejście do wystawiennictwa. Jego projekty łączą w sobie refleksję historyczną i eksperyment, często angażując dźwięk, performans i instalacje.

Współpracował z m.in. Konradem Smoleńskim, Honzą Zamojskim, Hubertem Czerepokiem, Agnieszką Polską, Julitą Wójcik i Zbigniewem Liberą. 

Wśród jego najciekawszych wystaw znalazły się chociażby:

• “Long Gone” Susan Philipsz (CoCa, Toruń, 2009 rok),
• “Poszliśmy do Croatan” z Robertem Rumasem (Toruń / HMKV Dortmund, 2008–2011),
• “MORE IS MORE” z Agnieszką Pinderą i Joanną Zielińską (CSW Znaki Czasu, Toruń, 2010 rok),
• “Spojrzenia 2011” (Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, 2011 rok),
• “Pawilon Polski” na 55. Biennale Sztuki w Wenecji (wystawa Konrada Smoleńskiego, 2013 rok),
• “Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alternatywna w Europie Wschodniej 1968–1994” z Davidem Crowleyem (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2017 rok).

Maria Anna Potocka

Dyrektorka Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, a wcześniej wicedyrektorka Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie oraz dyrektorka Galerii Sztuki Współczesnej “Bunkier Sztuki” w Krakowie. W swojej pracy konsekwentnie bada relacje między sztuką a innymi praktykami kulturowymi, łącząc refleksję filozoficzną z odważnym podejściem do współczesnych tematów. Jej projekty często prowokują do dyskusji i poszerzają granice interpretacji sztuki.

Potocka współpracowała m.in. z Rafałem Bujnowskim, Katarzyną Kozyrą, Anetą Grzeszykowską, Natalią LL, Dorotą Nieznalską i Grzegorzem Sztwiertnią.

Wśród najciekawszych cykli kuratorskich Potockiej znajduje się seria wystaw “… w sztuce”, poruszająca kluczowe zagadnienia społeczne i kulturowe, chociażby:

• “Historia w sztuce” (2011 rok),
• “Ekonomia w sztuce” (2013 rok),
• “Zbrodnia w sztuce” (2014 rok),
• “Gender w sztuce” (2015 rok),
• “Medycyna w sztuce” (2016 rok),
• “Sztuka w sztuce” (2017 rok),
• “Ojczyzna w sztuce” (2018 rok).

Tego projektu nie tworzyła jednak sama. Współpracowała przy nim z Moniką Kozioł oraz Delfiną Jałowik, które stały się jej współkuratorkami. 

Łukasz Ronduda

Kurator w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, koordynator Zespołu Filmoteki, znany z pracy nad wystawami opartymi na medium filmowym i eksperymentalnym podejściu do sztuki współczesnej. W swoich projektach łączy refleksję historyczną z nowymi strategiami wystawienniczymi, tworząc ekspozycje angażujące film, performans i inne media.

Współpracował m.in. z Michałem Wolińskim, Sebastianem Cichockim, Natalią Sielewicz, Goschką Macugą i Tomaszem Szerszeniem.

Do jego najważniejszych projektów możemy zdecydowanie zaliczyć:

• “Precz z Alfonsami Sztuki, relacje pomiędzy sztuką a punkiem” z Michałem Wolińskim (2006 rok),
• “Nowa Sztuka Narodowa” z Sebastianem Cichockim (2012 rok),
• “Co widać. Polska sztuka dzisiaj” z Sebastianem Cichockim (2014 rok),
• “Chleb i róże” z Natalią Sielewicz (2016 rok),
• “Czym jest oświecenie” z Goschką Macugą i Tomaszem Szerszeniem (2018 rok).

Natalia Sielewicz

Kuratorka w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, znana z wnikliwego analizowania relacji między artystami i odkrywania nieoczywistych wątków w ich pracy. W swojej działalności łączy ekspresyjne malarstwo z refleksją nad społecznym i artystycznym kontekstem dzieł, tworząc wystawy angażujące szerokie grono twórców.

Współpracowała m.in. z Aleksandrą Waliszewską i licznymi artystkami prezentowanymi na wystawie „Farba znaczy krew”, która to należy do jednych z jej najważniejszych dzieł. Zrealizowała również indywidualną wystawa Aleksandry Waliszewskiej (MSN, Warszawa). 

Stach Szabłowski

Polski kurator, historyk i krytyk sztuki, związany przez lata z Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. Specjalizuje się w debiutach pierwszej generacji artystów po transformacji ustrojowej, eksplorując związki sztuki z filmem, strategie narracyjne w sztukach wizualnych oraz antropologiczne perspektywy spojrzenia na sztukę. Jego wystawy często łączą refleksję historyczną z aktualnymi zjawiskami społecznymi, a także angażują przestrzeń publiczną i środowisko filmowe.

Współpracował m.in. z Ewą Gorządek i Ewą Szabłowską.

Do jego najważniejszych wystaw zaliczamy przede wszystkim:

• “Scena 2000” – debiuty pokolenia lat 70.,
• “Rzeczywiście młodzi są realistami” – prezentacja współczesnych artystów i artystek,
• “Późna polskość. Formy narodowej tożsamości po 1989 roku” z Ewą Gorządek (2017 rok),
• “Życie wewnętrzne: Brzuch” z Ewą Szabłowską (BWA Wrocław / MFF Nowe Horyzonty, 2019 rok),
• “Borderline” (Muzeum Współczesne Wrocław, 2019 rok),
• “Problemy pierwszego świata: życie przed śmiercią” (Fundacja Stefana Gierowskiego, Warszawa / Rondo Sztuki, Katowice, 2019 rok).

Adam Szymczyk

Był dyrektorem artystycznym festiwalu Documenta 14 w Kassel oraz Berlin Biennale w 2008 roku. W latach 2003-2014 był też dyrektorem oraz głównym kuratorem Kunsthalle Basel. Współpracował z wieloma osoba, w tym chociażby z artystami z Fundacji Galerii Foksal. 

Na jakiej sztuce się skupia? Zdecydowanie na zaangażowanej. Jego działalność jest interdyscyplinarna, dzięki czemu wystawy, które organizują, robią efekt “wow”. Wykorzystuje również pionierskie praktyki w sztuce współczesnej (zgodnie z koncepcją Kunsthalle Basel).

Wśród jego najciekawszych wystaw są m.in.:

• “Earth, Wind and Fire” Piotra Uklańskiego (Kunsthalle Basel, 2004 rok),
• “Line Wall” Sunga Hwana Kima (Kunsthalle Basel, 2011 rok),
• “Chizhevsky Lessons” Micola Assaela (Kunsthalle Basel, 2007 rok),
• “Speaker Receiver” Moyry Davey (Kunsthalle Basel, 2010 rok), 
• “How to Work / How to Work (More for) Less” (2011 rok).

Karolina Ziębińska-Lewandowska

Kuratorka działu fotografii w Centrum Pompidou w Paryżu, wcześniej założycielka Fundacji Laboratorium Fotografii i kuratorka wystaw w warszawskiej Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki. W swojej pracy koncentruje się na archiwizacji, fotografii oraz eksploracji sztuki znajdującej się na granicy dokumentu i eksperymentu, rozwijając tematy podejmowane także w pracy doktorskiej.

Współpracowała m.in. ze Zbigniewem Dłubakiem, Zofią Chomętowską, Fortunatą Obrąpalską, Allanem Sekulą, Jerzym Lewczyńskim, Nicolasem Grospierre’em, Marią Chrząszczową i Tadeuszem Sumińskim.

Do jej najważniejszych projektów należą m.in.:

• “Polska awangarda: Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński” (wraz z Jarosławem Suchanem, Centrum Pompidou, Paryż, 2018),
• Zbigniew Dłubak – “Struktury ciała / Estructuras del Cuerpo” (PhotoEspana, Circulo de Bellas Artes, Madryt, 2013),
• Wojciech Zamecznik – “NOW!” (Galeria Fundacji Archeologii Fotografii, Warszawa, 2012),
• Zofia Chomętowska, Maria Chrząszczowa – “Kronikarki” (Dom Spotkań z Historią, Warszawa).

Magdalena Ziółkowska

Polska kuratorka i historyczka sztuki, wiceprezeska Fundacji Andrzeja Wróblewskiego, wcześniej dyrektorka Galerii Sztuki Współczesnej “Bunkier Sztuki” w Krakowie (2014–2018). Specjalizuje się w promocji twórczości Andrzeja Wróblewskiego oraz szeroko pojętej sztuki współczesnej, łącząc refleksję historyczną z aktualnymi kontekstami artystycznymi. Jej praktyka kuratorska obejmuje wystawy indywidualne, projekty kolekcjonerskie i interdyscyplinarne działania edukacyjne.

Współpracowała m.in. z Muzeum Sztuki w Łodzi i Van Abbemuseum w Eindhoven.

Do jej ostatnich projektów należą:

• “Bownik. Undercoat” wraz z monografią artysty (Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź 2022; Muzeum Manggha, Kraków 2023),
• “Tatry. Wróblewski, Karłowicz, Wyczółkowski” (Muzeum Manggha, Kraków 2023; Muzeum Brukenthal, Sybin 2024).

Jacy są najbardziej znani kuratorzy sztuki za granicą?

A jak się sprawy mają za granicą? Sprawdźmy, na kogo warto zwrócić uwagę, jeśli interesujesz się sztuką. 

Klaus Biesenbach

Szukasz kogoś ciekawszego, bardziej kontrowersyjnego, kogoś kto wymyka się ze wszystkich szufladek? Oto Klaus Biesenbach! Asceta, który nie ma w domu mebli. Kurator, który wszystkie wystawy organizuje na postawie swojego “widzi-mi-się” tudzież ładniej: na podstawie swojego wysublimowanego, indywidualnego gustu. Kontrowersje? Nie ma problemu! Współpracował z Mariną Abramović, a także nadzorował wydarzenie “Into Me / Out of Me” (była to podróż przez wnętrze ludzkiego ciała). 

Wśród jego wielu projektów są m.in.:

• Pussy Riot “Rage” (2024 rok),
• Miles Greenberg “Sebastian” (Venice Biennale, 2024 rok),
• Andy Warhol “Velvet Rage and Beauty” (2024 rok),
• Xaviera Simmons “The Gold Miner’s Mission to Dwell on the Tide Line” (2015-2017),
• współpraca “Unfinished Conversations: New Work from the Collection” (2017 rok),
• “The Modern Window: Firelei Baez” (2018-2019),
• Walter Price “New Paintings” (2018 rok),
• Yayoi Kusama “Rockaway! Narcissus Garden” (2018 rok).

Carolyn Christov-Bakargiev

Historyczka, pisarka, kuratorka sztuki, która zyskała sławę po tym, jak znalazła się na liście “Power 500” – najbardziej wpływowych przedstawicieli sztuki. Jednym z jej największych osiągnięć było wydarzenie “Documenta 13”, które odbyło się w 2013 roku. Dzięki Carolyn Christov-Bakargiev i jej wysiłkom przyszło o ok. 100 tysięcy zwiedzających więcej niż w poprzedniej edycji. Robi wrażenie, prawda? 

W porównaniu do poprzednika, ta kuratorka sięga również po tematy kontrowersyjne. Tak było chociażby w 2000 roku podczas w MOMA PS1. Stworzyła tam cykl “Greater New York”. Brzmi zwyczajnie? A wiesz, że przedstawiła tam najdziwniejsze aktywności artystyczne, które znalazła w Nowym Jorku? 

Massimiliano Gioni

Zastępca dyrektora oraz dyrektor wystaw w New Museum w Nowym Jorku. Znany na całym świecie stał się jako współautor wystawy “Younger Than Jesus”. Wraz ze współtwórcami zebrał prace aż 500 współczesnych artystów, którzy w tamtym czasie mieli mniej niż 33 lata. 

Ale to nie wszystko, bo Massimiliano Gioni pracuje również w Fundacji Nicola Trussardi w Mediolanie jak dyrektor artystyczny. 

Jeśli szukasz przyjemnej sztuki (takiej bez skandali, dramatów i innych takich), to koniecznie zobacz jego wystawy. Wśród nich są chociażby:

• “After Nature”,
• “Ghosts in the Machine”,
• “Here and Elsewhere”,
• “NYC 1993: Experimental Jet Set, Trash and No Star”,
• “The Keeper”.

Thelma Golden

Dyrektorka The Studio Museum w Harlemie, a także pedagożka, kuratorka, doradczyni i pisarka. Jednym słowem: kobieta-rakieta! Z równym zaangażowaniem pracuje w każdym z tych zawodów. W swoich projektach skupia się na twórczości oraz problematyce ciemnoskórych artystów. Dała szansę – wraz z Whitney Museum – młodym artystom. Stworzyła wystawę prac 28 debiutantów o afrykańskich korzeniach. Ten projekt zapisał się w historii. 

Wśród innych jej dzieł są także m.in.:

• “Black Male: Representations of Masculinity in Contemporary American Art” (1994-1995),
• Isaac Julien “Vagabondia” (2000 rok),
• Martin Puryear “The Cane Project” (2000 rok),
• Glenn Lion “Stranger” (2001 rok),
• “Africa Comics” (2006-2007). 

Hans-Ulrich Obrist

Uznawany za numer jeden na świecie, pokazał że bycie kuratorem to też sztuka. O tym, że był wszędzie chociaż jeden raz, napisał książkę – “Brief History of Curating”. A co robi poza tym? Aktualnie pracuje w Serpentine Gallery w Londynie. Nie nudzi się, bo zajmuje tam kilka stanowisk. Nic dziwnego więc, że jego podejście do sztuki jest interdyscyplinarne. A tematyka? Głównie ewolucja, choć jego projekty nie znają granic. Najbardziej lubi wystawy interaktywne. 

Do jego najciekawszych projektów należą:

• “Football City, Art United” (2025 rok),
• “WORLDBUILDING: Gaming and Art in the Digital Age” (2022-2023),
• “KAWS x Fortnite” (2022 rok),
• “Tomás Saraceno: Webs of Life” (2021 rok),
• “The Art of Handwriting” (2025 rok),
• “do it” (2025 rok).

Podsumowanie

Podsumowując, kuratorzy sztuki nie są już jedynie cichymi organizatorami wystaw – to wizjonerzy, którzy nadają kształt współczesnej kulturze i decydują, jak sztuka jest odbierana przez widzów. Polscy kuratorzy, tacy jak Adam Szymczyk, Sebastian Cichocki czy Maria Anna Potocka, pokazują, że ich rola wykracza daleko poza wybór dzieł – tworzą narracje, angażują publiczność i redefiniują znaczenie sztuki w społeczeństwie. Podobnie zagraniczni liderzy sceny, od Hansa-Ulricha Obrista po Thelmę Golden, pokazują, że kuratorstwo to sztuka sama w sobie – pełna eksperymentu, odwagi i interdyscyplinarności.

Śledząc ich projekty, warto pamiętać, że każdy wybór, każda wystawa i każda decyzja kuratora wpływa na to, jak patrzymy na świat, historię i kulturę. To oni sprawiają, że sztuka istnieje nie tylko w muzeach, ale także żyje w umysłach i emocjach widzów (i to znacznie dłużej, niż tylko podczas zwiedzania wystawy).