Najlepsze filmy kręcone w Europie. Klasyki, które warto znać

Dlaczego europejskie kino jest wyjątkowe?

Europejskie kino jest tak wyjątkowe, jak reżyserzy, którzy je tworzą. A że Europa to „zlepek” różnych krajów, w których znajdziemy ludzi o zupełnie różnych usposobieniach, temperamentach i spojrzeniach na świat – otrzymujemy ciekawą mieszankę filmową, w której tak naprawdę każdy znajdzie coś dla siebie. 

A tak w skrócie to europejskie filmy wyróżniają się:

• indywidualnością i oryginalnością – reżyserzy często poruszają trudne tematy społeczne i polityczne. Zupełnie inne są filmy brytyjskie, a inne włoskie,
• artystyczną estetyką – filmy wyróżniają się wizualną odwagą i nieszablonową narracją, bo każdy reżyser jest inny,
• światowym wpływem – europejskie kino wywarło ogromny wpływ na powstanie nowych gatunków, od neorealizmu po Nową Falę.

To właśnie dzięki twórcom takim jak Federico Fellini, Andriej Tarkowski czy Ingmar Bergman Europa stała się kolebką filmowych innowacji.

Jakie są najlepsze filmy europejskie z XX wieku?

Przyjrzyjmy się najlepszym filmom z różnych lat, bo naprawdę trudno wybrać jedynie dziesięć produkcji z całego bogatego i różnorodnego dorobku filmowego Europy. Na pierwszy ogień idą filmy z XX wieku. 

Oto tytuły, które na stałe zapisały się w historii kina (kolejność według roku produkcji):

• “Metropolis” (1927, Niemcy, reż. Fritz Lang) – jeden z najważniejszych filmów niemieckiego ekspresjonizmu. To futurystyczna wizja społeczeństwa klasowego, która do dziś inspiruje twórców sci-fi. Opowiada o tym, jak w przyszłości ludzie dzielą się na klasy. Freder należy do myślicieli (wiadomo, klasa wyższa), ale pewnego dnia odwiedza podziemia, gdzie pracują robotnicy (klasa znacznie, ale to znacznie niższa). Mężczyzna zakochuje się w jednej z robotnic…,
• “Ballada o żołnierzu” (1959, ZSRR, reż. Grigorij Czuchraj) – liryczna opowieść o młodym żołnierzu, który “mógłby stać się dobrym ojcem i wspaniałym obywatelem (…). Ale zdążył być tylko żołnierzem”. Mężczyzna bierze udział w bohaterskiej akcji, ale nagrodę wymienia na urlop. Bardzo chce zobaczyć swoją matkę. To jednak okazuje się początkiem dłuższej drogi, na której czeka go wiele niespodzianek,
• “Słodkie życie” (1960, Włochy, reż. Federico Fellini) – ikoniczna opowieść o dekadencji i poszukiwaniu sensu życia w świecie celebrytów. Główny bohater, Marcello Rubini, jest dziennikarzem w Rzymie. Chce odnaleźć miłość i szczęście, które stracił. Czy to w ogóle możliwe?,
• “Persona” (1966, Szwecja, reż. Ingmar Bergman) – psychologiczny dramat o relacji aktorki i jej opiekunki. Podczas przedstawienia teatralnego aktorka traci głos. Okazuje się, że w ten sposób demonstruje to, jak bardzo bezradna jest w dzisiejszym świecie. Film uznawany jest za jedno z najważniejszych dzieł światowego kina artystycznego,
• “Fahrenheit 451” (1966, Wielka Brytania, reż. François Truffaut) – adaptacja powieści Raya Bradbury’ego o świecie, w którym książki są zakazane (specjalni “żołnierze” mają je namierzać i palić), ale jednostka mimo wszystko walczy o wolność myśli. Jak długo główny bohater, Guy Montag, zdoła wypełniać swoje obowiązki bez namysłu? Pewnie tak długo, aż na swojej drodze nie spotka pewnej kobiety… (Uwaga! Zwróć uwagę na rok produkcji, bo nowsza wersja jest znacznie mniej polecana),
• “Andriej Rublow” (1969, ZSRR, reż. Andriej Tarkowski) – epicka, filozoficzna opowieść o średniowiecznej Rusi i roli artysty w społeczeństwie. Film przedstawia życie malarza ikon, łącząc historię z metafizycznym namysłem nad sztuką. Historia, choć opowiada o prawdziwym bohaterze, jest raczej fikcją, bowiem niewiele o Andrieju Rublowie wiadomo,
• “Nakarmić kruki” (1976, Hiszpania, reż. Carlos Saura) – alegoryczny obraz hiszpańskiego, prostacko-mieszczańskiego społeczeństwa epoki Franco, pełen chłodu i psychologicznej głębi. Jeśli lubisz pesymistyczne dzieła, to będzie idealne,
• “Niedokończony utwór na pianolę” (1977, ZSRR, reż. Nikita Michałkow) – intymny dramat o niespełnionych marzeniach i upadku młodzieńczych ideałów rosyjskiej inteligencji na początku XX wieku,
• “Niebo nad Berlinem” (1987, RFN/Francja, reż. Wim Wenders) – dwoje aniołów wtapia się w tłum Berlińczyków, by ich obserwować. Nie trwa to jednak długo – pewnego dnia jeden z nich się zakochuje i chce zrzucić skrzydła,
• “Nienawiść” (1995, Francja, reż. Mathieu Kassovitz) – cała akcja filmu mieści się w 24 godzinach. Gangi, mniejszości etniczne, “kolorowi” ludzie i surowy portret paryskich przedmieść oraz napięć społecznych. Choć ma już 30 lat, film nadal pozostaje aktualny i skłania do przemyśleń.

Jakie są najlepsze filmy europejskie lat 2000-2010?

Przenieśmy się do XXI wieku. Wśród najlepszych filmów lat 2000-2010 są:

• “Amélie” (2001, Francja, reż. Jean-Pierre Jeunet) – Amelia mieszka w Paryżu, ale jej serce i umysł znajdują się… w zupełnie innym świecie – jej świecie. Choć na pozór wszystko jest w porządku (ma pracę, mieszkanie), czuje się bardzo samotna. Pewnego dnia znajduje w domu stare pudełko pełne dziecięcych wspomnień. Odnajduje właściciela i oddaje mu skarby, czym zmienia jego życie. I swoje, bo od tej pory Amelia chce uszczęśliwiać ludzi,
• “Dogville” (2003, Dania, reż. Lars von Trier) – Grace ucieka przed gangsterami. Trafia do miasteczka Dogville, którego mieszkańcy zgadzają się ją ukryć. W zamian za przysługę, ma dla nich pracować. Szybko przekonuje się, że “dobroć” to pojęcie względne,
• “Miasto Boga” (2002, Brazylia/Francja, reż. Fernando Meirelles, Kátia Lund) – mały, czarny chłopiec opowiada o życiu na przedmieściu Rio de Janeiro. Jest zbyt lękliwy, by dostać się do gangu. Jest także zbyt mądry, by pracować w poniżających warunkach. Postanawia zostać fotografem, 
• “Pianista” (2002, Francja/Polska/Wielka Brytania, reż. Roman Polański) – dramat wojenny oparty na wspomnieniach Władysława Szpilmana, nagrodzony trzema Oscarami. Główny bohater to wybitny polski pianista. Ma jednak żydowskie korzenie, przez które trafia do getta. Udaje mu się uciec, a niespodziewana przyjaźń pomaga mu przetrwać,
• “4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni” (2007, Rumunia, reż. Cristian Mungiu) – wstrząsający dramat o życiu w czasach komunizmu, nagrodzony Złotą Palmą w Cannes. Opowiada o dwóch młodych kobietach, które zmagają się nie tylko z własnymi emocjami, ale również z moralnością i rzeczywistością. 

Jakie są najlepsze filmy europejskie lat 2010-2020? 

A co z nowszymi produkcjami? Wśród najlepszych filmów lat 2010–2020 są:

• “Ida” (2013, Polska, reż. Paweł Pawlikowski) – młoda nowicjuszka przed złożeniem ślubów zakonnych razem z ciotką wyrusza w podróż po powojennej Polsce, by poznać prawdę o swoich rodzicach i własnej tożsamości. To subtelny, czarno-biały obraz nagrodzony Oscarem,
• “Portret kobiety w ogniu” (2019, Francja, reż. Céline Sciamma) – intymna opowieść o miłości między malarką (która ma namalować portret… bez pozującej modelki) a arystokratką (która ma wziąć aranżowany ślub i buntuje się przeciwko temu właśnie nie pozując do obrazu) w XVIII wieku. Malarka próbuje obserwować ją z ukrycia i malować, ale niszczy kolejne dzieła,
• “Turysta” (2014, Szwecja, reż. Ruben Östlund) – czarna komedia o małżeństwie, które przechodzi kryzys po tym, jak podczas wyjazdu w Alpy ma miejsce lawina, a mąż – zamiast ratować żonę i dzieci – ucieka z telefonem. Choć koniec końców nikomu nic się nie stało, małżeństwo nie potrafi żyć ze sobą tak, jak wcześniej,
• “Szczęśliwy Lazzaro” (2018, Włochy, reż. Alice Rohrwacher) – poetycka historia o dobroci i naiwności w świecie pełnym nierówności. Lazzaro mieszka w zapomnianej sycylijskiej wsi, nad którą władzę sprawuje okrutna Alfonsina De Luna z pomocą ekonoma. Mężczyzna jest dobrym, ale naiwnym “wieśniakiem”, którego każdy może wykorzystać…,
• “Faworyta” (2018, Wielka Brytania/Irlandia/USA, reż. Yorgos Lanthimos) – barokowa opowieść o rywalizacji i manipulacji na dworze królowej Anny w czasach wojny z Francją. Anna nie jest w stanie sprawować władzy nad Brytyjczykami, więc w jej imieniu robi to lady Sarah. Gdy jednak na dwór przybywa nowa służąca, wszystko się zmienia.

Jakie są najlepsze filmy europejskie lat 2020-….?

Pora na najnowsze produkcje. Wśród tych najbardziej docenianych przez krytyków są:

• “Aida” (2020, Bośnia i Hercegowina, reż. Jasmila Žbanić) – lipiec 1955 roku. Tłumaczka ONZ, Aida, próbuje ocalić swoją rodzinę i uciec przed okrucieństwem, które ma miejsce w Srebrenicy. To film, który chwyta za gardło, porusza do głębi i naprawdę skłania do przemyśleń,
• “Strefa interesów” (2023, Wielka Brytania / Polska / Niemcy, reż. Jonathan Glazer) – Rudolf Höss jest komendantem Auschwitz-Birkenau. Wraz z żoną próbuje ułożyć sobie życie w domu z ogrodem. Ogrodem, który sąsiaduje z obozem śmierci. Czy w takim miejscu da się prowadzić normalne życie, jeść w spokoju obiad i cieszyć się sobą?,
• “Najgorszy człowiek na ziemi” (2021, Norwegia / Szwecja / Francja, reż. Joachim Trier) – Julie zbliża się do trzydziestki. Chce ułożyć swoje skomplikowane życie uczuciowe. Jest w szczęśliwym związku, ale na imprezie poznaje Eivinda… 
• “Blisko” (2022, Belgia / Francja / Holandia, reż. Lukas Dhont) — intymny dramat o przyjaźni dwóch trzynastolatków. Są nierozłączni, ale pewnego dnia jeden z nich zaczyna się oddalać od przyjaciela. Jak to się skończy? Musisz przekonać się sam,
• “Chłopi” (2023, Polska, reż. Dorota Kobiela i Hugh Welchman) — adaptacja klasycznej powieści Reymonta o tym samym tytule. Opowiada o rodzinie Borynów i tajemniczej, młodej i pięknej Jagnie. W tle zobaczysz zmieniający się w ciągu roku krajobraz wsi.

To już wszystkie filmy, które zebraliśmy w tym zestawieniu. Liczymy na to, że będziesz miał co oglądać w długie, jesienne i zimowe wieczory.