Jakie są brytyjskie nagrody muzyczne? Na które zwrócić uwagę?

Brytyjskie nagrody muzyczne – jakie jeszcze istnieją i które są najważniejsze?

Wśród brytyjskich nagród muzycznych znajdziesz zarówno te “światowej sławy”, jak i te, które święciły triumfy jakiś czas temu, a świat już o nich być może nie pamięta (i to jest idealny moment, by sobie o nich przypomnieć). Sprawdźmy, jakie są nagrody muzyczne w Wielkiej Brytanii – zarówno te związane z muzyką popularną, jak i bardziej niszową.

Brit Awards

Brit Awards, potocznie zwane The BRITs to przyznawane każdego roku nagrody brytyjskiego przemysłu fonograficznego. Skąd się wzięły? Ich historia sięga aż 1977 roku! Wtedy właśnie w centrum konferencyjnym Wembley w Londynie odbyła się ważna uroczystość – świętowano wtedy 100. urodziny nagranego dźwięku, a także 25-lecie British Record Industry. Już wtedy wręczono pierwsze nagrody, które powędrowały w ręce tych najbardziej zasłużonych na brytyjskim rynku muzycznym. Wśród nich byli:

• Queen,
• Cliff Richard,
• Julie Covington, 
• Simon & Garfunkel, 
• Procol Harum,
• George Martin,
• Jacqueline du Pré. 

Co ciekawe, duet Simon & Garfunkel był tak zaszczycony nagrodą, że po siedmiu latach przerwy zdecydował się wystąpić na scenie. 

Kolejna gala nie odbyła się jednak za rok, a dopiero w 1982 roku. Wręczano wtedy The British Record Industry Award. Brit Award pojawiły się za to – pod tą konkretną nazwą – w 1989 roku. Wtedy też dopracowane pewne formalności dotyczące:

• systemu głosowania,
• wyboru laureatów,
• składu akademii nagród (wcześniej jej nie było, a od 1989 roku została utworzona z 600 członków, takich jak menedżerowie, dziennikarze, producenci),
• kategorii (z 15 zostało ich 11). 

Jak to teraz wygląda? Przykładowo:

• widzowie BOX TV wybierają laureata w kategorii najlepsze brytyjskie wideo,
• słuchacze radia komercyjnego – najlepszy brytyjski singiel,
• słuchacze BBC Radio 1 – najlepszą nową postać w Wielkiej Brytanii,
• nagrodę za wybitne zasługi dla brytyjskiej muzyki przyznaje komitet British Phonographic Industry. 

Jak w przypadku każdej nagrody i tutaj są osoby, które zebrały niewyobrażalną liczbę statuetek. Wśród nich są:

• Robbie Williams – 17,
• U2 – 7,
• Take That – 7,
• Coldplay – 7,
• Dua Lipa – 7,
• One Direction – 7.

BBC Jazz Awards

Czy wiesz, że BBC Jazz Awards to jedne z najważniejszych nagród jazzowych w Wielkiej Brytanii? Powstały w 2001 roku i przez kilka lat wyróżniały najlepszych wykonawców jazzowych, dając szansę na szersze docenienie artystów tego gatunku.

Pierwsza gala odbyła się 1 sierpnia 2001 roku w Londynie. Jej gospodarzem był znany prezenter telewizyjny Jools Holland, a wśród wręczających nagrody pojawił się między innymi perkusista The Rolling Stones – Charlie Watts. 

Nagrody przyznawano wspólnie przez stacje BBC Radio 2 i BBC Radio 3. Wśród kategorii można było znaleźć m.in.:

• najlepszy nowy artysta,
• najlepszy wokalista,
• najlepszy zespół,
• nagroda za całokształt twórczości.

Dlaczego BBC Jazz Awards przestały istnieć? W lutym 2009 roku BBC Radio 3 poinformowało, że nie zorganizuje kolejnej edycji. Powody były różne:

• obie stacje – BBC Radio 2 i BBC Radio 3 – nie były stricte “jazzowe”, a ten gatunek pozostawał na marginesie ich działalności,
• presja budżetowa zmuszała do cięć wydatków, a gale wręczenia nagród generują ogromne koszty,
• w 2008 roku zmarł Humphrey Lyttelton, legenda brytyjskiego jazzu i autor najpopularniejszych programów jazzowych BBC – a jego odejście mocno wpłynęło na dalsze losy nagród.

Choć BBC Jazz Awards funkcjonowały tylko przez siedem edycji (2001–2008), dla wielu artystów były ważnym wyróżnieniem i symbolicznym miejscem spotkania świata jazzu z brytyjską sceną radiową.

The Scottish Jazz Awards

To właśnie ta nagroda – The Scottish Jazz Awards – od lat wyróżnia najlepszych muzyków i pokazuje, jak różnorodna i pełna energii jest scena jazzowa w Szkocji.

W 2024 roku odbyła się już 12. edycja ceremonii. Miejscem spotkania środowiska jazzowego była The Savings Bank w Glasgow, a gospodarzem wydarzenia – aktorka i wokalistka Suzanne Bonnar. To tam uhonorowano artystów, którzy w ostatnich latach najmocniej zaznaczyli swoją obecność w świecie jazzu.

Czym wyróżniają się te nagrody?

• celebrują doskonałość w różnych kategoriach,
• doceniają zarówno uznanych muzyków, jak i debiutantów,
• łączą głos publiczności z decyzją ekspertów – tysiące fanów oddaje swoje głosy na nominowanych, a nagrodę Critics’ Choice przyznaje panel jurorów złożony z dziennikarzy i promotorów z całego kraju.

The Scottish Jazz Awards pokazują, że jazz w Szkocji ma się świetnie – pełen jest nowych pomysłów, młodych twórców i wyjątkowych osobowości, które wciąż nadają świeże brzmienie temu gatunkowi.

BBC Radio 3 Awards for World Music

BBC Radio 3 Awards for World Music to nagrody, które były wręczane wybitnym artystom z całego świata. Powstały w 2002 roku i przez sześć lat stanowiły jedno z najważniejszych wyróżnień dla twórców związanych z nurtem world music.

Ich inicjatorem był Ian Anderson, a sama uroczystość odbywała się podczas specjalnej gali połączonej z koncertem w ramach BBC Proms. W 2003 roku pojawiła się charakterystyczna statuetka – “Planeta”, zaprojektowana przez chorwacką rzeźbiarkę Anitę Sulimanovic.

Jak wyglądał ten konkretny system nagród?

• kategorie były podzielone ze względu na regiony świata,
• w każdej kategorii było czterech nominowanych, a zwycięzca był wyłaniany przez jury,
• dodatkowo przyznawano nagrodę publiczności i nagrodę krytyków.

Wśród wyróżnionych i nominowanych artystów znaleźli się m.in.:

• Björk,
• Cesária Évora,
• Ibrahim Ferrer,
• Huun-Huur-Tu,
• Manu Chao.

Już po nazwiskach widać, że były to faktycznie osoby ze świata. A po za tym nie zabrakło również polskich akcentów. W 2004 roku Kapela ze Wsi Warszawa zdobyła nagrodę w kategorii Newcomer (Nowa Twarz), a zespół Kroke został nominowany w kategorii Europa.

Dlaczego nagrody przestały istnieć? Po prostu w marcu 2009 roku BBC ogłosiło, że rezygnuje z ich przyznawania. Tym samym zakończyła się krótka, ale znacząca historia wyróżnienia, które na kilka lat uczyniło Londyn centrum światowych brzmień.

International Opera Awards

Czy opera potrzebowała własnego “Oscara”? Brytyjczycy uznali, że tak! Od 2013 roku ta prestiżowa nagroda wyróżnia najlepszych artystów i twórców związanych z operą, stając się jednym z najważniejszych wydarzeń w świecie muzyki klasycznej.

Jej pomysłodawcami byli Harry Hyman – biznesmen i miłośnik opery – oraz John Allison, redaktor czasopisma “Opera”. Od samego początku celem nagrody było promowanie najwybitniejszych osiągnięć i zwrócenie uwagi na różnorodność twórczości operowej.

Jak wygląda proces wyłaniania laureatów? 

• zgłoszenia są otwarte i odbywają się online,
• laureatów wybiera jury złożone z krytyków i organizatorów,
• wyjątkiem jest Opera Magazine Readers’ Award, wybierana przez publiczność.

Nagroda przyznawana jest w około 20 kategoriach, w tym chociażby:

• światowa premiera roku,
• dzieło ponownie odkryte,
• śpiewak roku.

Pierwsza ceremonia wręczenia nagród odbyła się 22 kwietnia 2013 roku w hotelu Hilton w Londynie. Kolejne gale miały miejsce m.in. w Savoy Theatre (2015–2016) oraz London Coliseum Theatre (2017–2018). W latach 2016–2018 gospodarzem wydarzenia był prezenter BBC Radio 3 Petroc Trelawny.

A polskie sukcesy? Było ich sporo:

• 2014 – Andrzej Czajkowski: “The Merchant of Venice” (“Kupiec wenecki”, Bregenz Festival) – światowa premiera roku,
• 2015 – Aleksandra Kurzak – nagroda czytelników “Opera Magazine”,
• 2017 – Władysław Żeleński: “Goplana” (Teatr Wielki w Warszawie) – dzieło ponownie odkryte,
• 2018 – Piotr Beczała – śpiewak roku, Mariusz Treliński – reżyser roku,
• 2019 – Waldemar Dąbrowski – dyrektor roku,
• 2020/2021 – Małgorzata Szczęśniak – scenograf roku, sir David Pountrey (pół Polak, pół Brytyjczyk) – dyrektor roku, Jakub Józef Orliński – nagranie recitalowe, Moniuszko: “Paria” (Teatr Wielki w Poznaniu) – dzieło ponownie odkryte,
• 2023 – Moniuszko: “Jawnuta” (Teatr Wielki w Poznaniu) – dzieło ponownie odkryte, Andrzej Filończyk – młody artysta.

International Opera Awards w zaledwie kilka lat zyskały renomę międzynarodowego wyróżnienia, a dzięki licznym nagrodom zdobytym przez Polaków są także bliskie naszej scenie operowej.

Ivor Novello Awards

Ivor Novello Awards, znane również jako The Ivors, to nagrody, które od lat 50. wyróżniają najlepszych autorów piosenek i kompozytorów w Wielkiej Brytanii. Wręczane są w Londynie przez Brytyjską Akademię Kompozytorów i Tekstopisarzy (British Academy of Composers and Songwriters). Pierwsza ceremonia odbyła się już w 1955 roku, a nazwa nagrody upamiętnia artystę urodzonego w Cardiff – Ivora Novello.

Kto wśród laureatów znalazł swoje miejsce? 

• The Beatles – John Lennon i Paul McCartney w 1964 roku zdobyli aż cztery nominacje i otrzymali specjalne wyróżnienie za “Wybitne zasługi dla brytyjskiej muzyki”,

• Lynsey de Paul – pierwsza kobieta nagrodzona Ivor Award w 1974 roku za balladę “Won’t Somebody Dance with Me”, rok później wyróżniona ponownie za temat muzyczny do programu “No Honestly”,
• 10cc – Graham Gouldman i Eric Stewart w 1976 roku otrzymali trzy statuetki za przebój “I’m Not in Love”,
• Amy Winehouse – w 2008 roku zdobyła trzy nominacje, w tym dwie w tej samej kategorii,
• Joris de Man – w 2010 roku po raz pierwszy w historii nagrodzono ścieżkę dźwiękową do gry wideo (“Killzone 2” na PS3).

A to tylko część długiej listy laureatów, na której są również m.in. Neil Innes, Iron Maiden, Cat Stevens, Madonna, David Bowie, Kate Bush, Eric Clapton, Annie Lennox, George Michael, Sting, Robbie Williams, Ed Sheeran i wielu innych.

Ivor Novello Awards od początku były wyjątkowe – doceniały twórców, a nie tylko wykonawców, stając się jednym z najważniejszych wyróżnień w świecie muzyki popularnej i filmowej w Wielkiej Brytanii.

Kerrang! Awards (Relentless Kerrang! Awards)

Kerrang! Awards (znane też jako Relentless Kerrang! Awards) to nagrody przyznawane corocznie w Wielkiej Brytanii przez magazyn muzyczny “Kerrang!”. Powstały w 1993 roku i przez te wszystkie lata stały się jednym z najważniejszych wydarzeń brytyjskiej sceny rockowej i metalowej.

Sponsorem tytularnym nagród pozostaje Relentless, marka napoju energetycznego produkowanego przez The Coca-Cola Company. 

Na przestrzeni lat statuetki otrzymali m.in.: Enter Shikari, Green Day, Metallica, Alice Cooper, Rammstein, My Chemical Romance, Avenged Sevenfold, Rage Against the Machine. 

Od 2013 roku formuła nagród została rozszerzona o kategorie dla najlepszego serialu telewizyjnego, gry wideo i komika, a wyróżnienia trafiły m.in. do “The Walking Dead” i filmu “Guardians of the Galaxy”.

Liczba kategorii zmienia się w zależności od roku, jednak główną część stanowią wyróżnienia przyznawane przez fanów. Redakcja magazynu przyznaje również nagrody honorowe. Przykładowo do najważniejszych kategorii w 2018 roku należały:

• Best Song (dawniej Best Single),
• Best Album,
• Best British Band,
• Best International Band,
• Best British Breakthrough,
• Best International Breakthrough,
• Best British Live Act,
• Best International Live Act,
• Kerrang! Legend,
• Kerrang! Inspiration,
• Kerrang! Icon.

Kerrang! Awards to połączenie głosów fanów i redakcyjnych wyróżnień, które – można to śmiało powiedzieć – pokazuje, kto naprawdę króluje na scenie rocka i metalu, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i reszcie świata.

Mercury Prize (Mercury Music Prize)

Mercury Prize (znana też jako Mercury Music Prize) to nagroda przyznawana corocznie dla najlepszego albumu muzycznego w Wielkiej Brytanii i Irlandii, która od 1992 roku wyznacza muzyczne trendy, stawiając artystów w centrum uwagi, niezależnie od komercyjnego sukcesu. 

Nagroda została ustanowiona przez British Phonographic Industry (BPI) oraz British Association of Record Dealers (BARD) jako alternatywa dla bardziej komercyjnych Brit Awards.

Początkowo Mercury Prize sponsorowała firma Mercury Communications, od której nagroda wzięła swoją nazwę. W kolejnych latach sponsorem byli m.in.: Technics (1998–2001), Panasonic (2002–2003), Nationwide Building Society (2004–2008), Barclaycard (od 2009) oraz od 2016 roku Hyundai Motor (ale nazwa samej nagrody, jak zresztą widzisz, się nie zmieniła). 

Kto został nią wyróżniony? Wśród laureatów są m.in.:

• “Screamadelica” Primal Scream (1992),
• “Dummy” Portishead (1995),
• “New Forms” Roni Size / Reprazent (1997),
• “Boy in da Corner” Dizzee Rascal (2003),
• “Franz Ferdinand” Franz Ferdinand (2004),
• “I Am a Bird Now” Antony and the Johnsons (2005),
• “Whatever People Say I Am, That’s What I’m Not” Arctic Monkeys (2006),
• “Myths of the Near Future” Klaxons (2007),
• “xx” The xx (2010),
• “Let England Shake” PJ Harvey (2011),
• “At Least for Now” Benjamin Clementine (2015),
• “Psychodrama” Dave (2019),
• “Kiwanuka” Michael Kiwanuka (2020),
• “Sometimes I Might Be Introvert” Little Simz (2022),
• “Where I’m Meant to Be” Ezra Collective (2023),
• “This Could Be Texas” English Teacher (2024).

Mercury Prize stała się symbolem uznania dla twórców, którzy wyróżniają się artystyczną wizją i oryginalnością, pokazując, że brytyjska scena muzyczna potrafi zaskakiwać i wyznaczać nowe standardy.

Metal Hammer Golden Gods Awards

Metal Hammer Golden Gods Awards to nagroda przyznawana przez brytyjskie czasopismo “Metal Hammer”. Wyróżnia najbardziej wpływowych muzyków i zespoły sceny metalowej. 

Pierwsza ceremonia odbyła się 3 czerwca 2003 roku w londyńskim The Forum. Na przestrzeni lat gala była organizowana w różnych miejscach stolicy, m.in. w klubach Indigo2, Koko, Ocean, Astoria oraz w 2016 roku w sali koncertowej Hammersmith Apollo. Głównym sponsorem pozostaje kanadyjski producent whisky Fireball Cinnamon.

Nagrody przyznawane są zarówno przez fanów, jak i redakcję czasopisma. Wśród wyróżnionych znaleźli się m.in.: Zakk Wylde, Slipknot, Dave Mustaine, Alice in Chains, Christopher Lee, Joey DeMaio, Killswitch Engage, Motörhead, Iron Maiden.

Nagrodę w dodatkowej, specjalnej kategorii – Spirit of Hammer Award – otrzymywały także osoby niezwiązane bezpośrednio z przemysłem muzycznym, np. astrofizyk Matt Taylor oraz aktorzy David Prowse i Brian Blessed.

Popjustice £20 Music Prize

Popjustice £20 Music Prize to coroczna nagroda przyznawana przez brytyjski serwis muzyczny Popjustice dla najlepszego brytyjskiego singla popowego minionego roku. Nagroda powstała w 2003 roku z inicjatywy założyciela serwisu Petera Robinsona jako reakcja na “elitarny” charakter Mercury Prize, który pomijał artystów popowych na rzecz wykonawców z bardziej niszowych gatunków.

Lista nominowanych ogłaszana jest we wrześniu, a zwycięzca zostaje wybrany w październiku (równolegle z prezentacją Mercury Prize, niejako stanowiąc uzupełnienie tamtych nagród). Laureat otrzymuje symboliczne 20 funtów, w przeciwieństwie do 20 000 funtów przyznawanych w Mercury Prize (co o takiej nagrodzie myśleć, nie wiemy).

Zwycięzcę wybiera panel czytelników Popjustice, którzy zgłaszają się przez stronę internetową. “Sędziowie” następnie spotykają się w pubie, by dyskutować nad nominowanymi utworami i eliminować je według często subiektywnych kryteriów, aż do wyłonienia zwycięzcy. 

Pierwszą nagrodę zdobył zespół Girls Aloud za singiel “No Good Advice” w 2003 roku (w ciągu następnych sześciu lat grupa zdobyła nagrodę jeszcze czterokrotnie). Kolejna dwukrotna zwyciężczyni to Little Mix, która w 2015 roku wygrała z utworem “Black Magic”.

Kto jeszcze jest wśród zwycięzców? 

• “Some Girls” Rachel Stevens (2004),
• “Rehab” Amy Winehouse (2007),
• “Kickstarts” Example (2010),
• “Higher” The Saturdays (2011),
• “Jealousy” Will Young (2012),
• “The Mother We Share” Chvches (2013),
• “Pillowtalk” Zayn (2016),
• “Anywhere” Rita Ora (2018),
• “About Work the Dancefloor” Georgia (2019),
• “Physical” Dua Lipa (2020),
• “Got Me” Laura Mvula (2021),
• “As It Was” Harry Styles (2022),
• “Escapism” Raye ft. 070 Shake,
• “Girl, So Confusing (remix)” Charli XCX, Lorde (2024).

The Q Awards

The Q Awards to coroczne brytyjskie nagrody muzyczne organizowane przez magazyn Q od 1990 roku. Przez lata Q Awards stały się jednymi z najbardziej znanych i medialnie relacjonowanych nagród muzycznych w Wielkiej Brytanii. Ceremonie odbywały się m.in. w Abbey Road Studios oraz w ostatnich latach w Ballroom w The Park Lane Hotel w Londynie.

Wyróżniały one nie tylko osiągnięcia w danym roku, ale także całokształt kariery artystycznej, a w ostatnich latach liczba nagród honorowych przewyższała te przyznawane za dokonania w danym roku.

Jedną z najbardziej znanych ceremonii była ta z 2004 roku, kiedy to Elton John oskarżył Madonnę o korzystanie z playbacku występu na żywo, po jej nominacji do nagrody Best Live Act.  Za to w 2001 roku uwagę przykuła anegdota z udziałem Philla Jupitusa, który przedłużał ogłoszenie zwycięzcy w kategorii Best Producer, wykrzykując: “Best Producer?…. Would you like a cowbell in that?” (ponaglono go wtedy zza kamery). 

Dziś już niestety The Q Awards nie ma. Ceremonie wręczania nagród zakończyły się w 2020 roku z powodu pandemii COVID-19. Ostatnia ceremonia miała odbyć się w Roundhouse z występem Paula Heatona i Jacqui Abbott. Heaton, w geście wsparcia dla byłych pracowników magazynu, przekazał im znaczną kwotę pieniędzy i otrzymał ostatnią Q Award za całokształt twórczości. 

Sound of… 

Sound of… to coroczne zestawienie organizowane przez BBC, którego celem jest wyłonienie najbardziej obiecujących nowych talentów muzycznych. Pierwsza edycja odbyła się w 2003 roku na stronie BBC News, a obecnie wyniki są relacjonowane przez wszystkie kanały BBC – online, radio i telewizję, a także przez inne media.

Proces wyłaniania zwycięzców odbywa się w dwóch etapach: 

• w grudniu publikowana jest 10-osobowa lista długiego zestawienia, 
• a w styczniu ogłaszana jest krótka lista wraz z laureatem.

Dla Sound of 2025 długą listę ujawniono 21 listopada 2024 roku. Wśród nominowanych znaleźli się m.in.: Barry Can’t Swim, Chappell Roan, Confidence Man, Doechii, Ezra Collective, KNEECAP i Myles Smith. 10 stycznia 2025 roku zwycięzcą ogłoszono Chappell Roan.

Nagroda bywa krytykowana za tworzenie pewnego efektu samospełniającej się przepowiedni, ponieważ BBC wpływa na promocję artystów poprzez włączanie ich utworów do playlist radiowych. Krytycy wskazują też, że lista często faworyzuje wykonawców już znanych, zamiast zupełnie nowych talentów (jak miało być z założenia). BBC podkreśla jednak, że Sound of… pozwala odkrywać artystów starających się wyróżnić na tle rosnącej konkurencji w muzyce.

Zmiana kryteriów kwalifikacji od 2025 roku wprowadziła ograniczenie: artyści nie mogli mieć więcej niż dwóch albumów lub dwóch singli w Top 10 UK do 30 września 2024 roku, co miało na celu uwypuklenie faktycznie nowych twórców.

Jak widzisz, brytyjskie nagrody muzyczne są bardzo różnorodne. Jedno jest pewne – jeśli masz jakiś ulubiony gatunek muzyczny, możesz sprawdzić, które nagrody są w nim przyznawane i jacy artyści zostali nagrodzeni. A później posłuchaj ich utworów. Kto wie, być może odnajdziesz nowych idoli?