Backstage teatru: kulisy produkcji i praca za kulisami

Kto pracuje za kulisami w teatrze?

Choć za spektakl brawa otrzymują aktorzy i reżyser, są oni tylko odsetkiem osób zaangażowanych w produkcję przedstawienia. Gdyby nie zaangażowanie innych pracowników, nie mógłbyś podziwiać tak wybitnych dzieł. Nie miałby kto podnieść kurtyny, uruchomić efektów specjalnych, a nawet… wpuścić Cię do teatru. Kto pracuje za kulisami? Sprawdź, czytając dalej!

Scenograf

Scenograf spogląda na pustą scenę i wyobraża sobie jej piękno, gdy stworzy już wszystko, co potrzebne. Patrząc na gołe deski, widzi elementy scenografii, rekwizyty i aktorów. Wie, jak będzie wyglądać oświetlenie. Dba o to, by każda scena pasowała wizualnie do poprzedniej oraz o to, by zmiana aranżacji była możliwie najprostsza i najszybsza. 

Kreator wizerunku scenicznego

Kreator wizerunku scenicznego to osoba, która dba o:

• kostiumy aktorów,
• makijaż sceniczny,
• fryzury,
• wygląd aktorów. 

Musi mieć historię mody w małym paluszku, szczególnie w przypadku spektakli historycznych bądź takich, które zostały napisane setki lat temu i są odgrywane zgodnie z oryginałem.

Kostiumograf

Współpracuje z kreatorem wizerunku scenicznego. Projektuje, szyje i dopasowuje stroje dla aktorów. Zanim jednak zacznie pracę, musi skonsultować swoje projekty z reżyserem i scenografem, ponieważ wszystkie elementy przedstawienia muszą do siebie pasować. Kostiumograf odpowiada także za przechowywanie, pranie i ewentualną naprawę kostiumów. 

Operator świateł

Operator świateł dba o to, by nasz wzrok kierował się tam, gdzie w danej chwili powinien. Może trafić reflektorem w konkretny punkt, wyróżnić konkretnego aktora, a resztę scenografii ukryć w mroku. Wie, że zmiana oświetlenia zmienia perspektywę i wpływa na interpretację dzieła. Można powiedzieć, że operator nie tyle steruje światłami, co wręcz emocjami widzów. 

Realizator dźwięku

Bez niego trudno byłoby zrozumieć, co mówią aktorzy. Realizator dźwięku dba o to, by nie umknęło nam żadne słowo, nawet to wypowiadane szeptem czy krzyczane w tłumie. Dźwięk ma ogromny wpływ na to, jak odbierzemy przedstawienie. Często to właśnie on pojawia się jako pierwszy, jeszcze zanim podniesie się kurtyna, zanim zobaczymy aktorów i zanim pojawią się światła, które ukażą cudowną scenografię. 

Reżyser

Reżyser jest pomostem pomiędzy aktorami i pozostałymi członkami ekipy realizującej przedstawienie. Opracowuje on koncepcję sztuki, dobiera idealnych aktorów i pozostałych pracowników, a później tworzy krok po kroku całe dzieło. Bardzo często to właśnie on wybiera scenariusz czy poszczególne teksty. Jest osobą decyzyjną w kwestii scenografii, kostiumów, oświetlenia, dźwięku i wszystkich innych elementów spektaklu. 

Scenarzysta

Nie myl go ze scenografem. To dwie zupełnie różne osoby. Scenarzysta odpowiada za przygotowanie scenariusza, czyli tekstu całego przedstawienia. Może stworzyć własną historię, zainspirować się utworem literackim czy filmem lub przygotować adaptację literacką. Musi współpracować z reżyserem, by cały spektakl był spójny. Dba także o to, zarówno aktorzy jak i widzowie mogli zrozumieć tekst utworu.  

Inni pracownicy teatru

W teatrze pracują dziesiątki innych osób, które odpowiadają za kształt przedstawienia. Warto wspomnieć także o:

• suflerze, którzy podpowiada tekst aktorom,
• inspicjencie, który zarządza przebiegiem spektaklu,
• kierowniku produkcji, który koordynuje pracę całego teatru,
• rekwizytorze, który odpowiada za wszystkie przedmioty znajdujące się na scenie,
• pracownikach widowni, którzy oglądają próby przedstawienia.

Dział obsługi widzów

Za kulisami pracuje także dział obsługi widzów. Podczas premier spektakli dział ten dba o to, by wszystko przebiegło zgodnie z planem. Dlatego też bardzo często zarządza się wcześniejszą odprawę, podczas której omawia się przebieg premiery. Pracownicy działu obsługi widzów muszą wiedzieć:

• jak długi jest spektakl,
• ile ma aktów,
• ile jest przerw,
• jak długie są przerwy,
• czy odbędzie się spotkanie dla gości itd. 

Oprócz tego, nie tylko w dniu premier, ale także i wszystkich innych dniach, pracownicy obsługi widzów:

• wpuszczają ludzi do teatru,
• sprawdzają bilety,
• przyjmują odzież w szatni, 
• otwierają widownię,
• udzielają informacji i pomocy,
• opowiadają o historii teatru, najciekawszych miejscach w budynku, wystawach itd.,
• w razie potrzeby opóźniają spektakl,
• nie wpuszczają osób spóźnionych,
• rozmawiają z widzami podczas przerw o spektaklu, odczuciach i wrażeniach,
• sprawdzają, czy po zakończeniu spektaklu nikt nie zostawił nic cennego na widowni,
• dają sygnał do zgaszenia świateł po wyjściu ostatnich widzów,
• uczestniczą w próbach generalnych,
• informują o tym, kto zagra na scenie i w jaką postać się wcieli,
• dbają o kwiaty dla aktorów (od dyrekcji, przyjaciół i widzów) oraz o ich wręczenie po spektaklu,
• pomagają niepełnosprawnym.

Jak widać, bez obsługi widzów byłoby trudno o sprawny przebieg przedstawienia. Gdyby tych pracowników zabrakło, spektakl byłby przerywany przez spóźnione osoby, na widowni zostałby bałagan, który czekałby na kolejnych widzów itd. 

Przygotowanie spektaklu

Wiesz już, kto pracuje w teatrze. A jak wygląda przygotowanie przedstawienia krok po kroku? Opowiemy Ci o tym!

Koncepcja przedstawienia

Wszystko zaczyna się od reżysera, który wymyśla koncepcję przedstawienia. Współpracuje on ze scenarzystą, który pisze scenariusz. Później dobierani są aktorzy oraz poszczególni pracownicy ekipy teatralnej. Gdy wszystko jest gotowe, rozpoczyna się…

Budowanie scenografii

… budowanie scenografii. Odpowiada za nie scenograf, który wyobraża sobie wygląd sceny w trakcie przedstawienia. Musi pamiętać o oświetleniu (współpracuje z oświetleniowcem), dekoracjach, rekwizytach (współpracuje z rekwizytorem), kostiumach (współpracuje z kostiumografem i kreatorem wizerunku scenicznego) itd. 

Kreacja bohaterów

W tym samym czasie rozpoczynają się prace nad kostiumami i wizerunkiem postaci. Muszą one pasować do scenografii oraz koncepcji przedstawienia. Dlatego na tym etapie współpracuje ze sobą mnóstwo osób, z reżyserem włącznie. W przypadku spektakli historycznych trzeba zadbać o dopasowanie kostiumów, makijażu i fryzur do epoki. O wiele więcej pracy jest w przypadku przedstawień fantastycznych, które wymagają całej charakteryzacji. Musi być ona wcześniej przećwiczona. 

Przygotowanie oświetlenia i dźwięku

Na kolejnym etapie swoje prace rozpoczynają oświetleniowiec i dźwiękowiec. W przypadku tego pierwszego ważna jest wiedza techniczna (np. znajomość systemów mocowań oświetlenia czy sterowania oświetleniem) oraz wrażliwość estetyczna. Bez niej oświetleniowiec nie będzie umiał obudzić konkretnych emocji u widzów. 

Realizator dźwięku podczas prób sprawdza nagłośnienie i dostosowuje wszystkie parametry do faktycznych potrzeb aktorów i widzów. Konsultuje się z reżyserem, by wszystko było zgodne z jego koncepcją. 

Próby, próby i jeszcze raz próby

Przed premierą odbywa się wiele prób. Ostatnią jest próba generalna, w której uczestniczy widownia złożona z pracowników teatru oraz osób bliskich ekipy przedstawienia. Można wtedy dopatrzyć się ostatnich niedociągnięć. Aktorzy grają daną sztukę (jeśli to premiera) pierwszy raz przed publiką, co daje im zupełnie inne emocje oraz pozwala na przyzwyczajenie się do stresu. 

Gdyby nie praca wszystkich osób wykonana w odpowiedniej kolejności, przedstawienia teatralne nie budziłyby tylu emocji u widzów. Nie możemy zapominać o „niewidzialnych” pracownikach teatru.