Kategorie
eBilet

Poznaj Polskę

Sosnowiec miasto, które cię zaskoczy

Fot. Shutterstock/Curioso.Photography

O Sosnowcu słyszał chyba każdy, kto ma dostęp do Internetu. Krążą o nim różne memy, które niestety pokazują to miasto od tej brzydkiej i mało przyjemnej strony. Chcemy więc je nieco odczarować, bo Sosnowiec ma nie tylko ciekawą historię, ale też i miejsca warte zobaczenia. Nie wierzysz? Sprawdź sam!

Artykuł może zawierać autopromocję eBilet.pl

Skąd wzięła się nazwa Sosnowiec?

Sosnowiec powstał nieco inaczej niż chociażby Rzeszów. Nie była to mała, rozrastająca się z czasem osada. Miasto powstało w wyniku połączeniu wielu miejscowości. Dowody na to znajdujemy w różnych tekstach źródłowych, jak chociażby w ukończonej w latach 1470-1480 księdze “Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis”. Jan Długosz napisał tam o:

  • wsi Klimontów,
  • Zagórzu,
  • Sielcu,
  • Prąbce,
  • Pogoni.

Wzmianka o osadzie, której nazwa pochodzić może od znajdujących się na jej terenie i wokół niej borów sosnowych pochodzi zaś z początku XVII wieku. Pojawiła się ona na mapach jednak dopiero w 1787 roku jako osada Sosnowka. Później owa nazwa zmieniła się w Sosnowice, a dopiero “Słownik geograficzny Królestwa Polskiego” z przełomu XIX i XX wieku odnotował nazwę Sosnowiec. 

Krótka historia Sosnowca

Musisz jednak wiedzieć, że najstarsze ślady osadnictwa na terenie Sosnowca pochodzą z epoki brązu/żelaza. Zostały one odnalezione na terenie cmentarzyska łużyckiego na terenie dzielnic Pogoń i Sielec (sam widzisz, że dzielnice mają nazwy miejscowości, które stworzyły Sosnowiec). Za to udokumentowana historia miasta sięga czasów piastowskich, choć i tutaj mowa o miejscowościach składowych, a nie o dzisiejszym Sosnowcu. 

Sosnowiec należał do Rzeczypospolitej, a później także do Królestwa Prus, Księstwa Warszawskiego, Cesarstwa Rosyjskiego (zabór rosyjski). 

Od początku XIX wieku zaczęło się tam rozwijać górnictwo i hutnictwo cynku. Niedługo później do miasta przybyli z Saksonii Lamprechtowie, Schönowie i Dietlowie oraz Renardowie ze Śląska, którzy poprzez inwestycje doprowadzili do znacznego rozwoju miejscowości. Dzięki temu car Rosji Mikołaj II w 1902 roku ogłosił połączenie miejscowości Stary Sosnowiec, Nowy Sosnowiec, Sielec, Środulka, Kuźnica, Ostra Górka, Pogoń, Radocha i Blumenthala w jedną.

Później do miasta nadjechali Żydzi, dzięki którym rozwinęły się handel oraz usługi. W 1906 roku miasto stało się tak duże, że zajęło (po Warszawie i Łodzi) 3. miejsce w Królestwie Polskim. 

W 1914 roku wkroczyli do niego Niemcy, którzy zgodnie z planem zaczęli niszczyć i rozkradać sosnowieckie zakłady przemysłowe. W 1915 roku okręg dąbrowski podzielili między siebie Niemcy i Austriacy, przez co do Sosnowca włączono jeszcze Dębową Górę, Konstantynów, Pekin, Środulę, Milowice i Modrzejów. Po wojnie wszystko trafiło znów w ręce Polaków. 

Niestety, podczas II wojny światowej miasto zajęli hitlerowcy, którzy już 4 września 1939 roku dokonywali tam egzekucji Żydów i elit (nauczycieli, techników, urzędników itd.). Po zakończeniu wojny ze 130 tysięcy mieszkańców zostało tylko 86 tysięcy. 

Później, za czasów komunistycznych, do miasta włączono całą gminę Niwka oraz osiedle Jęzor, fragment Katowic ze Stadionem Ludowym, Zagórze, Klimontów, Kazimierz Górniczy, Porąbkę, Maczki.

Sporo się działo, prawda? Teraz na szczęście mamy spokojniejsze czasy i możemy bez większych problemów przespacerować się po Sosnowcu. A jest co zwiedzać!

Centrum Edukacji Ekologicznej – Egzotarium w Sosnowcu

W parku miejskim im. porucznika pilota Jana Fusińskiego w Sosnowcu, przy głównej alejce znajdziesz Centrum Edukacji Ekologicznej – Egzotarium. Co to takiego? Początkowo był to budynek mieszczący palmiarnię i akwarium, który powstał już w latach 50. ubiegłego wieku. Komitet Budowy Egzotarium chciał stworzyć mini zoo z egzotycznymi roślinami i zwierzętami, które pełniłoby funkcje głównie edukacyjne. Udało mu się to. Z czasem obiekt rozrósł się, tworząc dodatkowe pawilony dla małp i ptaków oraz wybiegi dla bażantów, szopów i niedźwiedzi. 

Dziś Egzotarium znajduje się w nowym, większym budynku z 2023 roku. Jest on o wiele większy i przestronniejszy. Dzięki temu możesz zwiedzać:

  • strefę klimatu śródziemnomorskiego,
  • strefę pustynną,
  • strefę tropikalną (wszystkie trzy o warunkach klimatycznych zbliżonych do naturalnych),
  • olbrzymie akwaria, w których znajdziesz m.in. ducha amazońskiego, pielęgnicę szmaragdową, piranię pacu, płaszczki słodkowodne i wiele innych,
  • terraria z gadami i owadami (m.in. wężem chińskim, pająkiem topikiem czy anakondą zieloną, legwanami, żółwiami, bazyliszkami, pytonami, boa itd.),
  • salę edukacyjną,
  • przestrzeń wystawienniczą z wystawami stałymi i czasowymi,
  • kino edukacyjne,
  • kawiarnię,
  • zbiornik wodny – szuwary.

Wpadniesz tam, przekonać się, czy bazyliszki naprawdę zmieniają w kamień tych, którzy spojrzą im w oczy?[1]

Park im. Jacka Kuronia w Sosnowcu

Park im. Jacka Kuronia ma powierzchnię 30 hektarów, dzięki czemu będziesz miał gdzie spacerować. Znajdziesz go przy ul. Anki Kowalskiej (dawniej była to ulica Brunona Jasińskiego). 

Pomysł założenia parku powstał już w 1958 roku. Teren, na którym miał on się znaleźć, był mocno bagnisty. Znajdowały się tam liczne stawy, chociażby “Pieniążek” (dziś na tym terenie znajduje się amfiteatr). Teren odwodniono, a linie brzegowe stawów ukształtowano pod potrzeby kompleksu rekreacyjno-kompleksowego. 

W 2012 roku otwarto profesjonalny skatepark, wytyczono ścieżki rowerowe oraz przystosowano część nawierzchni pod trasy rolkowe, a w 2016 roku na obrzeżach parku powstał rozległy ogród jordanowski o powierzchni prawie 1,5 hektara. Od 2020 roku przy wejściu do parku możesz wypożyczyć rower

Park jest terenem leśnym z wytyczonymi ścieżkami i alejkami, więc znajdziesz tam mnóstwo natury, ciszy i spokoju. Jest tam także niewielki ogród zoologiczny z ponad 30 gatunkami zwierząt. Zobaczysz tam m.in. kozy anglonubijskie, kangury rdzawoszyje, daniele zwyczajne, pawie, gołębie czy emu zwyczajne.

W centrum parku znajduje się restauracja bankietowa, w której możesz zorganizować wesele, studniówkę, urodziny czy inne imprezy okolicznościowe. Oprócz niej są też dwa stałe bary i liczne sezonowe punkty gastronomiczne. 

Nie brakuje też atrakcji dla dzieci! Są tam place zabaw oraz różnorodne figury zwierząt, które urozmaicają krajobraz i zachęcają najmłodszych do spacerowania.

Pałac Schöna – Muzeum w Sosnowcu 

Pałac Schöna znajdziesz w Parku Schöna przy ulicy Chemicznej. Sam park powstał w 1884 roku jako otoczenie pałaców. Niegdyś był o wiele większy, ale dziś zajmuje tylko 5,6 hektara. Od strony południowej ograniczają go fabryki, od wschodu – ul. Chemiczna, od zachodu – ogródki działkowe, a od północnej – droga szybkiego ruchu. 

Co ciekawe, park ten został ukształtowany w typie pretzelgarten (alejki układają się sinusoidalnie, a wnętrza parkowe się przenikają). Na skraju parku wybudowano za to… mury, ruiny (tak, ludzie naprawdę wydawali swoje pieniądze na budowanie ruin) i groty oraz domki dla służy. W 1901 roku pojawił się domek ogrodnika oraz szklarnie.

Niestety, do dziś większość elementów parku, w tym XIX-wieczny, preclowaty układ alejek, uległa zniszczeniu. Został jednak Pałac Schöna, w którym w 1985 roku stworzono muzeum. Wtedy było ono znane jako Muzeum Historii Ruchu Robotniczego Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego (czyli Oddział Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu). Później nazwa zmieniała się:

  • w 1989 roku na Muzeum w Sosnowcu,
  • Pałac Schöna Muzeum w Sosnowcu.

Dzieli się on na:

  • Salę Reprezentacyjną Urzędu Stanu Cywilnego,
  • Restaurację “Belvedere”,
  • kawiarnię “Trójkąt w kole”,
  • sklep z gadżetami (bazują one na prezentowanych w obiekcie pracach, publikacjach i szkle),
  • dział archeologii,
  • dział edukacyjno-promocyjny,
  • dział historii i kultury miasta (bazuje on na badaniach archeologicznych prowadzonych i organizowanych przez muzeum),
  • dział sztuki,
  • dział szkła, 
  • Instytut Zagłębia Dąbrowskiego. 

Jakie wystawy możesz tam zobaczyć? Wśród wystaw stałych czekają:

  • “Schönowie w Sosnowcu” (wkład saksońskich przemysłowców w rozwój miasta),
  • “Polskie Szkło Współczesne” (kolekcja szkła z XX i XXI wieku).

Możesz też trafić na wystawy czasowe. Sprawdź, jakie się tam odbywają na stronie muzeum. Znajdziesz ją w przypisach do tego artykułu.[2]

Muzeum Nauk o Ziemi w Sosnowcu

Muzeum Nauk o Ziemi to muzeum uniwersyteckie, które działa w ramach Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego. Znajdziesz je w gmachu Wydziału, którego na pewno nie przegapisz (to tzw. Żyleta, czyli najwyższy budynek w mieście). Powstało w 1994 roku z inicjatywy pracowników Wydziału. Do 2003 roku nie posiadało stałej siedziby, więc można było oglądać tylko wystawy czasowe. Dziś już ją ma, a ty możesz zobaczyć także niesamowite i przeciekawe wystawy stałe. Znajdziesz na nich eksponaty z dziedzin:

  • paleontologii,
  • antropologii,
  • geologii.

Wśród wystaw stałych są: 

  • “Krajobrazy naszego regionu sprzed 200 milionów lat” (dewon, geneza paliw kopalnych, notozaury, pradinozaury, “W krainie Smoka”),
  • “Minerały – klejnoty ziemi”,
  • “Ewolucja pióra” (opierzone dinozaury, które ewoluowały do…),
  • “Pomiędzy Ewą a nami” (rekonstrukcje kilku gatunków hominidów, czyli ewolucja człowieka),
  • “Pochodzenie skał magmowych” (dynamizm skorupy ziemskiej),
  • “Kolekcja skał” (552 skały! Policzysz je?),
  • “Dzieje życia na ziemi – kolekcja skamieniałości” (1281 skamielin zwierząt, roślin i śladów),
  • “Minerały świata – systematyka” (1547 minerałów z całego świata, kolekcja związków organicznych oraz szafa do obserwowania zjawiska luminescencji),
  • “Laboratorium” (zaplecze naukowe z zabytkowymi mikroskopami),
  • “Gabinet mineraloga – XIX/XX wiek”,
  • “Materia starsza niż Ziemia” (fotopanoramy ukazujące genezę Układu Słonecznego, ewolucję materii i pochodzenie meteorytów wraz z prawdziwymi meteorytami),
  • “Lapidarium” (park geologiczno-przyrodniczy, w którym znajdziesz kilkanaście kilkutonowych głazów reprezentujących procesy tworzenia się poszczególnych typów skał. Jest tam także różnorodna roślinność),
  • “Historia Wydziału Nauk o Ziemi”. 

Muzeum prowadzi także warsztaty, wykłady, lekcje dla najmłodszych, zwiedzanie z prelekcją oraz warsztaty w terenie (geologia to wyjazd 1-2 dniowy, gleby).[3]

Muzeum Medycyny i Farmacji w Sosnowcu

Muzeum Medycyny i Farmacji w Sosnowcu należy do Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Powstało w 2018 roku, ale zbiory były gromadzone już znacznie wcześniej. Już w 2013 roku działał zespół przygotowujący katalog eksponatów. Jego członkowie poszukiwali nowych, ciekawych eksponatów, które można by umieścić w muzeum. 

Dziś możesz zobaczyć tam przedmioty stanowiące świadectwo bogatego dorobku medycznego i farmaceutycznego Śląska i Zagłębia, wraz z pionierskimim osiągnięciami pracujących tu lekarzy i farmaceutów. Muzeum to nie tylko pomoc dydaktyczna dla studentów, ale także tajemniczy świat mikstur i ziół dawnej medycyny. 

W Muzeum Medycyny i Farmacji w Sosnowcu możesz znaleźć takie sale, jak:

  • Laboratorium Diagnostyczne, 
  • ZIelnik,
  • Sala Operacyjna Dawna,
  • Medycyna I,
  • Medycyna II,
  • Sala Operacyjna XX wieku,
  • Apteka,
  • Farmacja. 

Jesteś ciekaw, jak wyglądała operacja 100 lat temu? Wpadnij do muzeum i zobacz! (Serio zobacz, bo są tam manekiny, które dokonują takiej operacji).[4]

Zamek Sielecki w Sosnowcu

Zamek Sielecki w Sosnowcu to budynek historycznej twierdzy warownej. Znajdziesz go w dzielnicy Sielec przy lewym brzegu Czarnej Przemszy. To najstarszy obiekt w mieście, który swoje korzenie zapuścił już w późnym średniowieczu. Do niedawna uważano, że został on wybudowany w 1620 roku, ale podczas badań archeologicznych okazało się, że początki zamku sięgają prawdopodobnie XV wieku. W 1824 roku zamek spłonął, ale odbudowano go (w zmienionej formie). Po II wojnie światowej umieszczono w nim administrację kopalni “Sosnowiec”. Czasowo znajdowało się tam także Muzeum Górnictwa. Po 1990 roku zaadaptowano go na salę ślubów Urzędu Stanu Cywilnego, restaurację i kompleks konferencyjny. W 1995 roku ze względu na stan techniczny budynek zamknięto. Podjęto działania renowacyjne. 

Pałac Dietla w Sosnowcu

Pałac Dietla w Sosnowcu to neobarokowy pałac Heinricha Dietla, który znajdziesz przy ul. Żeromskiego 2. Pierwsze plany pałacu powstały w latach 80. XIX wieku, a budowę zakończono w 1900 roku. Jednocześnie powstał park (z oranżerią i elementami małej architektury) otoczony murem. Jako rezydencja Dietlów funkcjonował do 1945 roku, a później przejęły go władze radzieckie. Wyburzyły one i zniczyły wiele fragmentów pałacu. 

W środku znajdują się:

  • sala balowa,
  • neobarokowa jadalnia,
  • neoromański pokój fajkowy,
  • łazienka (“zagrała rolę” w filmie “Między ustami a brzegiem pucharu”),
  • gabinet secesyjny.

Nowy Pałac Schöna (Pałac Oskara Schöna) w Sosnowcu

Bracia Schönowie mieli dwa pałace. O jednym już napisaliśmy, ale i ten zasługuje na wzmiankę. Jego architektura robi wrażenie “wow”! Znajdziesz do w dzielnicy Dębowa Góra. Został wybudowany na początku XX wieku w stylu eklektycznym. Podczas powstania śląskiego w 1919 roku w budynku pałacu mieściła się siedziba dowództwa powstania oraz dowództwa obrony plebiscytu (przygotowywały one III powstanie śląskie z 1921 roku). Za to od 1945 roku pełni on siedzibę sądu. 

Dom Ludowy w Sosnowcu

Dom Ludowy znajdziesz przy ul. Klubowej 2 w sosnowieckiej dzielnicy Ostrowy Górnicze. Został wybudowany na początku XX wieku w stylu zakopiańskim, przez co znacznie wyróżnia się na tle miasta. Warto go zobaczyć! 

Dom Ludowy był jednym z elementów kompleksu, w skład którego wchodziły:

  • Willa Dyrektora,
  • Szpital z 1893 roku,
  • Szkoła z 1901 roku, 
  • Ambulatorium w stylu zakopiańskim z 1904 roku,
  • 2 domy urzędnicze w stylu dworkowym z początku XX wieku. 

Sam Dom spełniał wiele funkcji. Był gospodą górniczą, biblioteką, czytelnią, salą bilardową, salą balową, restauracją, a nawet salą teatralną. Po II wojnie światowej do końca lat 70. mieścił się w nim Dom Kultury Kopalni Kazimierz-Juliusz. 

Dziś za to mieści się w nim siedziba Szkółki Drzew “Alicja” oraz Dom Weselny. Możesz tam nawet przenocować!

 

Uff, to już koniec naszej wycieczki. Pora odpocząć i… zaplanować prawdziwy wyjazd do Sosnowca. Mamy nadzieję, że go odczarowaliśmy i teraz chętniej go zobaczysz na własne oczy. 

 

Przypisy:

[1] https://www.cee-egzotarium.sosnowiec.pl/ (dostęp z dnia 18.09.2024)

[2] https://www.muzeum.org.pl/ (dostęp z dnia 18.09.2024)

[3] https://mnoz.us.edu.pl/ (dostęp z dnia 18.09.2024)

[4] http://muzeum.sum.edu.pl/ (dostęp z dnia 18.09.2024)

Fot.

Nowości na eBilet

Nowości na eBilet

Koncert Muzyki Filmowej – Symphonic Cinematics

Zielona Góra

Park Rozrywki Mandoria

Rzgów

Zwiedzanie ZOO Warszawa

Warszawa

Boris Brejcha

29.11.2025-29.11.2025
Kraków

Guardians of Dreams

25.11.2025-25.11.2025
Kraków

Electric Callboy

23.11.2025-23.11.2025
Kraków

Sabaton + The Legendary Orchestra

22.11.2025-22.11.2025
Kraków

Alessandra

18.11.2025-18.11.2025
Kraków, Warszawa

The Rasmus – weirdo tour 2025

13.11.2025-13.11.2025
Warszawa

Piotr Rubik “Świat się nie kończy…”

11.11.2025-11.11.2025
Kraków, Łódź, Lublin i inne

Musical Metro! To już 35 lat!

11.11.2025-11.11.2025
Bielsko-Biała, Łódź, Ostrów Wielkopolski i inne

Parkway Drive 20 Year Anniversary European Tour 2025

10.11.2025-10.11.2025
Łódź

Muzyka zespołu Metallica symfonicznie

07.11.2025-07.11.2025
Gdańsk, Katowice, Poznań i inne

Metallica&Symphony SCREAM INC

04.11.2025-04.11.2025
Gdańsk, Kraków, Warszawa

Simply Red – 40th Anniversary Tour 2025

04.11.2025-04.11.2025
Kraków