Tańce latynoamerykańskie – jakie są rodzaje?

Tańce latynoamerykańskie – czyli jakie?

Tańce latynoamerykańskie są tańcami, które pochodzą w wielkim skrócie z Ameryki Łacińskiej. Większość z nich jest prezentowana podczas turniejów tańców towarzyskich. Najczęściej są szybkie, a muzyka, która im towarzyszy – dynamiczna. Charakteryzują się zmysłowymi ruchami nie tylko bioder, ale i całego ciała. Ważna jest w nich izolacja górnych partii ciała od dolnych. 

Początki tańców latynoamerykańskich sięgają XIX wieku, kiedy to różne rytmy muzyki indiańskiej, amerykańskiej i hiszpańsko-portugalskiej zaczęły się ze sobą mieszać. Jednak ich główny rozwój nastąpił dopiero w XX wieku, a dziś znane są i tańczone na całym świecie. 

Ubiór do tańców latynoamerykańskich

Tańce latynoamerykańskie zdecydowanie wyróżniają się ubiorem. Panowie nie zakładają fraków. Ich stroje muszą jedynie współgrać z kolorem stroju partnerki. Buty, które wkładają, mają obcasy.

A panie? Mogą wybierać między sukienkami a strojami dwuczęściowymi. Najczęściej są one kolorowe, zwiewne, krótkie i przyozdobione frędzlami, które podkreślają nie tylko sylwetkę, ale także ruchy ciała i nóg. Buty zaś mają obcas i odkryte palce.

Ważne, by stroje nie ograniczały ruchów tancerzy.

Jakie tańce zaliczamy do latynoamerykańskich? 

Do tańców latynoamerykańskich zaliczamy:

• sambę,
• cha-chę,
• rumbę,
• paso doble,
• jive’a,
• salsę. 

Przyjrzyjmy się im bliżej. 

Samba – czym się charakteryzuje ten taniec? 

Samba jest tańcem brazylijskim, którego korzenie prawdopodobnie sięgają tańców afrykańskich ludów Bantu, które tańczono “w kółko”. Podobnie dzisiejsza, turniejowa samba, porusza się “po kole”. 

Jest to taniec dynamiczny, pełen emocji i fali ruchu, w którym para płynnie przemieszcza się po parkiecie, a rytm wyznacza tempo 54–56 taktów na minutę. W sambie współistnieją dwa rytmy: 

• synkopowany (ósemka z kropką, szesnastka, ćwierćnuta) – rozliczany jako “raz-e-dwa”,
• rytmiczny ciąg czterech ósemek, liczony “raz-i-dwa-i”. 

Figury można tańczyć zarówno w trzymaniu zamkniętym (prawa dłoń partnerki trzymana jest przez lewą dłoń partnera mniej więcej na wysokości wzroku. Tymczasem lewa ręka partnerki leży luźno na prawym barku partnera, a prawa dłoń partnera – na lewej łopatce partnerki), jak i otwartym (prawa dłoń partnerki trzymana jest przez lewą dłoń partnera mniej więcej na wysokości bioder. Prawa ręka partnerki oraz prawa dłoń partnera są naturalnie odprowadzone do boku na wysokości barku).

Figury podstawowe są w nim jednak rzadko tańczone. Samba ma bowiem charakter progresywny – para szybko przemieszcza się po całym parkiecie. Składa się z wielu ruchów, które wyrażają uczucia. Przypomina to falowanie partnerów, przez co samba nazywana jest tańcem kochanków. 

Wiele figur wygląda następująco: partnerzy kolejno obiegają się dookoła tak, jakby chcieli się nawzajem przechytrzyć i wyprzedzić w drodze do celu. Czasem wygląda to trochę jak bieganie po rozżarzonych węglach, na których nie można się na dłużej zatrzymać. 

W niektórych figurach (takich jak chociażby w Bota Fogos) stopy wykonują ruch przypominający grabie, zgrabiające znalezione skarby. 

Choć to wszystko już jest niezwykle szybkie, dla zwiększenia dynamiki ciała tancerzy utrzymywane są przednią częścią stóp. Pomaga to w uzyskaniu falującego ruchu, który wynika z wypychania bioder do przodu, a potem wracaniu nimi do tyłu.

Ciekawostka: na turniejach WDSF (ang. World DanceSport Federation) samba jest tańczona jako pierwsza w kategorii tańców latynoamerykańskich. Za to w kategorii par zawodowych – jako druga.

Cha-cha (znana też jako cha-cha-cha lub cza-cza) – czym się charakteryzuje? 

Cha-cha pochodzi z Kuby i wywodzi się z rumby i mambo. Znana dziś forma tego tańca została ustalona dopiero w 1953 roku. Wcześniej często się zmieniała. Jej autorem był Pierre Lavelle i początkowo ważna była forma staccato – czyli ostre zginanie i prostowanie kolan. Później zastąpiono ją łagodniejszą, ale nadal dynamiczną akcją nóg. Pierwszy raz cha-chę zatańczono w Niemczech w 1957 roku. Kroki zademonstrował Gerd Hadrich. 

Jest to latynoamerykański taniec towarzyski tańczony w:

• metrum parzystym 4/4,
• typowym tempie 32-33 taktów na minutę. 

Taniec ten opiera się na kroku chassé (odstaw-dostaw-odstaw). Są jednak różne modyfikacje:

• chassé wykonywane do tyłu nosi nazwę back lock (odstaw-skrzyżuj-odstaw),
• a wykonywane w przód – lock step (format taki sam jak w krokach do tyłu).

Co sprawia, że cha-cha wygląda tak efektownie? Nie tylko kroki i stroje, ale także:

• przeprostowywanie kolan,
• ogólna moc nóg, który wpływa też na ruch innych partii ciała (np. bioder).

Cha-cha akcentowana jest na 1. i 3. miarę taktową. Krok podstawowy opiera się na schemacie rytmicznym – ćwierćnuta, ćwierćnuta, ćwierćnuta, dwie ósemki (raz-dwa-trzy-cha-cha). 

Zawiera także:

• bardziej zaawansowane figury (np. ronda czy timestepy),
• kroki wolne (oznaczone ćwierćnutami) i szybkie (ósemki), które mogą się dowolnie łączyć. Przeważnie jednak pierwsze kroki tańczone są powoli na przeprostowanych kolanach, a szybkie – na rozluźnionych. 

Charakterystyczne są też kokieteryjne ruchy oraz wyraźne ruchy bioder (podobne do rumby, ale nie aż tak głębokie). 

Ciekawostka: na turniejach WDSF (ang. World DanceSport Federation) cha-cha jest tańczona jako druga w kategorii tańców latynoamerykańskich. Za to na turniejach WDC (ang. World Dance Council) – jako pierwsza.

Rumba – czym się charakteryzuje? 

Rumba to taniec latynoamerykański, który także pochodzi z Kuby. Często nazywana jest “tańcem namiętności” lub “tańcem miłości”. 

Jak wygląda ten taniec?

• metrum to 4/4, a tempo kroku podstawowego to wolny-szybki-szybki,
• trzymanie może być otwarte (za jedną rękę) lub zamknięte (obiema rękoma) – szczegółowe opisy trzymania znajdziesz w opisie samby,
• ciężar ciała utrzymywany jest nad palcami stóp, a chodzenie odbywa się na przeprostowanych kolanach. 

W rumbie partnerka wymyka się i kusi, a partner prezentuje swoją wybrankę. Choć pozornie podejmuje jej grę, to on tak naprawdę prowadzi. 

Taniec ten wymaga:

• znakomitej kondycji fizycznej,
• świetnej koordynacji ruchów,
• zaangażowania,
• zmysłowości. 

Ta ostatnia objawia się zmysłowymi gestami i wężowymi ruchami ciała. Można powiedzieć, że dobrze zatańczona rumba jest niczym spektakl teatralny, w którym tancerka urodzi partnera, wzbudza w nim zazdrość, zniewala i panuje nad nim. Jest odważna i zmysłowa, co doskonale podkreśla jej strój. 

Ciekawostka: na turniejach rumba jest tańczona jako trzecia. 

Krótka historia rumby

Czy wiesz, co stało się z tysiącami wyzwolonych niewolników na Kubie po 1886 roku i co mają wspólnego z rumbą? Wielu z nich – bez ziemi i środków do życia – przeniosło się z wiosek na obrzeża miast. Tam zaczęły powstawać solares – niewielkie osiedla zamieszkane przez liczne rodziny, tworzące nowe, wieloetniczne społeczności. Choć solares istniały już wcześniej, dopiero po zniesieniu niewolnictwa zyskały tak dużą skalę. Ich mieszkańcy stanowili mozaikę kultur – potomków afrykańskich plemion oraz białych pracujących w pobliskich warsztatach czy sklepach.

To właśnie w takim środowisku narodziła się rumba – zbiorowa forma ulicznej zabawy, od której wzięły się popularne dziś słowa: rumbero (imprezowicz) czy rumbear (uczestniczyć w zabawie). Początki rumby były skromne – w warunkach skrajnej biedy rolę instrumentów pełniły meble, garnki i narzędzia codziennego użytku. Bieda nie przeszkadzała jednak ludziom w dobrej zabawie.

Z czasem pojawiły się cajones – drewniane skrzynki po dorszu, wykorzystywane jako bębny, przy których śpiewano i grano na pałeczkach clave. Cajones ustąpiły z czasem miejsca trzem bębnom – tumba, llamador i quinto – tworząc podstawowy zestaw perkusyjny, zwany tumbadoras. Pojawił się też kolejny element rytmiczny – uderzanie w drewnianą podstawę jednego z bębnów (czyli cáscara), później zastąpione przez catę, wydrążony pień zawieszony w powietrzu.

Z tych muzycznych i społecznych warunków pod koniec XIX wieku narodziła się rumba de tiempo de España – rumba “z czasów Hiszpanii”, wykonywana jeszcze pod hiszpańskim panowaniem. Jej rytm i duch niosą w sobie wyraźne dziedzictwo afrykańskich plemion sprowadzonych niegdyś na Kubę.

Dwa rodzaje rumby

Musisz jednak wiedzieć, że są dwa rodzaje rumby. Pierwszy z nich, o którym wspomnieliśmy na początku – tańczy się w rytmie square (tj. równym – raz-dwa-trzy-cztery). Drugi – w rytmie cubana (tj. cztery-raz-dwa-trzy). 

To nie koniec ciekawostek, ponieważ rumba kubańska… z Kubą ma wspólną tylko nazwę. Składa się ona z trzech różnych stadiów muzycznych:

• Diana – melodyjny fragment bez spójnego tekstu (krótkie, chaotyczne frazy), który ma stworzyć odpowiednią atmosferę,
• Décima – tekst jest improwizacją – prezentuje historię, która ma być głównym motywem,
• Rompe la rumba – pojawiają się instrumenty perkusyjne, a przed muzyków wychodzi para tancerzy (lub jeden w stylu columbia). Piosenkarz podkreśla refren (który będzie śpiewany przez chór na zmianę ze zwrotkami śpiewanymi przez solistę). 

W tradycyjnej rumbie kubańskiej wyróżnia się trzy główne style, które różnią się rytmem, dynamiką i symboliką ruchów:

• Columbia – najszybszy i najbardziej dynamiczny styl tańczony wyłącznie przez mężczyzn. Taniec ten jest popisem siły, zwinności i improwizacji. W ruchach widoczne są inspiracje tańcami afrokubańskimi, takimi jak “íremes” czy “diablito cubano”. Columbia opiera się na rytmie wybijanym przez bęben quinto i praktykowana jest głównie na Kubie – nie przyjęła się w innych rejonach Karaibów,
• Guaguancó – najbardziej rozpoznawalna forma rumby, łącząca śpiew i taniec. W warstwie muzycznej opowiada historie z życia lokalnej społeczności, natomiast taniec toczy się jako zalotna gra między partnerami. Mężczyzna próbuje wykonać ruch “zaszczepienia” (vacunao) biodrami, a kobieta unika kontaktu, zasłaniając się gestem. To styl pełen napięcia i dialogu ciał,
• Yambú – najwolniejszy z trzech stylów, nazywany czasem “tańcem starszych”. Nie ma tu seksualnej gry charakterystycznej dla guaguancó – nie wykonuje się vacunao. Ruchy są łagodne, naśladujące sposób poruszania się osób w podeszłym wieku. Hasło “en el yambú no se vacuna” przypomina, że ten taniec ma zupełnie inny charakter. Obecnie yambú tańczony jest głównie przez profesjonalne zespoły taneczne.

Paso doble – czym się charakteryzuje? 

Paso doble (hiszp. pasodoble) to jeden z najbardziej teatralnych i widowiskowych tańców latynoamerykańskich. Inspirowany hiszpańską corridą, rozgrywa się w rytmie 2/4 i opowiada historię walki byka z torreadorem. W tym tańcu:

• partner wciela się w rolę torreadora (hiszp. torero),
• a partnerka – jednocześnie w byka i czerwoną płachtę.

Taniec składa się z trzech części: 

• wejścia na arenę, 
• walki i zabicia byka, 
• parady zwycięzcy.

Typowe tempo to ok. 60 taktów na minutę. Muzyka marszowa buduje napięcie i prowadzi do mocnego finału każdej części.

Paso doble wymaga nie tylko precyzji technicznej, ale też umiejętności teatralnego wyrazu. Nie ma tu miejsca na improwizację – choreografia jest ścisła, z wyraźnymi pozami na zakończenie każdego segmentu muzycznego. Wszystko musi być idealnie zsynchronizowane z rytmem – każda część muzyki kończy się mocnym uderzeniem (przybraniem efektownej pozy), które staje się momentem kulminacyjnym wywołującym entuzjazm u widzów.

Ciekawostka: Na turniejach tanecznych paso doble prezentowane jest jako przedostatni taniec w kategorii tańców latynoamerykańskich.

Jive – czym się charakteryzuje? 

Jive to pełen energii amerykański taniec towarzyski, który należy do grupy tańców latynoamerykańskich. Powstał po 1910 roku, ale na dobre rozkołysał parkiety dopiero w latach 40. XX wieku – to wtedy przywieźli go do Europy amerykańscy żołnierze, nazywając go wtedy jitterbug (od angielskich słów: jitter – podskakiwać nerwowo i bug – owad).

Stylowo jive jest blisko boogie-woogie, a ze względu na podobne kroki i dynamikę – bywa mylony z rock and rollem. 

W jive’ie każdy krok to eksplozja energii. Tancerze wykonują go, jakby próbowali rozgniatać uciekające pluskwy (co nawiązuje do jego pierwszej nazwy) – dynamicznie, z impetem, wbijając ciężar ciała w parkiet. Tu nie chodzi o subtelność, ale o sprężystość i precyzję.

Typowe tempo tego tańca to 42–44 takty na minutę. W podstawowym kroku pojawia się synkopowany rytm: raz-dwa, raz-e-dwa, raz-e-dwa – daje to 5 lub 6 kroków w jednym takcie. 

Charakterystyczne dla jive są:

• szybkie kopnięcia (czyli tzw. kicki),
• elastyczne akcje jazzowe, z przeciągnięciem rytmu na końcu frazy – by jeszcze mocniej podkreślić tempo kolejnej.

Bardziej zaawansowane figury pozwalają za to na zabawę rytmem i ekspresją. Pojawiają się wtedy:

• • chasse w lewo i w prawo,

• rock step,

• american spin,

• fall away rock,

• chicken walk.

Podczas tańczenia ciężar ciała utrzymywany jest z przodu. 

Ciekawostka: Na turniejach tanecznych prezentowany jest jako ostatni z tańców latynoamerykańskich.

Salsa – czym się charakteryzuje? 

Salsa jest popularnym na całym świecie tańcem latynoamerykańskim, którego jednak nie tańczy się na turniejach. Pochodzi z Karaibów, a szczególnie rozwinęła się na Kubie i w Ameryce. Muzyka, do której się ją tańczy, także jest nazywana salsą. 

Ale to nie wszystko, bo pewnie wiesz, że salsa to… sos lub smak – pikantny, aromatyczny. I te słowa doskonale określają także taniec, który:

• w warstwie muzycznej łączy wiele różnych gatunków muzycznych (jak sos – składników),
• w warstwie tanecznej – kroki wielu innych tańców (a kroki te bywają zmysłowe i… pikantne). 

Krótka historia salsy (tańca, nie sosu)

Salsa narodziła się jako muzyczny miks – połączenie afrokubańskich rytmów, wpływów karaibskich i nowojorskiego jazzu. Jej korzenie sięgają lat 40. i 70. XX wieku, a geograficznie – rozciągają się od Kuby i Portoryko po Nowy Jork i inne kraje regionu Karaibów.

Na początku salsą nazywano niemal wszystko – od Guajiry i Mambo po Cha-chę, Son Montuno czy Charangę. Stało się tak głównie za sprawą słynnej wytwórni Fania All Stars, która promowała muzykę latynoską pod wspólną etykietą “salsa”. Nie wszyscy byli tym zachwyceni – Tito Puente mawiał: “Gram mambo, a nie sos”.

Z czasem jednak termin się przyjął – bo doskonale oddaje to, czym salsa naprawdę jest: energetycznym, różnorodnym, tętniącym życiem stylem, który łączy różne tradycje muzyczne i taneczne w jedną, niepowtarzalną całość.

Style salsy (nadal tańca)

Salsa rozwijała się w różnych krajach Karaibów pod wpływem lokalnych tradycji, co doprowadziło do powstania wielu stylów różniących się:

• krokiem podstawowym, 
• rytmem (na 1 lub 2), 
• geometrią tańca (w linii lub po kole), 
• sposobem prowadzenia,
• obecnością elementów solowych i akrobatycznych.

Salsa tańczona jest do muzyki w metrum 4/4, oparta na rytmie clave – 5 charakterystycznych uderzeń w dwóch taktach. Tancerze wykonują zazwyczaj 6 kroków w dwóch taktach, z pauzami na niektóre uderzenia (np. 4 i 8). Wyróżnia się style tańczone “na raz” (break na 1 i 5) lub “na dwa” (break na 2 i 6), przy czym styl kubański tańczy się zwykle “na 1” (najpopularniejsze), “na 3” lub “na 2” (zwane “a contratiempo”), a północnoamerykańskie na “1” lub “2”.

Salsę tańczy się głównie w parze, zwykle w miejscu (bez przemieszczania się po parkiecie). Zaawansowani tancerze wplatają shine steps – krótkie, improwizowane sekwencje solowe, wykonywane podczas partii perkusyjnych.

Wyróżniamy następujące style salsy:

• Salsa New York Style on2 (mambo on2) – elegancki, płynny styl salsy tańczony “na 2”, czyli z akcentem rytmicznym na drugie uderzenie w takcie. Stworzony przez Eddiego Torresa w latach 70., łączył początkowo tylko mambo, latin hustle, pachangę i boogaloo, a później także taniec jazzowy i afrokubański. Charakterystyczne dla niego są miękkie przejścia, przeciągnięte pauzy i duży nacisk na styling oraz pracę ciałem. Styl ten wyróżnia się muzykalnością i daje tancerzom dużą swobodę interpretacji – to ulubiona technika wielu gwiazd salsy,
• Salsa Los Angeles Style on1 – dynamiczny, liniowy styl tańczony “na 1”, z charakterystycznym breakiem na 1/5 i pauzami na 4/8. Powstał w latach 90. w Kalifornii dzięki braciom Vazquez. Cechuje go widowiskowość, szybkie tempo, liczne obroty, efektowne figury (jak Butterfly), shines oraz elementy akrobatyczne. Styl ten opiera się na prowadzeniu w linii prostej (Cross Body Lead) i jest jednym z najpopularniejszych stylów salsy w Polsce,
• Salsa portorykańska – styl cross-body tańczony “na 2”, z krokiem podstawowym rozpoczynanym do przodu “na 2” lewą nogą. Cechuje go prostota figur, elegancja i duży udział kroków solowych. W wersji “na clave” – czasem nazywa się go stylem synkopowanym.
• Salsa Palladium Mambo – dawny styl nowojorski tańczony na 2 (przed stylem Eddiego Torresa), obecnie rzadko spotykany,
• Salsa kubańska (casino) – styl taneczny rozwinięty na Kubie, w którym para porusza się po kole, a figury wykonuje się głównie z otwartego trzymania. Tańczony “na 1”, “na 3” lub “na 4”, z dynamicznym prowadzeniem i charakterystycznymi zapleceniami rąk (nudosami). Obejmuje także formy grupowe jak Rueda de Casino oraz suelta. Styl ten, związany z muzyką timba, jest prosty dla początkujących i daje duże możliwości improwizacji. Jest głównie “chodzony” i bardzo rzadko pojawia się w nim więcej niż jeden obrót na takt,
• Salsa Kolumbijska – w Kolumbii tańczy się ją na dwa sposoby. W miastach jak Medellin, Bogota czy Cartagena styl przypomina cumbię, z falującym ruchem bioder i karaibskim luzem. Z kolei Salsa Caleña, pochodząca z Cali, łączy elementy mambo, cha-cha-cha, pachangi i cumbii. Charakteryzuje się szybkimi, mocnymi krokami oraz wyjątkową pracą nóg do tzw. Salsa dura. Tancerze z Cali znani są z kreatywności i umiejętności w szybkim tempie. Styl ten, uważany za trudny, zdobywa rosnącą popularność w Europie i innych częściach świata.

Uff, to już wszystkie tańce latynoamerykańskie. Czytanie mogło być dla ciebie ciekawe… ale koniecznie zobacz, jak tancerze prezentują się w akcji!