Europejska Akademia Filmowa – czy jest tak samo ważna jak ta amerykańska?

Czym jest Europejska Akademia Filmowa?

Europejska Akademia Filmowa (z angielskiego European Film Academy, a w skrócie EFA) to inicjatywa europejskich reżyserów, której siedziba mieści się w Berlinie. Jest ona współfinansowana przez Komisję Europejską. Od 1988 roku co roku przyznaje Europejskie Nagrody Filmowe, wyróżniając najważniejsze dokonania w europejskim kinie.

Jak powstała Europejska Akademia Filmowa? Historia

W 1989 roku szwedzki reżyser – Ingmar Bergman – założył Europejskie Towarzystwo Filmowe, jednocześnie stając się jego pierwszym Prezydentem. Już wtedy Akademia, choć jeszcze nazywana inaczej, zrzeszała 40 reżyserów z całej Europy. 

Jej celami były i nadal są:

• promowanie europejskiej kultury na świecie,
• dbanie o interesy europejskiego przemysłu filmowego. 

Pierwszym Przewodniczącym Akademii został Wim Wenders. Dwa lata później Europejskie Towarzystwo Filmowe zmieniło nazwę na Europejską Akademię Filmową, zachowując jednak charakter organizacji non-profit.

Jak finansowana jest Europejska Akademia Filmowa?

Europejska Akademia Filmowa finansowana jest z różnych źródeł, takich jak chociażby:

• niemiecka loteria narodowa Deutsche Klassenlotterie Berlin,
• Filmboard Berlin-Brandenburg GmbH,
• program MEDIA Niemieckiego Federalnego Ministerstwa Kultury i Mediów.

Jakie wydarzenia organizuje Europejska Akademia Filmowa?

Jej głównym zadaniem pozostaje promowanie europejskiej kultury filmowej oraz wspieranie przemysłu filmowego w Europie. W ramach swojej działalności prowadzi więc szkolenia i warsztaty dla profesjonalistów, a także seminaria i konferencje, które stanowią ważny głos w filmowej debacie europejskiej. 

Wśród najważniejszych wydarzeń prowadzonych przez EFA są:

• Nagroda UIP – wspólna inicjatywa UIP i EFA we współpracy z 14 europejskimi festiwalami. Zwycięzca w kategorii filmu krótkometrażowego otrzymuje 2000 euro oraz automatyczną nominację do Europejskiej Nagrody Filmowej,
• A Sunday in the Country – specjalny, kameralny weekend spotkań europejskich filmowców oraz wybranych członków założycieli EFA. Prywatna atmosfera wydarzenia sprzyja wymianie doświadczeń i dyskusjom wykraczającym poza typowe warsztaty,
• Master Classes – program dla młodych talentów, który łączy teorię z praktyką. W zajęciach uczestniczyli dotychczach m.in.: Jean-Jacques Annaud, Jan de Bont, Henning Carlsen, André Delvaux, Bernd Eichinger, Krzysztof Kieślowski, Jiří Menzel, Tilda Swinton, István Szabó, Marc Weigert, Mike Newell, Tsui Hark, Allan Starski i Anthony Dod Mantle.

Czy Europejska Nagroda Filmowa to europejski odpowiednik Oscara?

Jednak najważniejszym, najbardziej prestiżowym i ogólnie naj-naj-naj wydarzeniem organizowanym przez EFA jest Europejska Nagroda Filmowa. W latach 1988-1996 była to statuetka Felixa, a dziś – po prostu Europejska Nagroda Filmowa.

 Co ciekawe, filmy, które ją otrzymują, często są nagradzane także Złotymi Globami i Oscarami. A to oznacza, że EFA jest naprawdę ważną organizacją. Jeśli więc chcesz obejrzeć dobry film europejski, koniecznie zajrzyj na listę nagrodzonych (o niej za chwilę). 

Ceremonie wręczenia nagród odbywają się w różnych krajach. Polska była gospodarzem dwukrotnie:

• w 2006 roku w Warszawie podczas EXPO XXII (prowadzący: Maciej Stuhr, Sophie Marceau),
• w 2016 roku we Wrocławiu w Narodowym Forum Muzyki (prowadzący: Maciej Stuhr). 

Jakie są Nagrody Europejskiej Akademii Filmowej? 

Nagrody Europejskiej Akademii Filmowej (EFA) obejmują obecnie ok. 20 kategorii. Honorują one najwybitniejsze osiągnięcia w europejskim kinie. Są one przyznawane corocznie przez członków Akademii. Ceremonia wręczenia nagród odbywa się w różnych europejskich miastach; w 2026 roku odbędzie się w Berlinie.

Główne kategorie EFA to m.in.:

• Najlepszy film europejski (European Film) – główna nagroda dla najlepszego filmu pełnometrażowego,
• Najlepszy reżyser (European Director),
• Najlepszy scenariusz (European Screenwriter),
• Najlepszy aktor / aktorka (European Actor / European Actress),
• Najlepszy dokument (European Documentary),
• Najlepszy film animowany (European Animated Feature Film),
• Nagroda filmu krótkometrażowego (European Short Film – Prix Vimeo),
• Nagroda publiczności (European Film Academy Young Audience Award – YAA) – wybór widzów, przyznawany na podstawie głosowania online.

To jeszcze nie wszystko, bo są także nagrody specjalne i honorowe, takie jak chociażby:

• Nagroda za całokształt twórczości (European Lifetime Achievement Award) – honoruje wybitnych twórców za ich wkład w rozwój kina europejskiego,
• Nagroda za osiągnięcia w światowym kinie (European Achievement in World Cinema) – przyznawana twórcom, którzy znacząco wpłynęli na rozwój kina na świecie,
• Nagroda za innowacyjne opowiadanie historii (European Innovative Storytelling Award),
• Nagroda za zrównoważony rozwój (European Sustainability Award – Prix Film4Climate) – przyznawana filmom promującym zrównoważony rozwój i świadomość ekologiczną,
• Nagroda za współprodukcję międzynarodową (Eurimages Co-Production Award),
• Nagroda Uniwersytetów Europejskich (European University Film Award – EUFA).

Ważna uwaga: w przypadku wielu nagród, tej także, kategorie się zmieniają, czasem nawet z edycji na edycję. Jeśli ciekawią cię te najbardziej aktualne – sprawdź to na oficjalnej stronie EFA. 

Jakie filmy otrzymały Europejską Nagrodę Filmową?

Wśród nagrodzonych Europejską Nagrodą Filmową w głównej kategorii są:

• “Krótki film o zabijaniu” (1988 rok, Polska, reż. Krzysztof Kieślowski),

• • “Krajobraz we mgle” (1989 rok, Grecja, Włochy, Francja, reż. Teo Angelopoulos), 
  • “Otwarte drzwi” (1990 rok, Włochy, reż. Gianni Amelio),
  • “Riff-Raff” (1991 rok, Wielka Brytania, reż. Ken Loach),
  • “Złodziej dzieci” (1992 rok, Włochy, Francja, Szwajcaria, reż. Gianni Amelio),
  • “Urga” (1993 rok, Rosja, Francja, reż. Nikita Michałkow),
  • “Lamerica” (1994 rok, Włochy, Francja, reż. Gianni Amelio),
  • “Ziemia i wolność” (1995 rok, Wielka Brytania, Hiszpania, Niemcy, Włochy, reż. Ken Loach),
  • “Przełamując fale” (1996 rok, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Norwegia, Szwecja, reż. Lars von Trier),
  • “Goło i wesoło” (1997 rok, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, reż. Peter Cattaneo),
  • “Życie jest piękne” (1998 rok, Włochy, reż. Roberto Benigni),
  • “Wszystko o mojej matce” (1999 rok, Hiszpania, Francja, reż. Pedro Almodóvar),
  • “Tańcząc w ciemnościach” (2000 rok, Dania, Finlandia, Francja, Holandia, Islandia, Norwegia, Szwecja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, reż. Lars von Trier),
  • “Amelia” (2001 rok, Francja, Niemcy, reż. Jean-Pierre Jeunet),
  • “Porozmawiaj z nią” (2002 rok, Hiszpania, reż. Pedro Almodóvar),
  • “Good bye, Lenin!” (2003 rok, Niemcy, reż. Wolfgang Becker),
  • “Głową w mur” (2004 rok, Niemcy, Turcja, reż. Fatih Akın),
  • “Ukryte” (2005 rok, Francja, Niemcy, Austria, Włochy, reż. Michael Haneke),
  • “Życie na podsłuchu” (2006 rok, Niemcy, reż. Florian Henckel von Donnersmarck),
  • “4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni” (2007 rok, Rumunia, reż. Cristian Mungiu),
  • “Gomorra” (2008 rok, Włochy, reż. Matteo Garrone),
  • “Biała wstążka” (2009 rok, Niemcy, Austria, Francja, Włochy, reż. Michael Haneke),
  • “Autor widmo” (2010 rok, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, reż. Roman Polański),
  • “Melancholia” (2011 rok, Dania, Niemcy, Francja, Szwecja, Włochy, reż. Lars von Trier),
  • “Miłość” (2012 rok, Austria, Francja, Niemcy, reż. Michael Haneke),
  • “Wielkie piękno” (2013 rok, Włochy, reż. Paolo Sorrentino),

• “Ida” (2014 rok, Polska, Dania, reż. Paweł Pawlikowski),

• • “Młodość” (2015 rok, Włochy, Wielka Brytania, Francja, Szwajcaria, reż. Paolo Sorrentino),
  • “Toni Erdmann” (2016 rok, Niemcy, Austria, Rumunia, Szwajcaria, reż. Maren Ade),
  • “The Square” (2017 rok, Szwecja, Niemcy, Francja, Dania, reż. Ruben Östlund),

• “Zimna wojna” (2018 rok, Polska, Wielka Brytania, Francja, reż. Paweł Pawlikowski),

• “Faworyta” (2019 rok, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Irlandia, reż. Jorgos Lantimos),
• “Na rauszu” (2020 rok, Dania, Szwecja, Holandia, reż. Thomas Vinterberg),
• “Aida” (2021 rok, Bośnia i Hercegowina, Norwegia, Holandia, Austria, Rumunia, Francja, Niemcy, Afganistan, Polska, Turcja, reż. Jasmila Žbanić),
• “W trójkącie” (2022 rok, Szwecja, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, reż. Ruben Östlund).

Jacy Polacy dostali Europejską Nagrodę Filmową?

Nagrodzonych Polaków i Polek jest mnóstwo. Wśród nich są:

• “Krótki film o zabijaniu” (reż. Krzysztof Kieślowski) – Najlepszy Film (1988 rok),
• “300 mil do nieba” (reż. Maciej Dejczer) – Najlepszy Młody Film (1989 rok),
• Andrzej Wajda – Nagroda za Całokształt Twórczości (1990 rok),
• “Usłyszcie mój krzyk” (reż. Maciej Janusz Drygasa) – Najlepszy Film Dokumentalny (1991 rok),
• “89mm od Europy” (reż. Marcel Łoziński) – Wyróżnienie Specjalne (1993 rok),
• Jerzy Śladkowski i Stanisław Krzemiński – Nagroda dla Europejskich Dokumentalistów (1996 rok),
• Roman Polański – Nagroda za Europejski Wkład w Kino Światowe (1999 rok),
• Paweł Edelman otrzymał nagrodę dla Najlepszego Operatora Filmowego za film “Pianista” (2002 rok),
• Roman Polański – Nagroda za Całokształt Twórczości (2006 rok),
• Magdalena Biedrzycka otrzymała Nagrodę Prix d’Excellence za kostiumy do filmu “Katyń” (2008 rok),
• “Poste restante” (reż. Marcel Łoziński) – Najlepszy Film Krótkometrażowy (2009 rok),
• “Tartak” (reż. Andrzej Wajda”) – Nagroda Krytyków Prix FIPRESCI (2009 rok),
• “Hanoi – Warszawa” (reż. Katarzyna Klimkiewicz) – Najlepszy Film Krótkometrażowy (2010 rok),
• “Autor Widmo” (reż. Roman Polański) – Najlepszy Reżyser, Najlepszy Scenarzysta (2010 rok), 
• Paweł Pawlikowski i Rebeka Lenkiewicz – Najlepszy Scenariusz za film “Ida” (2014 rok),
• Paweł Pawlikowski za film “Ida” – Najlepszy Reżyser (2014 rok),
• “Ida” (reż. Paweł Pawlikowski) – Najlepszy Film (2014 rok),
• “Zimna wojna” (reż. Paweł Pawlikowski) – Najlepszy Film Fabularny (2018 rok),
• Joanna Kulig – Najlepsza Europejska Aktorka za film “Zimna wojna” (2018 rok),
• Paweł Pawlikowski – Najepszy Scenariusz, Najlepszy Reżyser za film “Zimna wojna” (2018 rok),
• Jarosław Kamiński – Najlepszy Montaż za film “Zimna wojna” (2018 rok),
• Damian Nenow – Najlepszy Film Animowany za współpracę przy “Jeszcze dzień życia” (2018 rok),
• “IO” (reż. Jerzy Skolimowski) – Najlepszy europejski film roku wg uniwersytetów (2022 rok),
• Paweł Mykietyn – Najlepszy Europejski Kompozytor Roku za film “IO” (2022 rok),
• Jagna Dobesz – Najlepsza Europejska Scenografka Roku za film “Dziewczyna z Igłą” (2024 rok).

Nominacji było jeszcze więcej, aż trudno je wszystkie wymienić. 

Kto należy do Europejskiej Akademii Filmowej?

Prezydentem Akademii jest Wim Wenders, a przewodniczącą komisji – Agnieszka Holland. Zastępują ich Nik Powell i Volker Schlöndorff.

W komisji znajdują się za to:

• Brenda Blethyn,
• Adriana Chiesa di Palma,
• Pierre-Henri Deleau,
• Ulrich Felsberg,
• Mike Downey,
• Cedomir Kolar,
• Stephan Hutter,
• Per Holst, 
• Stefan Laudyn, 
• Antonio Perez Perez, 
• Nikita Michałkow,
• Domenico Procacci,
• Assumpta Serna,
• Els Vandevorst,
• István Szabó.

Jest także trzech honorowych członków: Ben Kingsley, Dušan Makavejev, Jeanne Moreau.

Komisja odgrywa kluczową rolę w wyborze nominowanych i laureatów Europejskich Nagród Filmowych, zapewniając rzetelność i reprezentatywność głosów z różnych krajów i środowisk filmowych.

W 2022 roku do Europejskiej Akademii Filmowej należało mnóstwo ludzi! Wśród nich m.in.:

• 743 osoby z Niemiec,
• 356 z Włoch,
• 318 z Wielkiej Brytanii, 
• 253 z Hiszpanii,
• 249 z Francji,
• 180 z Holandii,
• po 178 z Danii i Szwajcarii,
• 160 ze Szwecji,
• aż po 12 z Azerbejdżanu, 8 z Czarnogóry czy 3 z Białorusi.

Jacy Polacy należą do Europejskiej Akademii Filmowej? 

A ilu Polaków należy do Europejskiej Akademii Filmowej? W 2022 roku było ich aż 202! Wśród nich są takie osoby, jak chociażby: 

• Katarzyna Adamik,
• Alicja Bachleda-Curuś,
• Bartosz Bielenia,
• Agata Buzek,
• Olga Chajdas,
• Andrzej Chyra,
• Kinga Dębska, 
• Tomasz Dukszta,
• Paweł Edelman,
• Michał Englert,
• Andrzej Fidyk,
• Agnieszka Glińska,
• Agnieszka Grochowska,
• Andrzej Jakimowski,
• Jan A.P. Kaczmarek,
• Jarosław Kamiński,
• Katarzyna Klimkiewicz,
• Piotr Kmiecik,
• Maciej Kubicki,
• Joanna Kulig,
• Tadeusz Lubelski,
• Juliusz Machulski,
• Magdalena Mikołajczyk,
• Roman Polański,
• Zbigniew Preisner,
• Radosław Śmigulski, 
• Tadeusz Sobolewski,
• Maciej Stuhr,
• Tomasz Wasilewski,
• Krzysztof Zanussi,
• Wiktor Zborowski,
• Maciej Zieliński,
• Maria Zmarz-Koczanowicz. 

Jak zostać członkiem Europejskiej Akademii Filmowej?

Aby zostać członkiem Europejskiej Akademii Filmowej (EFA), należy spełnić określone kryteria zawodowe i formalne. Członkostwo przyznawane jest tylko i wyłącznie profesjonalistom z branży filmowej, którzy:

• są obywatelami europejskimi lub przez co najmniej 5 lat pracowali w europejskim przemyśle filmowym,
• posiadają udokumentowane osiągnięcia w co najmniej trzech pełnometrażowych produkcjach filmowych (fikcja, dokument, animacja), które zostały wydane w kinach lub zaprezentowane na festiwalach,
• są nominowani lub nagrodzeni Europejskimi Nagrodami Filmowymi lub krajowymi nagrodami filmowymi w Europie,
• deklarują gotowość do aktywnego wspierania celów Akademii oraz uczestniczenia w jej działaniach edukacyjnych i promujących europejskie kino.

Członkowie muszą płacić składkę. Dla osób poniżej 36. roku życia przewidziano obniżoną składkę członkowską w wysokości 100 euro rocznie (standardowa to 250 euro) oraz uproszczony proces aplikacyjny, wymagający jedynie jednej rekomendacji i udokumentowania jednego pełnometrażowego projektu filmowego. Aplikację – w obu przypadkach – można złożyć za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie EFA.

Europejska Akademia Filmowa – baza wiedzy

Jak nazywa się Europejska Nagroda Filmowa?

Tego się nie spodziewasz, ale Europejska Nagroda Filmowa nazywa się… Europejska Nagroda Filmowa. Z angielskiego jest to European Film Award. W skrócie można pisać i mówić EFA. 

Ciekawostka: w latach 1988-1996 nagrodzeni otrzymywali statuetkę Felixa. Można więc powiedzieć, że tak wcześniej nazywała się ta nagroda.

Jaki jest europejski odpowiednik Oscara?

Europejskim odpowiednikiem Oscara jest Europejska Nagroda Filmowa. To najważniejsza nagroda przyznawana filmom europejskim. Zarazem wiele produkcji, które zostały nagrodzone EFA, otrzymuje później kolejne prestiżowe nagrody, takie jak Złote Globy czy Oskary (lub chociaż nominacje do nich). 

Źródła: 

[1] https://www.europeanfilmacademy.org/membership/become-a-member/ (dostęp z dnia 16.09.2025)