Bełchatów – co zobaczyć, oprócz kopalni? 

Kilka ciekawostek o Bełchatowie

Nazwa miasta pochodzi od staropolskiego imienia Bełchat (bełch to wir wodny), który to był założycielem i właścicielem osady. Po raz pierwszy nazwa ta pojawia się w źródłach historycznych z 1391 roku.

Przez długi czas, bo aż do XVIII wieku Bełchatów był niewielką miejscowością w pobliżu Grocholic. Rozrósł się jednak tak bardzo, że Grocholice są dziś jedynie dzielnicą Bełchatowa (tak samo jak dwie inne, dawniej okoliczne wsie). 

Największy rozrost miasta miał miejsce po 1975 roku, kiedy to podjęto decyzję o budowie Zespołu Górniczo-Energetycznego “Bełchatów” wraz z osiedlami mieszkalnymi, linią kolejową i usługami. 

W całym zespole Zespołu Górniczo-Energetycznego pracuje ok. 7800 osób, co stanowi prawie 15% populacji miasta. Bełchatów dostarcza Polsce 22% energii elektrycznej i jednocześnie tylko 16% młodych mieszkańców miasta twierdzi, że wydobycie węgla powinno być kontynuowane. W Elektrowni spala się rocznie ok. 40 ton węgla brunatnego. 

Najwyższe kominy elektrowni mają 300 metrów, a Góra Kamieńska, która powstała jako zwałowisko Kopalni Węgla Brunatnego “Bełchatów” ma wysokość 406 m n.p.m., co sprawia, że jest to najwyższe wzniesienie w środkowej Polsce.[1]

Dowiedzmy się nieco więcej o ciekawych miejscach w Bełchatowie.

Zespół Górniczo-Energetyczny “Bełchatów”

Zespół Górniczo-Energetyczny “Bełchatów” składa się z kopalni oraz elektrowni. Kopalnia Węgla Brunatnego “Bełchatów” jest jedynym w Polsce zbudowanym przez człowieka obiektem, który widać z kosmosu. Odkrywka ma długość 8,5 km, a w najszerszym miejscu ma aż 3,25 km szerokości. Jej głębokość to 310 metrów. By ją zobaczyć, nie musisz jednak korzystać ze statku kosmicznego. Wystarczy, że udasz się na któryś z punktów widokowych: 

• Górę Kamieńską,
• punkt w Żłobnicy. 

Pierwsze tony węgla wydobyto tam w 1980 roku. W 1999 roku miało miejsce wydobycie 500-milionowej tony i osiągnięcie półmetka eksploatacji. W 2013 roku wydobyto miliardową tonę węgla. To jednak nie sprawiło, że wydobycia zaprzestano, bo przedłużono koncesję, co oznacza, że węgiel jest tam wydobywany nadal (choć w mniejszych ilościach).

Elektrownia “Bełchatów”, jak już wspomnieliśmy, zaspokaja potrzeby energetyczne wielu Polaków. Jest ona więc fundamentem bezpieczeństwa energetycznego naszego państwa. Cała Elektrownia składa się z 12 bloków energetycznych. Co ciekawe, nie ma już bloku nr 1, a w numeracji pominięto nr 13 (więc choć teoretycznie numeracja kończy się na 14., bloków jest 12). 

Niestety, to wszystko sprawia, że Elektrownia “Bełchatów” jest pierwsza pod względem najbardziej szkodliwych emitentów… całej Unii Europejskiej. Wprowadzono tam zaawansowane systemy oczyszczania spalin, ale to nie zlikwidowało problemu. Elektrownia ma być stopniowo wygaszana. Jeśli chcesz ją zobaczyć, zrób to z większej odległości.

Góra Kamieńska w Bełchatowie

Góra Kamieńska to sztuczne i zarazem najwyższe w środkowej Polsce wzgórze. Ma ok. 406 m n.p.m. i powstała jako zwałowisko Kopalni Węgla Brunatnego “Bełchatów”. Jej nazwa została przyjęta w 1999 roku na wniosek Rady Miejskiej w Kamieńsku. 

Na szczycie Góry Kamieńskiej znajduje się Elektrownia Wiatrowa Kamieńsk. Oprócz tego na północno-wschodnim stoku góry możesz:

• jeździć na nartach,
• przejechać się czteroosobową koleją krzesełkową o długości 760 metrów,
• przejechać się wyciągami talerzykowymi o długościach 160 i 700 metrów,
• wjechać na szczyt rowerem (tylko latem).

Wszystko to dzięki Ośrodkowi Sportu i Rekreacji Góra Kamieńsk. To idealne miejsce na aktywny urlop, niezależnie czy wybierzesz się tam latem, czy zimą.

A co, oprócz kopalni, warto zobaczyć w Bełchatowie?

Bełchatów to nie tylko kopalnia, ale także wiele innych, pięknych miejsc. Przejdźmy się na spacer.

Dwór Olszewskich w Bełchatowie

Dwór Olszewskich to zabytkowy kompleks dworsko-parkowy w stylu późnobarokowym. Powstał w XVIII wieku za czasów rodziny Rychłowskich, herbu Nałęcz. Następni właściciele go rozbudowali, korzystając z pomocy włoskiego architekta. W 1867 roku miejsce miała licytacja całego majątku, przez co dwór przeszedł w posiadanie kolejnych osób. Dwadzieścia lat później został on zakupiony przez Henryka Hellwiga (był on jednym ze współzałożycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Bełchatowie w 1901 roku) i w posiadaniu jego rodziny pozostawał do końca II wojny światowej. Już po wojnie majątek przeszedł do rąk rodziny Olszewskich i do nich właśnie nawiązuje jego dzisiejsza nazwa.

Przyglądając się Dworowi Olszewskich, możesz zobaczyć wiele pierwotnych elementów budynków: więźbę dachową, elementy drzwi oraz okien, a także kominek czy wzorzystą mozaikę parkietową. W środku znajduje się m.in. Pokój Kominkowy, w którym do dziś stoi XIX-wieczny kominek z piaskowca oraz renesansowy stolik i kufer.

Dookoła dworu zachowały się resztki parku z XVIII wieku (znajduje się tam m.in. mogiła małżeństwa Hellwigów. Walczyli oni przeciw Bolszewikom, a kobiety były sanitariuszkami). Po II wojnie zarówno dworek, jak i park zostały zaniedbane. Po śmierci ostatniego właściciela, budynek został odkupiony przez Urząd Miasta w Bełchatowie, który zlecił remont. Zakończył się on w 1998 roku.

Dziś w budynku mieści się Muzeum Regionalne, w którym możesz poznać historię miasta oraz regionu, a także obejrzeć wystawy twórców kultury. Powstała tam także “ścieżka geologiczna”, na której możesz zobaczyć fragmenty skał podarowane przez Kopalnię Węgla Brunatnego “Bełchatów”. Są tam m.in.:

• wapień skalisty z bułami krzemiennymi (wiek: około 150  milionów lat),
• piaskowiec kwarcytowy (wiek: około 10 milionów lat),
• fragmenty skrzemieniałych pni drzew mioceńskich (wiek: około 4 miliony lat),
• węgiel brunatny (wiek: około 20 milionów lat),
• głazy narzutowe przywleczone przez lodowiec (wiek: około 200 tysięcy lat).

Muzeum Regionalne w Bełchatowie

Pomysł na stworzenie muzeum narodził się na początku lat 90 XX wieku. Formalnie swoją działalność muzeum rozpoczęło w 1995 roku, a jego siedzibą stał się zabytkowy, późnobarokowy dworek w centrum miasta, o którym pisaliśmy przed chwilą. Zły stan techniczny budynku nie pozwalał jednak na stworzenie ekspozycji w tym miejscu, więc tymczasowo ulokowano muzeum w budynku Związku Strzeleckiego “Strzelec”. Dziś muzeum znajduje się w odrestaurowanym Dworze Olszewskich.

Co ciekawe, w 2005 roku zorganizowana została w nim próba pobicia rekordu do Księgi Rekordów Guinnessa przez Eugeniusza Geno Małkowskiego. Przez 24 godziny malował on obrazy na podstawie wcześniej wykonanych szkiców.

Wystawy stałe, które możesz zobaczyć w muzeum to:

• Wnętrza Dworskie (z przełomu XIX i XX wieku),
• Historia Bełchatowa,
• Salonik Tradycji Niepodległościowych (militaria),
• Bełchatowskie Rzemiosło,
• Pradzieje Regionu,
• Sztuka Ludowa.

Oprócz tego odbywa się tam wiele wystaw czasowych, więc warto zajrzeć do tego muzeum więcej niż raz, by zobaczyć coś zupełnie nowego.

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bełchatowie

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bełchatowie to rzymskokatolicki kościół parafialny. Obecna Murowana świątynia oraz dwie kaplice zostały wybudowane w 1721 roku, a budowla została konsekrowana w 1731 roku. Pierwotnie kościół należał do Franciszkanów, ale różne zawirowania sprawiły, że dziś jest to kościół parafialny.

Sam budynek został wzniesiony w stylu późnobarokowym. Składa się z jednej nawy i węższego, niższego prezbiterium oraz wieży od strony zachodniej. Obok nawy, po obu stronach znajdują się kaplice. Świątynia posiada także pozłacane kolumny, rzeźby aniołów i świętych oraz dodatkowe ołtarze. Znajdziesz tam także tablice z historią kościoła.

Przy kościele stoi pomnik “Pamięci Bełchatowian”, na którym znajduje się tablica pamiątkowa ku czci Czesława Bartłomiejczyka, Janusza Głuchowskiego, Janusza Kepalskiego, Władysława Włodarczyka i Konrada Leśniewskiego. Oprócz niej na zewnętrznej elewacji kościoła możesz znaleźć inne tablice, które upamiętniają m.in. pułkownika Ryszarda Kuklińskiego czy księdza kanonika Franciszka Potapskiego.

Parafia Wszystkich Świętych w Grocholicach (Bełchatów)

Parafia Wszystkich Świętych to najstarsza parafia w dekanacie bełchatowskim. Murowana świątynia została wzniesiona w XIII wieku w stylu gotyckim i dzięki temu jest jedną z najstarszych świątyń w całej archidiecezji łódzkiej. Kościół ten był pierwszym budynkiem sakralnym tego typu w regionie. 

W swojej historii kościół ten był wielokrotnie niszczony grabiony, a pod koniec XVIII wieku był nawet przez pewien czas nieczynny, ponieważ ucierpiał wskutek pożaru oraz braku należytej opieki spowodowanej wyludnieniem Grocholic. Odbudowano go kilka lat później. 

Za to gruntownej odbudowy i przebudowy zarazem dokonano na przełomie XIX i XX wieku, kiedy to kościół uzyskał wystrój w stylu neogotyckim. Zwiększono wtedy długość świątyni i dobudowano trzy kaplice oraz zakrystię, a także wybudowano dwie wieże. Ze starego muru pozostała część nawy głównej i szkarpy dwóch przęseł nawy. Niestety, podczas działań wojennych w 1914 roku budynek uległ częściowemu zniszczeniu, przez co znów go odbudowano, tym razem jednak z zachowaniem pierwotnego stylu.

Parafia cieszyła się największą liczbą wiernych w 1886 roku. Było ich wtedy prawie 5000. 

Czas na przerwę – jak odpocząć w Bełchatowie?

Zwiedzanie miasta bywa bardzo męczące, więc należy ci się trochę przerwy. Na terenie Bełchatowa, przy sztucznym zbiorniku wodnym, znajdują się dwa ośrodki rekreacyjno-sportowe:

• Ośrodek “Słok” (właścicielem jest Elektrownia “Bełchatów”),
• Ośrodek “Wawrzkowizna” (właścicielem jest Kopalnia Węgla Brunatnego “Bełchatów”).

Co możesz tam robić? Mnóstwo rzeczy, ponieważ obiekty posiadają m.in. stadninę koni, żaglówki, kajaki, rowery wodne, boiska sportowe, kąpielisko ze zjeżdżalnią wodną i plażą, saunę, jacuzzi, solarium, krytą pływalnię, rowery typu gokart, korty tenisowe i wiele wiele więcej. Oprócz tego w okresie wakacyjnym często organizowane są tam koncerty z udziałem gwiazd, głównie polskiej sceny muzycznej. 

Jeśli ci się tam spodoba, możesz przenocować, ponieważ na terenie obiektu znajdują się też hotele, kwatery oraz domki.

Sala Teatralno-Widowiskowa MCK PGE Giganty Mocy

Co możesz robić w Sali Teatralno-Widowiskowej MCK PGE Giganty Mocy? Mnóstwo rzeczy! Składa się ona z 11 sal ekspozycyjnych. Opowiedzą o nich organizatorzy: Przedmiotem ekspozycji są dziedziny techniczne i naukowe, takie jak współczesny przemysł górniczy i energetyczny, fizyka ze szczególnym uwzględnieniem mechaniki i zagadnień związanych z elektrycznością oraz geologia i paleontologia. 

W Sali odbywają się także spektakle w ramach Teatru Polska, które zahaczają o akrobatykę naziemną, powietrzną, iluzję optyczną i żonglerkę. Artyści z Teatru Polska to performerzy, którym towarzyszy ożywiona przez wizualizacje wielka bryła. A oprócz tego możesz zobaczyć wydarzenia audiowizualne Niemego Kina w Drodze. To klasyczne kino nieme, wzbogacone o muzyczne ilustracje, które są grane przez muzyków na żywo. Odbywają się tam również tradycyjne spektakle teatralne. 

Możesz wybrać się też na jeden z licznych koncertów. Na pewno nie będziesz się w Bełchatowie nudzić!

Ostatni przystanek: Plac Narutowicza

Dawniej Plac Narutowicza był nazywany Starym Rynkiem (obecną nazwę otrzymał w 1925 roku). Funkcjonował jako plac targowy. Przed II wojną światową na placu znajdowały się charakterystyczne elementy kultury żydowskiej, z których część zachowała się do dziś. 

W 2010 roku Plac Narutowicza przeszedł remont, po którym zyskał całkiem nowy wizerunek. Stał się sercem miasta i miejscem, do którego ludzie z przyjemnością przychodzą. Dlaczego? Ponieważ:

• w przestrzeni Placu Narutowicza znajdziesz multimedialną ekspozycję “PGE Giganty Mocy”, która prezentuje wydobycie węgla brunatnego i wytwarzanie z niego energii elektrycznej,
• jest tam Siatkarska Aleja Gwiazd, która prezentuje najwybitniejszych przedstawicieli Piłki Siatkowej Mężczyzn,
• latem odbywają się tam oryginalne eventy,
• jest tam fontanna.

Tutaj cię zostawimy. Odpocznij, pooglądaj wszystko na spokojnie i zapamiętaj tę zieloną stronę Bełchatowa.

Przypisy: 

[1] https://belchatow2050.pl/ciekawostki-i-liczby/ (dostęp z dnia 08.08.2024)