Jak wygląda klasyczny podział muzyki? Sprawdźmy!

Jak wygląda podział muzyki, czyli co odpowiedzieć na pytanie jakiej muzyki słuchasz?

Muzyka jest bardzo różnorodna i to wszyscy doskonale wiemy. Możesz jednak nie zdawać sobie sprawy z tego, że podział na rock, pop, dance czy rap to już zagłębianie się w gatunki muzyczne, ale konkretnie… muzyki rozrywkowej. Bo klasyczny podział muzyki wygląda tak:

• muzyka ludowa,
• muzyka poważna,
• muzyka rozrywkowa.

I dopiero one dzielą się dalej na poszczególne gatunki czy style. Jesteś ciekaw, jak to wygląda w praktyce? Sprawdźmy to razem!

Muzyka ludowa – najstarszy przejaw kultury etnicznej

Czy wiesz, że muzyka ludowa to jeden z najstarszych przejawów kultury duchowej każdej społeczności? Towarzyszyła ludziom w codziennym życiu i obrzędach religijnych, a jej źródła sięgają tradycji przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Choć przetrwała głównie na wsi, dziś można ją usłyszeć także w miastach – dzięki profesjonalnym zespołom, które kultywują śpiew, grę na instrumentach ludowych i taniec. Takie występy przyciągają publiczność podczas lokalnych festynów, uroczystości i świąt.

Muzykę ludową wyróżnia ogromna liczba wersji i wariantów. Melodie tworzono samodzielnie lub przerabiano znane motywy, dostosowując je do możliwości wykonawców. Przekaz był ustny – bez zapisu nutowego – dlatego każdy wykonawca wnosił coś od siebie, zmieniając treść, intonację czy dodając kolejne strofy do utworów. 

Muzykolog Philip Tagg wyróżnił trzy główne rodzaje muzyki: 

• ludową (folk music), 
• poważną (art music),
• rozrywkową (popular music). 

Folk ma z muzyką rozrywkową wspólny brak rozbudowanej teorii (w tym także estetyki), a z poważną – brak masowej dystrybucji. To, co go wyróżnia, to m.in.:

• wykonywanie przede wszystkim przez amatorów,
• przekaz ustny zamiast zapisu nutowego czy nagrań,
• związek z tradycyjnymi społecznościami, przez co każdy utwór jest charakterystyczny dla danego regionu lub nawet konkretnej grupy etnicznej czy społeczności,
• finansowanie pozagospodarcze we współczesnym świecie,
• anonimowe autorstwo (głównie, bo oczywiście zdarzają się wyjątki). 

Motywy ludowe przenikały także do twórczości wybitnych kompozytorów. Przykładowo Fryderyk Chopin chętnie wykorzystywał melodie zasłyszane na ulicy, podobnie jak wielu innych twórców, którzy czerpali z bogactwa folkloru.

Polska muzyka ludowa – czyli jaka konkretnie?

Czy polska muzyka ludowa różni się od tej z innych krajów? Tak, ale znajdziesz w niej także wiele podobieństw do innych krajów słowiańskich, takich jak Czechy, Słowacja, Ukraina, Białoruś czy Rosja. A w pieśniach balladowych i składach zespołów możesz dostrzec także wpływy Europy Zachodniej.

Polską muzykę ludową tworzyli amatorzy – śpiewacy i instrumentaliści – grający na weselach, zabawach czy podczas obrzędów. Czasem muzyka pełniła też funkcję… komunikacji. Pasterskie sygnały na trombitach czy ligawkach służyły do porozumiewania się na odległość. Początkowo cała muzyka ludowa opierała się na skali pentatonicznej i modalnych.

Muzyka ludowa dzieli się na wiele gatunków. Przyjrzyjmy się im nieco bliżej. 

Muzyka wokalna

• pieśni obrzędowe – towarzyszące weselom, żniwom i innym ważnym wydarzeniom,
• pieśni obyczajowe – miłosne, zalotne, żołnierskie,
• przyśpiewki – krótkie formy śpiewane do tańca,
• ballady – często wykonywane przez wędrownych śpiewaków (byli oni nazywani dziadami wędrownymi),
• pieśni nabożne – śpiewane przy kapliczkach, w czasie pielgrzymek, poza liturgią.

Muzyka instrumentalna

• tańce wirowe (oberki, mazurki, polki) i figurowe, a także różnorodne zabawy taneczne,
• melodie pasterskie (np. owczarek),
• hejnały – np. adwentowe na ligawce.

Instrumenty w polskiej muzyce ludowej

W polskiej muzyce ludowej możemy usłyszeć wiele różnorodnych instrumentów (niektóre są charakterystyczne dla konkretnego regionu, inne zaś znane na całym świecie. Należą do nich m.in.:

• instrumenty smyczkowe – skrzypce, mazanki wielkopolskie (niewielkie, trzystrunowe instrumenty), złóbcoki podhalańskie (inaczej: gęśliki podhalańskie; czterostrunowe), basy i basetla (podobne do wiolonczeli), basy szamotulskie z brzękadełkami, liry korbowe (jedna struna melodyczna i dwie burdonowe),
• instrumenty szarpane – diabelskie skrzypce z Kaszub (posiadały maskę diabła i wyglądały trochę jak miotły). Mandoliny, gitary czy cytry nie są rodzime, ale bywały i bywają używane,
• instrumenty dęte – gwizdki, fujarki (z liści i łodyg), piszczałki (z wierzby), trembity (znane także jako bazuny czy ligawy), szałamaje (instrumenty stroikowe),
• instrumenty dudowe – kozioł biały (weselny) i czarny (ślubny), gajdy, dudy wielkopolskie, żywieckie i podhalańskie. Charakterystyczny jest dla nich skórzany worek, przebierka z otworami, bąk i mieszki lub rurki do wtłaczania powietrza (w ten sposób je rozpoznasz niezależnie od regionalnych niuansów),
• instrumenty perkusyjne – baraban (wielki bęben), bębenki, dżaz (mały zestaw perkusyjny), burczybas (beczka ze sznurkiem), terkotki, kołatki, grzechotki, dzwonki pasterskie.

Kapele ludowe w Polsce

Składy kapel różniły się w zależności od regionu i czasu istnienia, a także od mód przychodzących z miasta. Najczęściej ich członkowie grali na skrzypcach i bębenku lub basach, a czasem skład uzupełniano o trąbkę, klarnet, saksofon, akordeon czy cymbały.

Przykłady regionalnych składów:

• Mazowsze: skrzypce, basy, bębenek/harmonia, skrzypce, baraban (lub dżas,
• Wielkopolska: dudy i skrzypce (mazanki), kozioł biały lub czarny, klarnet, basy,
• Śląsk: kapele dęte – klarnet, kornet, trąbka, waltornia, puzon, tuba,
• Podhale: skrzypce w zdwojonej obsadzie, skrzypce sekund, basy, dawniej także złóbcoki,
• Beskid Śląski i Żywiecki: gajdy (inaczej dudy) i skrzypce, heligonka (akordeon), basy (np. kontrabas),
• Kaszuby: skrzypce, klarnet, maryna lub kontrabas, burczybas,
• Rzeszowskie i Tarnowskie: cymbały, skrzypce, basy/w nowszych składach klarnet, skrzypce, skrzypce sekund, kontrabas,
• Lubelskie i Zamojskie: skrzypce, skrzypce sekund, bębenek, czasem flet poprzeczny, klarnet, kontrabas.

Czy wiesz, że… czyli historia polskiej muzyki ludowej

W średniowieczu w polskiej muzyce ludowej dominowały bębenki, flety i fletnie. Od XVII i XVIII wieku zaczęły do niej przenikać skrzypce, dudy, liry i basy, a składy kapel liczyły zwykle od 2 do 5 instrumentów. W zależności od regionu melodię prowadziły skrzypce z dudami (Wielkopolska), harmonią trzyrzędową (XX w.), akordeonem (Mazowsze, Radomskie) czy instrumentami dętymi (Małopolska, Śląsk). W Rzeszowskiem i na Wileńszczyźnie popularne były cymbały. Muzykanci uczyli się gry samodzielnie lub od starszych mistrzów, grając “na ucho”. Repertuarów uczyli się na pamięć, bo nigdzie nie było zapisanych nut (a po za tym w porównaniu do muzyków poważnych, amatorzy często tych nut nie potrafili czytać, ale grać na instrumentach owszem).

Strefy muzyki ludowej w Polsce

Polska muzyka ludowa nie jest jednorodna. Różni się w zależności od poszczególnych regionów, co już mogłeś zauważyć. Przyjrzyjmy się teraz charakterystycznym cechom muzyki konkretnych regionów naszego kraju:

• środkowa (Kujawy, Mazowsze Płd., Kieleckie, Śląsk) – rytmika mazurkowa, szybkie tempo, funkcja taneczna.
• północno-zachodnia (Kaszuby, Kociewie, Pałuki) – wolniejsze tempa, śpiew wielogłosowy, repertuar balladowy.
• północno-wschodnia (Kurpie, Mazury, część Podlasia) – skale pentatoniczne, melizmatyka, śpiew z przedtaktem.
• wschodnia – archaiczne, powolne melodie obrzędowe (weselne, sobótkowe), technika parlando (to śpiew zbliżony do mowy).
• południowa (Podhale, Beskidy) – metrum parzyste, naturalny wielogłos, śpiew na otwartej przestrzeni, wolne tempo. 

Współczesna muzyka ludowa w Polsce

Od połowy XX wieku muzyka ludowa systematycznie traciła funkcję obrzędową, ale przetrwała dzięki badaczom i dokumentalistom (m.in. Oskar Kolberg, Jadwiga i Marian Sobiescy). Dziś żyje na festiwalach, przeglądach kapel i imprezach dożynkowych, choć stosowane w niej uproszczenia i zacieranie różnic regionalnych są coraz bardziej zauważalne. Rośnie jednak zainteresowanie młodych – od muzyki folkowej po projekty łączące tradycję z rockiem i popem (np. Tulia).

Jeśli chodzi o festiwale muzyki folkowej, odbywają się chociażby takie:

• Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym,
• Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem,
• Festiwal Folkloru Górali Polskich w Żywcu,
• Poleskie Lato z Folklorem we Włodawie,
• Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny w Strzegomiu.

Muzyka poważna, czyli świat sal koncertowych i zapisu nutowego

Jeśli słuchasz muzyki ludowej, to już wiesz jakiej konkretnie. A teraz pora na coś zupełnie innego – muzykę poważną. 

Muzyka klasyczna czy poważna? Jak jest poprawnie?

„Muzyka poważna” i „muzyka klasyczna” to terminy stosowane zamiennie. Według słowników PWN i WSJP oznaczają one twórczość wywodzącą się z tradycji klasycznych, przeznaczoną do słuchania (nie do tańca). Jest ona przeciwstawiana muzyce rozrywkowej. Brytyjski Grove Dictionary of Music and Musicians utożsamia te pojęcia z “muzyką artystyczną”. Musisz jednak wiedzieć, że te granice międzygatunkowe dziś zacierają się coraz bardziej, przez co czasem trudno stwierdzić, z jaką dokładnie muzyką mamy do czynienia. Tym bardziej, że wiele tańców (np. walc) jest tańczonych właśnie do muzyki poważnej, która przecież z założenia przeznaczona jest do słuchania. 

Muzyka symfoniczna – ta z rozmachem

Muzyka symfoniczna to utwory stworzone z myślą o orkiestrze symfonicznej. Choć często grają one samodzielnie, coraz częściej spotyka się połączenie muzyki symfonicznej z rozrywkową (np. zespół heavy metalowy Metallica występował z orkiestrą symfoniczną i nagrał z nią płytę). 

Muzyka ta wykonywana jest przez całą orkiestrę lub w połączeniu z solistą. Do najważniejszych form symfonicznych zaliczamy:

• symfonię,
• suitę,
• uwerturę,
• koncert.

Muzyka kameralna – “do komnaty”

Muzyka kameralna to utwory przeznaczone na niewielkie zespoły, zazwyczaj liczące do 9 wykonawców. Nazwa pochodzi z włoskiego da camera, co oznacza “do komnaty, pokoju”. Pierwotnie określała właśnie muzykę wykonywaną w prywatnych wnętrzach. Już w połowie XVI wieku na dworze Franciszka I Walezjusza zatrudniano śpiewaków, by umilali królowi czas wolny. Nazywano ich la Musique de la Chambre. 

W 1555 roku teoretyk Nicola Vicentino użył określenia “muzyka kameralna” dla utworów śpiewanych da camera, czyli w komnacie. Podział ten utrzymywał się do XVIII wieku – muzyka kameralna obejmowała zarówno utwory wokalne, jak i instrumentalne, wykonywane w pokojach, a nie w kościele czy teatrze.

W połowie XVIII wieku zanikły dwie formy barokowej muzyki kameralnej:

• sonata da camera – cykl wstępu i kilku tańców,

• sonata da chiesa – kilka części kontrastujących metrum, tempem i fakturą.

Później utwory kameralne przyjmowały zwykle formę trzy- lub czteroczęściowego cyklu: część sonatowa, część powolna (ABA), menuet i finał (rondo lub wariacje, czasem forma sonatowa). Czteroczęściowe tworzyły przede wszystkim kwartety smyczkowe, a trzyczęściowe – tria fortepianowe lub kwintety z instrumentem dętym, na wzór koncertu solowego.

“Złotym wiekiem” muzyki kameralnej był klasycyzm, przełom XVIII i XIX wieku. Wtedy tworzyli Joseph Haydn, Wolfgang A. Mozart i Ludwig van Beethoven. Ich utwory wykonywano głównie prywatnie – w pałacach i salonach mieszczańskich, w których fortepian stawał się obowiązkowym wyposażeniem. Z początkiem XIX wieku pojawiły się także publiczne koncerty kameralne, organizowane m.in. w Wiedniu przez Ignaza Schuppanzigha, a później w Pradze, Lipsku, Królewcu, Berlinie i Paryżu.

Na koncertach kameralnych uczono publiczność ciszy, co w tamtych czasach nie było tak oczywiste, jak jest teraz (John Ella, organizator Musical Union od 1845 roku, uznawał ciszę za największy hołd dla muzyki).

W XIX wieku muzyką kameralną określano utwory przeznaczone do salonów, w XX wieku – gatunki instrumentalne, takie jak trio, kwartet, kwintet, sekstet, septet, oktet czy nonet.

Muzyka rozrywkowa – najbardziej różnorodna?

Muzyka rozrywkowa to pojęcie, które obejmuje wszystkie gatunki trafiające do szerokiej publiczności i promowane w przemyśle muzycznym. Często mylimy ją z muzyką pop, ale to szersze pojęcie – muzyka pop to tylko jeden z nurtów muzyki rozrywkowej. W przeciwieństwie do muzyki poważnej czy ludowej, które są kierowane do węższych grup odbiorców (np. środowiska akademickie czy lokalne społeczności), muzyka rozrywkowa jest dla każdego, kto chce jej słuchać (choć i tu powstają różne gatunki, które mają zarówno swoich fanów, jak i przeciwników). 

Muzyka rozrywkowa dzieli z poważną profesjonalne wykonawstwo i nieanonimowe autorstwo, a z ludową – brak rozbudowanej teorii i estetyki. Typowe cechy muzyki rozrywkowej to: 

• masowa dystrybucja (głównie nagrania), 
• masowy odbiorca,
• wolnorynkowe finansowanie,
• duże znaczenie parametrów trudnych do zapisania w nutach, jak brzmienie czy tembr.

Muzyka rozrywkowa jest ludyczna, spontaniczna i daje swobodę interpretacji. Można ją podzielić na kilka głównych nurtów:

• pop,
• country,
• rock,
• elektroniczna muzyka taneczna (klubowa),
• rap,
• blues, soul,
• ska,
• reggae,
• jazz,
• muzyka latynoska (samba, salsa i inne), 
• folk, world music (“rozrywkowe” adaptacje muzyki ludowej). 

I oczywiście gatunki pochodne, takie jak rock alternatywny czy heavy metal. 

Musisz jednak pamiętać, że podziały te są płynne – nurty się przenikają, powstają nowe style, a nazewnictwo zależy od przyjętych kryteriów. Często też muzyka danego artysty lub zespołu określana jest kilkoma różnymi gatunkami, podgatunkami i kto wie, czym jeszcze (np. Beyoncé – R&B i pop, a Metallica – thrash metal, heavy metal, speed metal, hard rock).

Polska muzyka rozrywkowa

Polska muzyka rozrywkowa to obszar kultury, który obejmuje gatunki popularne, taneczne i utylitarne. W tej kategorii mieszczą się też piosenka aktorska, kabaretowa, poezja śpiewana czy jazz. Jej początki sięgają dwudziestolecia międzywojennego, a po II wojnie światowej gatunek odrodził się i rozwinął na nowe sposoby.

Pierwsze wykonania muzyki rozrywkowej w Polsce pojawiały się w kabaretach, takich jak Zielony Balonik, Figliki, Czarny Kot czy Sfinks. Po I wojnie światowej powstały kolejne: Qui Pro Quo, Morskie Oko, Alibaba, Cyganeria. Popularne były piosenki żołnierskie, miłosne i satyryczne, promowane przez radio, wytwórnie muzyczne i filmy dźwiękowe.

Do największych twórców należeli:

• Zygmunt Karasiński – “Każdemu wolno kochać”,
• Jerzy Petersburski – “To ostatnia niedziela”, “Ja się boję sama spać”, “Tango milonga”,
• Henryk Wars – “Miłość ci wszystko wybaczy”, “Umówiłem się z nią na dziewiątą”.

Teksty pisały znane postacie literatury i kabaretu: Julian Tuwim, Jan Brzechwa, Jerzy Jurandot, Andrzej Włast. Najbardziej płodnym autorem był Marian Hemar, który stworzył ok. 2000 tekstów wykonywanych przez m.in. Hannę Brzezińską, Hankę Ordonównę, Zulę Pogorzelską, Adolfa Dymszę. Hemar często komponował muzykę do własnych tekstów.

Mieczysław Fogg i odrodzenie po II wojnie światowej

Po wojnie na scenie wyróżniał się Mieczysław Fogg, który rozpoczął swoją karierę przed wojną, a podczas niej występował w kawiarniach, szpitalach i na barykadach. Jego przeboje to m.in.: “Jesienne róże”, “Piosenka o mojej Warszawie”, “To ostatnia niedziela”. Sprzedał 25 mln płyt.

W latach 60. popularność zdobyli m.in.: Maria Koterbska, Sława Przybylska, Irena Santor, Halina Kunicka, Jerzy Połomski, Krystyna Prońko, Irena Jarocka, Urszula Sipińska, Ewa Demarczyk, Alicja Majewska, Zdzisława Sośnicka. W muzykę rozrywkową mocno angażowała się telewizja i festiwale (Sopot, Opole, Kołobrzeg, Zielona Góra).

Nowi wykonawcy muzyki popularnej

Na przełomie lat 60. i 70. pojawili się: Zbigniew Wodecki, Andrzej Zaucha, Andrzej Rosiewicz, a w 1963 pierwszy koncert zagrała Maryla Rodowicz. Jej pierwsze przeboje to folkrockowe “Jadą wozy kolorowe” czy “Kolorowe jarmarki”, później zmieniła styl na pop dzięki współpracy z Agnieszką Osiecką i Katarzyną Gärtner (“Małgośka”, “Sing-sing”).

W latach 70. dużą popularność zdobyła też Anna Jantar (“Najtrudniejszy pierwszy krok”, “Tyle słońca w całym mieście”), a w jej ślady poszła córka Natalia Kukulska. W tym czasie swoje kariery rozwijali: Hanna Banaszak, Edyta Geppert, Ryszard Rynkowski, zespół Vox, Majka Jeżowska, Krzysztof Krawczyk.

Big bit i początki rocka w Polsce

Rock dotarł do Polski w 1959 roku. W gdańskim klubie Rudy Kot zadebiutował zespół Rhythm and Blues, grający amerykański rock and roll. W Polsce nazwano go big bitem (był to sposób, by ominąć zakazy władz komunistycznych). Mimo popularności zespół dostał zakaz występów w salach powyżej 400 osób i rozpadł się w połowie 1960 roku.

W tym samym czasie powstał Czerwono-Czarni, którzy mieli w swoim repertuarze kompozycje światowych hitów z polskimi tekstami. Nazwa zespołu pochodziła od barw Gdańskiego Klubu Jazzowego, w którym się zrodzili. Początkowo grali tylko zagraniczne przeboje, w tym “Elevator Rock”. Później zaczęli tworzyć także własne kompozycje. 

W latach 60. i 70. popularnością cieszyły się też inne zespoły bigbitowe: Niebiesko-Czarni, Skaldowie, Trubadurzy, Pięciolinie, Czerwone Gitary. Występy zespołów przyciągały młodzież do klubów i na festiwale, a muzyka bigbitowa stopniowo przekształcała się w polski rock. 

W 1962 roku po raz pierwszy wystąpił Czesław Niemen, który trafił do zespołu Niebiesko-Czarni, a później do kapeli Akwarele. 

“Młoda generacja” lat 70. i 80.

W latach 70. doszło do istotnych zmian w polskiej muzyce rozrywkowej. W 1970 roku po raz pierwszy zorganizowano festiwal “Wielkopolskie Rytmy Młodych”, na którym prezentowali się nowi, ekspansywni wykonawcy. Ten nurt nazwano “muzyką młodej generacji”. Ważniejszymi wykonawcami tego okresu były takie zespoły jak chociażby: Krzak, Exodus, Kombi, Maanam czy Kasa Chorych. 

Pod koniec lat 70. powstał też Perfect i jego największe hity, jak “Autobiografia” czy “Chcemy być sobą”. Powstała też Budka Suflera, Maanam z Korą, Republika, Bajm czy Oddział Zamknięty. 

Rock symfoniczny reprezentował wtedy Exodus (bracia Andrzej i Wojciech Puczyńscy), blues-rock – Dżem (Ryszard Riedel) i Kasa Chorych, a rock z elementami jazzu – śląski Krzak.

Punk rock, nowa fala i heavy metal w Polsce

Na początku lat 80. powstały pierwsze polskie zespoły punkowe i nowofalowe, głównie prezentowane na festiwalu w Jarocinie. Do ważniejszych zespołów należały: Śmierć Kliniczna, T.Love, Dezerter, Tilt, Deuter, TZN Xenna, Brygada Kryzys, Izrael. W tym samym czasie Maanam i Republika nawiązywały do tradycji nowofalowej.

Punk rock rozwijał się głównie w Warszawie i Trójmieście, ale pierwsze polskie zespoły punkowe działały także we Wrocławiu i Ustrzykach Dolnych (KSU). Na przełomie lat 80. i 90. popularnością cieszyły się zespoły: Sztywny Pal Azji, Siekiera, Dezerter, T.Love, Kobranocka, Kult. Muzykę hard rockową wykonywali m.in.: TSA, Turbo, Bank.

Od lat 90. do dziś

W latach 90. kariery rozpoczęli m.in. Edyta Górniak, Justyna Steczkowska, Elektryczne Gitary, Ira, O.N.A., Kasia Kowalska czy Kayah.

Za to od początku XXI wieku polska scena muzyczna charakteryzowała się dużą różnorodnością stylistyczną. Popularność zdobywały zarówno zespoły rockowe, popowe, jak i wykonawcy hip-hopowi i elektroniczni. Wśród najważniejszych artystów i grup tego okresu należy wymienić chociażby: Comę, Myslovitz, Zakopower, Hey, Feel, Enej, Dawida Podsiadło, Korteza, Sanah, Margaret, Taco Hemingwaya, Quebonafide, Vito Bambino, Krzysztofa Zalewskiego.

W latach 2000–2010 dużą rolę odgrywał pop-rock i muzyka popowa, z przebojami radiowymi i telewizyjnymi programami typu talent show, które wprowadzały nowych wykonawców (np. “Idol”, “The Voice of Poland”). W tym czasie rozwijał się także hip-hop, reprezentowany przez m.in. Peję, O.S.T.R., Paktofonikę, Sokół & Marysia Starosta, Quebonafide.

W drugiej dekadzie XXI wieku rośnie znaczenie muzyki alternatywnej, indie i elektronicznej. Artystów łączących różne style cechuje eksperymentalne podejście do brzmienia i współpraca z nowymi mediami cyfrowymi. Popularne stały się także festiwale muzyki masowej (Open’er, Orange Warsaw Festival, Pol’and’Rock), które stały się platformą szczególnie dla młodych wykonawców.

Od 2020 roku polska scena muzyczna rozwija się głównie w internecie i mediach społecznościowych. Streaming i platformy cyfrowe pozwoliły na popularyzację młodych artystów takich jak: Sanah, Vito Bambino, Kwiat Jabłoni, Rosalie., Bedoes, Mata, czy Lanberry. Nadal popularni pozostają artyści z wcześniejszych dekad, którzy odświeżają swoje repertuary i wciąż koncertują, gromadząc kolejne pokolenia fanów (np. Dżem, Perfect, Lady Pank czy Hey).

Teraz już wiesz, jakiej konkretnie muzyki słuchasz. Pora otworzyć się na inne rodzaje i gatunki!