Co warto zobaczyć w Kaliszu?

Tego na bank nie wiedziałeś, czyli kilka ciekawostek o Kaliszu

1. Przez to, że w Parku Miejskim w Kaliszu mieszkają całe gromady wiewiórek, miasto to jest nazywane właśnie “miastem wiewiórek”. Kiedyś w tym parku mieściło się Uzdrowisko, ale nie było popularne. Dziś w budynku dawnego Uzdrowiska mieści się przedszkole. 

2. Podczas I wojny światowej Kalisz ucierpiał bardziej, niż kiedykolwiek ucierpiała Warszawa. Inicjatywę odbudowy miasta rozpoczął Stanisław Wojciechowski. 

3. Przed II wojną światową Kalisz leżał w województwie łódzkim, przez co drugi co do wielkości dworzec kolejowy w Łodzi nazywa się Łódź Kaliska. 

4. W mieście znajduje się około 40 mostów, z których najstarszy w 2025 roku skończy 200 lat. Początkowo był nazywany Mostem Cara Aleksandra I, ale dziś jest to Most Kamienny (napiszemy o nim więcej za chwilę). 

5. Kalisz jest nazywany także miastem zabawek, ponieważ fabryka Adama Szrajera produkowała najpiękniejsze lalki w całym kraju i eksportowała je na cały świat. Dziś można je obejrzeć w Muzeum Osiakowskich (o nim też opowiemy nieco więcej).

A teraz pora na zwiedzanie!

Co zobaczyć w Kaliszu?

Kalisz ma do zaoferowania ciekawe atrakcje: muzea, schron, kamienice, parki, a nawet kawiarnię rowerową. Sprawdź sam!

Kawiarnia Bike Cafe w Kaliszu

W Parku Miejskim (tym od wiewiórek) w każdy weekend można spotkać Olę i Łukasza, którzy jeżdżą rowerową kawiarnią. Można w niej wypić 100% brazylijską arabikę, lemoniadę, soki i zjeść drobną przekąskę. Para ma także miskę z wodą dla psów, a rowerzyści mogą liczyć na atrakcyjniejsze ceny. 

Park Linowy w Kaliszu

Lubisz aktywny wypoczynek? W takim razie wskakuj do Parku Linowego, w którym czekają na ciebie niezapomniane wrażenia i mnóstwo adrenaliny (dostosowanej do twojej formy i możliwości. Są różne trasy: “za rączkę”, “niska”, “wysoka” oraz tyrolka przez rzekę). Możesz nie tylko się wspinać, ale także skakać na trampolinach czy strzelać do tarczy. 

Sala Rycerska w Kaliszu

W Sali Rycerskiej możesz zobaczyć wystawę “Ornaty papieskie na tle zabytkowych szat i paramentów liturgicznych XVI- XX wieku”. Mieści się ona w Starostwie Powiatowym i prezentuje dary od papieżów: Jana Pawła II, Benedykta XVI oraz Franciszka I. W tle zaś zobaczysz zabytkowe szaty, z których korzystano w diecezji kaliskiej. Stanowią one obraz produkcji tekstylnej na przestrzeni niemal 500 lat. 

Schron przeciwatomowy w Kaliszu

W ostatnim czasie schrony zyskały “drugą młodość”, a zainteresowanie nimi stale rośnie. Mamy dla ciebie dobrą wiadomość: schron przeciwatomowy przy ulicy Granicznej 20 możesz zwiedzać (ale warunki zwiedzania musisz wcześniej sprawdzić, ponieważ zmieniały się na przestrzeni ostatnich lat). 

Jeszcze do niedawna schron był jednym z najbardziej tajemniczych obiektów w mieście. Został wybudowany w okresie zimnej wojny z lat 60. i był obiektem strategicznym. Mieści się na głębokości 4-6 metrów i ma powierzchnię ponad 550 metrów kwadratowych. Mógł zapewnić funkcjonowanie 50 osobom przez 30 dni. Posiadał system centralnego ogrzewania, agregaty filtrowo-wentylacyjne, agregat prądotwórczy i centralnię łączności przewodowej i radiowej. 

Pałac Komisji Województwa Kaliskiego

Ten okazały budynek klasycystyczny był dawniej Pałacem Gubernatorskim. Jego historia wiąże się nierozerwalnie z kościołem wybudowanym w XVI wieku i kolegium oo. Jezuitów. Sam Pałac wybudowano w latach 1823-1824 i już wtedy posiadał centralne ogrzewanie, co nie było popularnym rozwiązaniem. Od frontu budynek ma kształt podkowy, a jego najważniejszym akcentem jest rozbudowana dekoracja dwóch niewielkich wejść. 

Podworski Park w Szczypiornie

Spokojnie, nie musisz opuszczać Kalisza, bo Szczypiorno od 1976 roku wchodzi w obręb tego miasta. Wcześniej był to cały zespół rezydencjonalny. Do lat 60. stał tam murowany dwór, a dziś możesz zobaczyć jedynie park o powierzchni 5,6 ha. Został założony w XIX wieku, wykorzystując starsze zadrzewienie w okolicach stawu. Znajdował się tam ogród, który później zamieniono na sad. Nadal jednak jest tam ogromna różnorodność drzew, m.in. kasztanowców, platanów, jesionów, lip, dębów czy robin akacjowych. W parku stoją aż 67 drzewa uznane za pomniki przyrody. 

Na obrzeżach parku znajdują się dwa bunkry wojskowe z 1939 roku. To ciekawe dla turystów uzupełnienie schronu przeciwatomowego. 

Przystań Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego

Nawet jeśli nie wiosłujesz, warto zobaczyć przystań na własne oczy. Należy ona do jednego z najstarszych klubów sportowych w Polsce. Początkowo organizowano tam wycieczki do Diabelskiego Dołka i Piwonic, a później ich organizatorzy wpadli na pomysł utworzenia kółka wioślarskiego. Sytuacja kółka skomplikowała się w 1894 roku, kiedy to 100 wioślarzy urządziło w Prośnie Wianki połączone z “nocą wenecką” i żywymi obrazami. Służby miały pociągnąć winnych do odpowiedzialności i skonfiskować sprzęt wioślarski. Później na szczęście obyło się bez skandali. Wioślarze z Towarzystwa brali udział w zawodach i zdobywali medale, a działalność klubu się rozszerzała. Dzisiejszy gmach, który możesz podziwiać w całej okazałości w Kaliszu, oddano do użytku w 1960 roku. 

Ratusz w Kaliszu

Czy wiesz, że… zegar w Ratuszu jest nastawiany tylko przez jedną rodzinę i to od wielu pokoleń? Wszystko zaczęło się od 1925 roku, kiedy to zegar pojawił się na wieży. Podarował go miastu sam Władysław Stilter, który w ten sposób uczcił 50-lecie swojej pracy zawodowej. W testamencie zapisał, że tylko jego rodzina może doglądać zegara i ma to robić za darmo. 

W kaliskim Ratuszu znajduje się też ekspozycja multimedialna, z której dowiesz się co nieco na temat dziedzictwa historyczno-kulturowego miasta. Mieści się ona w pomieszczeniach piwnic, na korytarzu trzeciego piętra, przed wejściem na wieżę, na wieży i tarasie widokowym. Scenariusz zwiedzania poprowadzi cię przez całą historię aż do współczesności. Poznasz wyjątkowe wydarzenia, zagadki i tajemnice, którym będą towarzyszyć ciekawe postacie. 

Park Przyjaźni w Kaliszu

Czas na chwilę na świeżym powietrzu. Park Przyjaźni to idealne miejsce na odpoczynek. Ma ponad 11 ha i powstał w latach 70. na miejscu cegielni “Czaszki” (to jedna z 6 cegielni, które powstały po I wojnie światowej, by odbudować zniszczone miasto). Teraz rośnie tam kilka tysięcy krzewów (m.in. jaśminowce, forsycje, irgi) oraz drzew (lip, klonów itd.). W centrum parku jest 5 stawów połączonych groblami lub oddzielonych mostkami. Oprócz tego czekają:

• dwa place zabaw,
• amfiteatr,
• scena,
• boisko do gry w piłkę nożną,
• boisko do koszykówki,
• korty tenisowe,
• “street workout”,
• zegar słoneczny.

Muzeum Osiakowskich

11 sal pełnych eksponatów i pamiątek związanych z Kaliszem i jego mieszkańcami. Mieszczą się one w piwnicach zabytkowej kamienicy, a nazwa nawiązuje do ostatnich właścicieli owej kamienicy, który zginęli w 1943 roku w getcie. Jak się domyślasz, kamienica jest położona w dawnej dzielnicy żydowskiej. 

Co zobaczysz w środku?

• Salę im. Aliny Szapocznikow,
• Okupację Kalisza (II wojna światowa), 
• Czasy PRL,
• Historia do 1939 roku,
• Żydzi w Kaliszu,
• Stara apteka – Fryzjer – Wagi – Tytoń,
• Kaliską wieś,
• Podróże i polski lat,
• Sklep kolonialny i kuchnię,
• Szewca i stolarza,
• Lamus Dziecięcy. 

Kaliski Gród Piastów Zawodzie

Centrum średniowiecznego Kalisza znajdowało się ok. 1,5 km od dzisiejszego rynku, w dzisiejszej dzielnicy Zawodzie. Na tym terenie istniał w VII i VIII wieku ciałopalny cmentarz z grobami kurhanowymi. Najprawdopodobniej mieścił się tam ośrodek kultu pogańskiego. 

Później mieściło się tam od IX do XIII wieku grodzisko, o którym wzmianki znalazły się w Kronice Galla Anonima. Stał tam oczywiście wzniesiony w XI wieku niewielki, drewniany kościółek. W XII wieku Mieszko III Stary ufundował nową świątynię – murowany kościół w stylu romańskim. Zniknął wtedy stary, drewniany budynek. 

W XII wieku gród nawiedzały tak liczne powodzie, że zmniejszono jego powierzchnię i podwyższono umocnienia obronne. W 1233 roku Henryk Brodaty najechał na wielkopolską ziemię i zniszczył owy gród, a nowy postawił tam, gdzie znajduje się centrum dzisiejszego miasta. Stary gród niszczał, a najazd Krzyżaków w 1331 roku położył kres dawnej osadzie. 

Pierwsze wykopaliska archeologiczne prowadzono tam nieco ponad 100 lat temu, a kolejne w połowie i pod koniec XX wieku. Odkryto wtedy pozostałości drewnianego kościoła oraz relikty wieży obronnej, a także fragmenty domu mieszkalnego zamożnego człowieka (wiadomo to po cennych przedmiotach, które się tam znajdowały). 

Gdy już zakończono prace, zaczęto tworzyć rezerwat archeologiczny, który możesz dziś zwiedzać. Wchodząc tam, cofniesz się w czasie. Oprócz wcześniej wymienionych znalezisk znajdziesz tam jeszcze zrekonstruowane obiekty, m.in.

• bramę wejściową,
• most nad fosą,
• wieżę obronną, 
• fundamenty romańskiego kościoła,
• siedem budynków mieszkalnych (rymarza, wdowy tkaczki, komesa, rycerza, służebny, kowala oraz garncarza).

Czeka tam na ciebie także drewniany budynek mieszkalny z końca XVIII wieku, w którym zorganizowano wystawę etnograficzną. Możesz ją zobaczyć, kiedy tylko chcesz. 

A jeśli szukasz czegoś wyjątkowego, możesz wziąć udział w jednej z imprez plenerowych, m.in. “Jarmarku Archeologicznym” (w czerwcu) lub “Biesiadzie Piastowskiej” (w sierpniu). 

Most Kamienny w Kaliszu

Dawniej nazywany był Mostem Cara Aleksandra I, ale ludziom niezbyt się to podobało, więc zmieniono nazwę na Most Kamienny, która jest jak najbardziej adekwatna. Sam most powstał w 1825 roku i jak dotąd stoi, więc możesz bezpiecznie po nim przejść (tak samo, jak tysiące osób rocznie). Wcześniej znajdował się tam drewniany Most Wrocławski (stał przed bramą Wrocławską). Balustrada została ozdobiona dwiema tablicami (z herbem miasta i z pamiątkowym napisem). 

Za dnia sceneria wygląda niczym z filmu, a w nocy jest on podświetlany, przez co tym bardziej wygląda bajkowo. Warto udać się tam wcześnie rano i zrobić romantyczne zdjęcia, zanim pojawią się tłumy turystów.

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej

Uznaje się je za jedno z najstarszych muzeów w Polsce. Powstało w 1906 roku i nazywane było wtedy Muzeum Archeologicznym. Do Państwowego Rejestru Muzeów wpisano je jednak po 92 latach! A co w nim zobaczysz?

• historię Kalisza oraz regionu wraz z militariami, archiwaliami kartograficznymi czy zbiorami numizmatycznymi,
• wystawy archeologiczne (kamienne toporki i inne symbole osadnictwa),
• wystawy etnograficzne (np. stroje, instrumenty, sprzęty domowe).

To jeszcze nie wszystko! Znajdziesz tam także dzieła sztuki oraz zbiory książek. Do muzeum należą także: 

• Rezerwat Archeologiczny w Zawodziu (wspomnieliśmy o nim wcześniej),
• Centrum Rysunku i Grafiki im. Tadeusza Kulisiewicza (jeśli interesują cię te dziedziny, musisz odwiedzić to miejsce),
• Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie.

Ten ostatni także warto odwiedzić, szczególnie jeśli cenisz sobie dzieła tej pisarki i publicystki. Gdy kobieta zmarła, Wydział Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kaliszu, Muzeum Ziemi Kaliskiej oraz Komitet Społeczny postanowiły stworzyć muzeum w dworku Marii Dąbrowskiej. Jest tam nie tylko Izba Pamięci poświęcona pisarce, ale także ekspozycje etnograficzne, m.in.:

• spichlerz z Russowa (tzw. sołek),
• spichlerz dworski z 1800 roku (przeniesiony z Kuźnicy Grabowskiej),
• zabytki budownictwa chłopskiego z regionu kaliskiego.

Na koniec kaliska wersja “Romea i Julii”

Dorotka była córką lokalnego starosty. Zakochała się w biednym szewczyku imieniem Marcinek. Ojciec nie pochwalał tego, więc dziewczyna spotykała się z ukochanym po kryjomu. Pech chciał, że prawda wyszła na jaw. Za karę ojciec uwięził dziewczynę w baszcie. Później przed nią stanął posąg chłopaka, który czeka, aż jego umiłowana wyjdzie z wieży. 

Baszta Dorotka znajduje się na tyłach Bazyliki św. Józefa. To najbardziej baśniowe miejsce całego województwa wielkopolskiego i to nie tylko dlatego, że jest z nią związana legenda, ale także dlatego, że mieści się tam Centrum Legend i Baśni w Kaliszu.

To jak, kiedy zobaczysz te wszystkie kaliskie atrakcje na żywo?

Przypisy:

[1] https://www.national-geographic.pl/traveler/artykul/kalisz-dlaczego-warto-odwiedzic-najstarsze-miasto-polski-atrakcje-zabytki-i-ciekawostki (dostęp z dnia 17.06.2024)

[2] https://www.kalisz.pl/dla-turysty (dostęp z dnia 17.06.2024)