Jarocin – co zobaczyć oprócz Jarocin Festiwal? 

Skąd pochodzi nazwa Jarocin?

Miasto Jarocin powstało jeszcze w średniowieczu. Badacze uważają, że istniało już w XIII wieku. Od tamtego czas nazwa zmieniała się wielokrotnie, przyjmując przeróżnie brzmiące formy:

• Iaroczino (w 1257 roku. Czy tylko nam brzmi to trochę jak po hiszpańsku?),
• de Iarocyno (w 1324 roku),
• Jaroczino (w 1391 roku),
• de Jaroczyn (w 1473 roku),
• Jarocino (w 1481 roku),
• Jaroczyn (w latach 1511-1523, potem też w 1578 roku),
• Jarocin (w 1674 roku, a potem nawet w 1882 roku).

Daty pochodzą oczywiście z dokumentów, w których owe nazwy znaleziono. Nie wiadomo więc, czy przechodziły one płynnie, czy jednocześnie istniało kilka nazw, które ludzie stosowali wedle aktualnych zachcianek czy przyzwyczajeń.

Ale co oznacza słowo “Jarocin”? Nazwa pochodzi od nazwy osobowej “Jarota” z dodanym sufiksem (końcówką) “-in” (do słowa “Jarota” nawiązują przeróżne organizacje i firmy, jak chociażby klub piłkarski z Jarocina). 

Co ciekawe, w języku niemieckim nazwa brzmiała Jarotschin, ale w latach 1283-1369, nie wiedzieć dlaczego, Niemcy nazywali go Kesselberg. “Kessel” oznacza “kocioł”, “czajnik”, a “berg” – “góra”. Ta druga niemiecka nazwa wróciła jeszcze po rozbiorach i była używana równie często co Jarotschin. 

Co warto zobaczyć w Jarocinie? 

Nawet jeśli wpadniesz tam tylko na festiwal, możesz przy okazji nieco pozwiedzać (chociaż osobiście sugerujemy osobną wycieczkę lub przedłużenie tej festiwalowej, bo atrakcji jest całe mnóstwo i nie jesteśmy w stanie opowiedzieć ci o wszystkich). Wybraliśmy najważniejsze i najciekawsze obiekty i miejsca, które warto zobaczyć. Możesz zabrać ze sobą rower lub wygodne buty, bo na koniec mamy dla ciebie kilka ciekawych tras pieszych i rowerowych, na których znajdziesz wiele z omówionych miejsc. Ale nie przedłużajmy dalej i ruszajmy w drogę!

Ratusz w Jarocinie

Jarociński ratusz został wzniesiony w latach 1799-1804 (wcześniej stał tam inny budynek, który niestety spłonął podczas wielkiego pożaru w 1773 roku). Od tamtego czasu był kilkukrotnie przebudowywany i remontowany (ostatni raz w latach 1983-1989). Przez to jego pierwotny wygląd bardzo się zmienił, m.in. poprzez obniżenie całego budynku czy wymianę dachu. Wszystkie cztery ściany są ozdobione neobarokowymi wystawkami.

Dziś mieszczą się w nim:

• siedziba władz miejskich,
• siedziba muzeum (o nim za chwilę).

Sam ratusz stoi na środku rynku, który to zachował się w średniowiecznym układzie ulic. Znajdziesz przy nich kilkadziesiąt kamienic przełomu XIX i XX wieku.

Muzeum Regionalne w Jarocinie

W ratuszu znajduje się siedziba władz Muzeum Regionalnego. Pomysł na założenie muzeum powstał z okazji 700-lecia Jarocina, które świętowano w 1957 roku. Pierwsza ekspozycja została otwarta w 1960 roku w Skarbczyku Muzeum Etnograficznego. W 1971 roku nazwę zmieniono na dzisiejszą. Niespełna 20 lat później zbiory przeniesiono na strych ratusza, by po remoncie Skarbczyka wróciły na dawne miejsce.

Dziś muzeum ma dwie siedziby:

• Skarbczyk,
• pałac Radolińskich (otwarto tam wystawę stałą).

Opowiadamy o nich poniżej.

Park i Pałac Radolińskich w Jarocinie

Zabytkowy pałac w Jarocinie był główną siedzibą rodową wielkopolskiej rodziny Radolińskich. Został zaprojektowany w stylu angielskiego neogotyku i wzniesiony w latach 1848-1865. Architektem był Friedrich August Stüler, który zasłynął z projektowania muzeów, pałaców, kościołów, zamków, uniwersytetów i nie tylko (w Berlinie, Budapeszcie, Królewcu czy Sztokholmie).

Gdy projekt był już gotowy, wybrano lokalizację, którą stał się jarociński park (należał wtedy do rodziny Radolińskich). Nieopodal znajdowała się dawna siedziba tzw. Skarbczyka (później został wyremontowany i stał się rodowym skarbcem oraz archiwum).

W pałacu znalazły się mnóstwo sypialni, biblioteka, buduar, hole, salon, oranżeria (z ok. 600 doniczkami z roślinami), sala wielka, łazienki, pokój dla pokojówki, kuchnia, garderoba i wiele innych pomieszczeń. Pokoje nosiły nazwy nawiązujące do kolorów, które w nich dominowały np. biały, żółty czy zielony. We wnętrzach panował przepych (marmury, złocenia, liczne obrazy, meble ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego i nie tylko). 

W 1917 roku w pałacu wybuchł pożar, który strawił większość książek, mebli, dzieł sztuki oraz broni. Choć odbudowa trwała kilka lat, nie udało przywrócić się dawnego blasku. Niedługo później wybuchła wojna, a właściciel uciekł z kraju. II wojna światowa jeszcze bardziej dotknęła pałac. 

Po wojnie swoje siedziby miały tam m.in. Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy, Szkoła Podstawowa nr 3 czy Polskie Towarzystwo Historyczne. Od 2022 roku mieści się w nim ekspozycja Muzeum Regionalnego, więc możesz wpaść i trochę pozwiedzać. 

Pałac otacza park w stylu angielskim zaprojektowany przez Władysława Radolińskiego oraz Petera Josepha Lennego. Ma on ok. 30 hektarów. Znajdziesz w nim jedną z najdłuższych w Europie aleję grabową, liczny starodrzew oraz dwa malownicze stawy.

Parkowy odkrywca – ekologiczna trasa spacerowa po jarocińskim parku

Pozostając jeszcze chwilę w parku, znajdziesz tam ekologiczną trasę spacerową. To ścieżka o charakterze edukacyjnym skierowana do każdego, kto chciałby poznać ciekawostki dendrologiczne, botaniczne oraz kompozycyjne (ale jego wiedza w tych tematach jest raczej znikoma. Osoby bardziej obeznane nie dowiedzą się raczej niczego nowego). 

Ciekawostka: Wszystkie cenne drzewa znajdujące się na ścieżce, naszą ludzkie imiona m.in.: Hugo, Stanisław, Joanna, Franciszek, Władysław czy Andrzej. 

Skarbczyk w Jarocinie

Skarbczyk w Jarocinie to pozostałość późnośredniowiecznego zamku z XV wieku. Został on wzniesiony po pożarze siedziby rycerskiej Zarembów z połowy XIII wieku. Był on siedzibą kolejnych właścicieli Jarocina, a później popadł w ruinę. Został odnowiony przez Radolińskich, którzy urządzili w nim skarbiec rodowy i archiwum. W latach 1960-1988 znajdowało się tam muzeum regionalne, które później przeniosło się na czas remontu do ratusza. W 2021 roku zakończono prace remontowe, a zbiory muzealne wróciły. 

Co możesz tam zobaczyć? Prace uznanych artystów oraz debiutantów w formie cyklów wystaw:

• “Pierwsza odsłona” – cykl prezentujący dorobek młodych artystów, którzy wcześniej nie mieli własnych wystaw w galeriach sztuki,
• “Z naszego regionu” –  cykl prezentujący dorobek uznanych artystów z regionu jarocińskiego, którzy mieli już swoje wystawy w innych polskich/zagranicznych miastach,
• “Patrzysz na sztukę” –  wystawy poświęcone interesującym osobom i zjawiskom sztuki współczesnej,
• “Ciekawi ludzie, ciekawe miejsca” – wystawy fotograficzne prezentujące przeróżne zakątki świata,
• “Street art i murale w Jarocinie” – działania artystyczno-edukacyjne w przestrzeni miejskiej. Możesz je zobaczyć, przechadzając się szlakiem murali (napisaliśmy o nim więcej w części “Szlaki rowerowe (i piesze też) w Jarocinie”). 

Wejdziesz tam choć na chwilę?

Ruiny kościoła szpitalnego pw. Św. Ducha w Jarocinie

Kościół św. Ducha został wybudowany około 1516 roku w stylu gotyckim (wcześniej stała tam ufundowana w pierwszej połowie XIV wieku drewniana budowla). Do dziś zachowały się jedynie mury obwodowe wraz z przyporami i ostrołukowymi otworami okiennymi. Kościół zaczął popadać w ruinę już na początku XIX wieku. Msze święte odprawiane są tylko okazjonalnie.

Niedaleko ruin, przy ulicy Św. Ducha znajduje się dom Św. Józefa, który został wzniesiony na początku XX wieku. Był on wtedy związany z działalnością charytatywną kościoła.

Kościół parafialny pw. Św. Marcina w Jarocinie

Kościół parafialny pw. Św. Marcina zostały wzniesiony prawdopodobnie w połowie XIII wieku. Wcześniej mogła to być jednak drewniana budowla, ponieważ mówi się o tym, że dzisiejszy kościół został wybudowany przed 1610 rokiem w stylu gotyckim. Pod koniec wieku rozbudowano go o kaplicę Matki Boskiej Bolesnej, która to stanowiła mauzoleum grobowe Radolińskich. Pod koniec XVIII wieku przebudowano go na styl barokowy, a w następnych latach dobudowano wieżę. Na początku XX wieku ujednolicono go z zewnątrz. 

Kościół poewangeliski pw. Św. Jerzego w Jarocinie

Przed nami już ostatni kościół, czyli ten pw. Św. Jerzego. Choć dziś jest to kościół rzymskokatolicki, nie zawsze tak było. Świątynia została wybudowana w połowie XIX wieku jako kościół protestancki. Pod koniec wieku została przebudowany na styl neogotycki. Po zakończeniu II wojny światowej została przejęty przez rzymskokatolików. 

Budynek dworca kolejowego w Jarocinie

Budynek dworca kolejowego w Jarocinie został wzniesiony w latach 70. XIX wieku. Wtedy należał do linii kolejowej Poznań Główny – Kluczbork. Jeszcze w roku 1876 stał się on także częścią połączenia Oleśnica – Krotoszyn – Gniezno.

Do dziś zachowała się jego pierwotna forma – jest to piętrowy budynek z czerwonej cegły z wielopłaszczyznowym dachem z licznymi facjatami. Dworzec został wpisany do rejestru zabytków, co uchroniło go przed modernizacją zewnętrzną. W drugiej połowie XX wieku dokonano jednak modernizacji wnętrza dworca. Odtworzono wtedy pierwotny wystrój wnętrz. Jest to ostatni zachowany pruski dworzec węzłowy na terenie Wielkopolski.

Ciekawostka: 1919 roku na dworcu spotkał się ze społeczeństwem jarocińskim marszałek Józef Piłsudski.

Czas na spacer/jazdę rowerem jarocińskimi szlakami

W Jarocinie znajdziesz mnóstwo szlaków pieszych oraz rowerowych. Wśród nich są m.in.:

Szlak czerwony

Ma ok. 30 km długości i prowadzi od Dworca PKP, przez ulice: Kościuszki, Powstańców Wielkopolskich, kamienie księcia Radolina, grodzisko Cząszczew, osadę nadleśnictwa, staw Zdrój, Wilkowyję, Bachorzew, Słupię, Słowików, ulice: Wrocławską, Rynek, Niepodległości i Dworcową. Trasa kończy się tam, gdzie się zaczyna. Po w drodze możesz zobaczyć m.in.:

• gimnazjum z 1909 roku,
• dwa głazy narzutowe, czyli kamienie księcia Radolina (ponoć to sam książę zamieniony w kamień, który został ukarany za polowania wigilijny wieczór),
• wyrastające z jednego pnia cztery dęby,
• zabytkowy mostek,
• nieczynny młyn opisywany przez Iwaszkiewicza,
• bazę wojskową i strzelnicę,
• kościół Św. Jerzego,
• ratusz,
• kościół św. Marcina,
• gmach poczty z XIX wieku.

Szlak zielony

Ma ok. 24 km długości i prowadzi z Dworca PKP przez aleję Niepodległości, Rynek, Pałac Radolińskich, las Zdrój, Wilkowyję, Tarce, Lisew, Żerków, Brzóstwów i kończy się w Śmiełowie. Po drodze zobaczysz m.in.:

• park miejski,
• Skarbczyk,
• pałac Radolińskich,
• zabytkowy mostek,
• kościół Św. Wojciecha,
• park krajobrazowy przylegający do pałacu Gorzeńskich.

Możesz zabrać ze sobą kosz piknikowy, ponieważ po drodze znajdziesz polankę z przepięknym widokiem. 

Szlak żółty

Ma 19,8 km długości i także zaczyna się na Dworcu PKP, a później biegnie przez ulice: Paderewskiego, Wrocławską, Ciświcę, Golinę, Borzęcice, Trzebin i kończy się w Dobrzycy. Po drodze zobaczysz m.in.:

• drewniany kościół pw. Św. Andrzeja z XVII wieku,
• eklektyczny pałac i park z pomnikowymi drzewami,
• drewniany kościółek z rokokowym wyposażeniem z XVIII wieku,
• zespół parkowo-pałacowy z XVIII wieku.

Szlaki rowerowe (i piesze też) w Jarocinie

Możesz wybrać także któryś ze szlaków rowerowych. Mają one różny poziom zaawansowania oraz różne długość, dzięki czemu znajdziesz taki, który cię nie zawiedzie. Wśród nich są m.in.:

• R1 Aquatour (35,3 km), 
• R2 Kościoły Gminy Jarocin (43,4 km),
• R3 Najcenniejsze zabytki Gminy Jarocin (47,6 km),
• R4 Pałac Siedlemin (16,6 km),
• R5 Pałac Słupia (12,8 km),
• R6 Pałac Tarce (18,3 km),
• R7 Pałac Witaszyce (16,7 km),
• R8 Pałac Zakrzew (26,6 km),
• R9 Śladami legend (48,5 km),
• R10 Śladami legend II (44,5 km),
• R11 Śladami pomników przyrody (27,6 km),
• R12 Śladami Powstania Wielkopolskiego (33,2 km),
• R13 Tour de Jarocin(73,4 km),
• RJ1 Szlakiem murali (5,3 km),
• RJ2 Śladami skautów i harcerzy (8,6 km).

Dwa ostatnie szlaki będą dobrym pomysłem także na spacer. By przejść się lub przejechać na rowerze dany szlak, możesz skorzystać z aplikacji, które cię poprowadzi. Znajdziesz ją na stronie miasta Jarocina i w przypisach do tego artykułu pod numerem jeden.

Wirtualne trasy spacerowe i nie tylko

Jeszcze będąc w domu, możesz wybrać się na wirtualny spacer. Miasto oferuje cztery szlaki, czyli:

• “Pomniki przyrody”,
• “Motyle, pszczoły i inne owady”,
• “Park Radolińskich skarbnicą wiedzy przyrodniczej”,
• “Parki w Jarocinie z lotu ptaka”.

Podczas spacerów usłyszysz nawet dźwięki zwierząt, dzięki czemu będą jeszcze bardziej przypominać te prawdziwe. Możesz w ten sposób dowiedzieć się czegoś nowego lub zaplanować trasę zwiedzania na czas, gdy staniesz w mieście na własnych nogach. Takie spacery są też miłą odskocznią od szarej rzeczywistości dla osób starszych, schorowanych i niepełnosprawnych, które nie mogą wyjść na spacer, gdy mają taką ochotę. Wirtualne trasy znajdziesz w przypisach do tego artykułu pod numerem trzy. 

A teraz musimy się pożegnać, bo to już koniec naszej wycieczki. Do zobaczenia w Jarocinie!

Przypisy: 

[1] https://www.jarocin.pl/turystyka (dostęp z dnia 12.09.2024)

[2] https://www.jarocin.pl/zabytki (dostęp z dnia 12.09.2024)

[3] https://www.jarocin.pl/wirtualne-tras (dostęp z dnia 12.09.2024)

[4] https://www.muzeumjarocin.pl/ (dostęp z dnia 12.09.2024)