Arboretum – czym jest i gdzie się zobaczyć w Polsce?

Czym właściwie jest arboretum? 

Czy wiesz, że niektóre ogrody czy lasy to nie tylko miejsca spacerów, ale także przestrzenie nauki, eksperymentów i ochrony przyrody? Arboretum – od łacińskiego arbor oznaczającego drzewo – to właśnie taki ogród dendrologiczny (z polskiego na nasze: drzewny), w którym główną rolę grają drzewa i krzewy. Ale nie byle jakie, a starannie dobrane kolekcje, które zostały zebrane z myślą o badaniach naukowych, edukacji i zachowaniu różnorodności biologicznej. 

W wielu przypadkach arboreta współpracują z instytutami naukowymi albo same prowadzą działalność badawczą. Mogą być samodzielnymi jednostkami albo częścią większych ogrodów botanicznych. Niezależnie od statusu, łączy je cel: poznawanie i ochrona drzew.

Badają one rośliny drzewiaste pod kątem:

• morfologii,
• anatomii,
• ekologii,
• fizjologii, 
• genetyki.

Zajmują się one także możliwościami aklimatyzacji gatunków obcych (np. inwazyjnych).

Arboretum to nie tylko piękne aleje i cenne egzoty. Arboreta, czyli ogrody dendrologiczne (znane także jako dendraria), to wyspecjalizowane placówki, które zajmują się gromadzeniem i uprawą drzew oraz krzewów – często również tych rzadkich, zagrożonych lub pochodzących z odległych regionów świata. 

Zmiany w arboretach na przestrzeni lat

Kiedyś tworzono je głównie ze względów estetycznych – by cieszyć oko alejkami kasztanowców, grupami dębów czy egzotycznymi iglakami i stanowić przepiękne, ciche i spokojne miejsca odpoczynku. Dziś ich układ coraz częściej podporządkowany jest kryteriom naukowym:

• systematycznym – grupuje się blisko spokrewnione gatunki i rodzaje (np. różnego rodzaju różaneczniki zebrane w jednym miejscu),
• ekologicznym – zestawia się rośliny o podobnych wymaganiach siedliskowych, co ułatwia ich pielęgnację i obserwację.

Arboretum w świetle prawa

W Polsce arboretum to formalnie szczególny typ ogrodu botanicznego. Zasady ich działania określa ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku. Co ważne, w wykazie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wszystkie kolekcje drzew i krzewów prowadzone w takim charakterze klasyfikowane są jako ogrody botaniczne.

Ale warto pamiętać, że w szerszym znaczeniu arboretum to każda przestrzeń, w której świadomie uprawia się kolekcję drzew i krzewów – również mniejsze parki, skwery czy ogrody edukacyjne mogą pełnić taką funkcję.

Dlaczego warto odwiedzić arboretum?

Jeśli jeszcze nie byłeś w arboretum, warto to zmienić, bo te miejsca to nie tylko ostoja spokoju i zieleni, ale i żywa lekcja przyrody. W arboretum można:

• zobaczyć rośliny z różnych stref klimatycznych,
• dowiedzieć się, jak przystosowują się do warunków lokalnych,
• zrozumieć rolę drzew w ochronie klimatu i bioróżnorodności,
• poznać rośliny inwazyjne i ciekawostki na ich temat,
• pospacerować (zalecane dziesięć tysięcy kroków zrobisz w takim miejscu bez większego problemu!). 

A przy okazji – po prostu odpocząć wśród zieleni, z dala od zgiełku, w miejscu, gdzie natura spotyka się z nauką. 

Chcesz lepiej poznać rośliny drzewiaste i dowiedzieć się, co rośnie za ogrodzeniem ogrodu botanicznego? Arboretum to doskonały punkt wyjścia. Tylko… gdzie je znajdziesz?

Arboreta w Polsce – gdzie są i do którego się wybrać? 

Mamy ich w Polsce całkiem sporo! Część z nich działa jako ogrody botaniczne z formalnym statusem i zapleczem naukowym, inne mają bardziej lokalny charakter, ale wciąż zachwycają bogactwem roślin i warto je odwiedzić. 

Arboreta ze statusem ogrodu botanicznego

To miejsca nie tylko piękne, ale też prowadzące badania, chroniące gatunki i edukujące kolejne pokolenia przyrodników. Wśród nich warto wymienić:

• Arboretum w Kórniku – najstarsze i najbogatsze arboretum w Polsce, prowadzone przez Polską Akademię Nauk. Obowiązkowy punkt na dendrologicznej mapie Polski,
• Arboretum w Gołuchowie – jedno z największych, założone w stylu angielskim w XIX wieku. Idealne na romantyczny spacer pod wiekowymi drzewami,
• Arboretum w Rogowie – ogromny ogród leśny, prowadzony przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego, z imponującą kolekcją gatunków rodzimych i egzotycznych,
• Arboretum Wojsławice – filia Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, znana z bogatej kolekcji roślin ozdobnych (ponad 14 tysięcy taksonów!), szczególnie różaneczników i hortensji,
• Arboretum w Bolestraszycach – łączy funkcje naukowe, edukacyjne i kulturowe. Wspaniałe miejsce dla miłośników ogrodów naturalistycznych i krajobrazowych.

Oprócz nich są także:

• Ogród Botaniczny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy,
• Ogród Dendrologiczny w Glinnej,
• Arboretum Leśne w Nadleśnictwie Janów Lubelski,
• Arboretum Karnieszewice,
• Arboretum w Kopnej Górze (Arboretum im. Powstańców 1863 r.),
• Arboretum w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
• Arboretum Łódzkim Ogrodzie Botanicznym,
• Arboretum w Kudypach (Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach),
• Arboretum Wirty (Ogród Botaniczny “Arboretum Wirty”),
• Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (d. Ogród Botaniczny Akademii Rolniczej w Poznaniu),
• Ogród Dendrologiczny w Orlu,
• Arboretum w Marculach (Ogród Botaniczny-Arboretum w Nadleśnictwie Marcule),
• Arboretum w Zielonce (Arboretum Leśne w Zielonce),
• Ogród Dendrologiczny w Przelewicach,
• Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu,
• Arboretum Leśne im. Prof. Stefana Białoboka w Nadleśnictwie Syców,
• Arboretum w Ogrodzie botanicznym PAN w Warszawie.

Mniejsze miejsca zwane arboretum (bez statusu ogrodu botanicznego), ale również warte odwiedzenia

Nie wszystkie arboreta mają status ogrodu botanicznego, ale wiele z nich to prawdziwe perełki – często mniej znane, a przez to bardziej kameralne:

• Park Gródek w Jaworznie – niezwykłe miejsce po byłym kamieniołomie, z podwodnymi drzewami i jeziorkami,
• Arboretum w Lusławicach – otoczenie Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego, gdzie sztuka spotyka się z przyrodą,
• Arboretum w Lądku-Zdroju, Laskach, Lipnie, Luzinie, Nietkowie, Narolu, Wojnowicach – lokalne enklawy zieleni, często prowadzone przez nadleśnictwa,
• Ośrodek Badań Dendrologicznych w Pawłowicach – należący do Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, prowadzi specjalistyczne badania drzew i krzewów.

Które arboretum wybrać na wycieczkę?

Wybór zależy od tego, czego szukasz:

• chcesz zwiedzić z przewodnikiem i dowiedzieć się więcej? Postaw na Kórnik, Rogów, Bolestraszyce lub Wojsławice,
• szukasz cichego miejsca na spacer? Zajrzyj do mniej znanych arboretów prowadzonych przez nadleśnictwa,
• zależy ci na egzotycznych gatunkach? Wybierz arboreta akademickie, np. w Poznaniu, Warszawie czy Krakowie,
• szukasz miejsca z historią? Gołuchów, Kórnik i Bolestraszyce mają ponad 100-letnią tradycję,
• chcesz odwiedzić arboretum, które znajduje się najbliżej ciebie? To też dobry pomysł!

Bez względu na to, które wybierzesz – każde arboretum to zaproszenie do spotkania z przyrodą. A w czasach, gdy zieleń znika z miast, to spotkanie ma szczególną wartość.

Jeśli jednak chciałbyś dowiedzieć się nieco więcej na ich temat (zanim zdecydujesz, do którego się wybierzesz), mamy dla ciebie kilka ciekawostek o każdym z nich.

Arboretum w Kórniku

Jeśli chcesz zobaczyć, jakie tajemnice kryje najstarsze arboretum w Polsce, koniecznie odwiedź Arboretum w Kórniku. To ogromne, bogate w gatunki arboretum w Polsce, a czwarte co do wielkości w Europie. Na ponad 50 hektarach rośnie tu ponad 3500 gatunków i odmian drzew oraz krzewów – w tym wiele egzotycznych okazów.

Arboretum tworzy zespół zamkowo-parkowy, który od 2011 roku znajduje się na liście pomników historii. Wcześniej, wraz z Zamkiem w Kórniku, został wpisany do rejestru zabytków.

Kilka faktów historycznych:

• początki ogrodu sięgają I połowy XIX wieku – to wtedy Tytus Działyński, właściciel zamku, rozpoczął tworzenie arboretum,
• pracę kontynuowali jego syn Jan Kanty Działyński oraz wnuk Władysław Zamoyski,
• zanim powstał park w stylu krajobrazowym, istniał tu ogród francuski założony przez Teofilę z Działyńskich Szołdrską-Potulicką po jej rozwodzie z Aleksandrem Potulickim.

Warto przejść się aleją platanów, zajrzeć nad staw i odwiedzić sam zamek – poczujesz tam klimat XIX-wiecznego ogrodu i zobaczysz drzewa z różnych kontynentów. Na powierzchni 50 ha znajduje się przeszło 3500 taksonów krzewów i drzew, w tych chociażby:

• drzewa rodzime (lipy, buki itp.),
• drzewa egzotyczne (m.in. magnolie drzewiaste, cypryśniki błotne, kolkwicje chińskie),
• drzewa owocowe (jabłonie, wiśnie i nie tylko),
• krzewy ozdobne (m.in forsycje, azalie, różaneczniki).

Na terenie arboretum znajdują się także:

• Instytut Dendrologii PAN wraz z ogrodami doświadczalnymi,
• muzeum dendrologiczne. 

Odbywają się tam zielone lekcje dla uczniów w każdym wieku (no oprócz studentów!). Znajdziesz ścieżkę turystyczno-edukacyjną “Drzewa Świata” (ma 3,5 km, więc jest idealna na spacer), wzdłuż której zobaczysz drzewa z Europy, Azji i Ameryki Północnej.

W poszczególnych miesiącach odbywają się także ciekawe imprezy, m.in.:

• kwiecień – “Zwiastuny wiosny” + “Wiosenne inspiracje”,
• maj – “Kwitnące magnolie”,
• maj – “Kiedy znów zakwitną białe bzy”,
• maj – “Dni azalii i różaneczników w Arboretum Kórnickim”,
• październik – “Barwy jesieni”. 

Arboretum w Gołuchowie

Szukasz miejsca, w którym natura, historia i krajobraz tworzą harmonijną całość? Wybierz się do Gołuchowa – tam, wśród doliny rzeki Ciemnej, znajdziesz jedno z najstarszych i największych arboretów w Polsce.

To park w stylu angielskim, który rozciąga się wąskim pasem o długości 3 km, wzdłuż obu brzegów Ciemnej. Ma aż ponad 150 hektarów powierzchni (niektóre źródła podają 158,05 ha, inne 144,9 ha). Obecnie należy do Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie, działającego w strukturze Lasów Państwowych.

Kilka faktów historycznych:

• arboretum zaczęło powstawać w II połowie XIX wieku z inicjatywy hrabiego Jana Kantego Działyńskiego – to on rozpoczął rozbudowę zamkowego parku,
• w latach 70. XIX wieku prace przejęła jego żona, Izabela Działyńska, która powierzyła projekt i realizację Adamowi Kubaszewskiemu,
• za ich czasów powstały m.in. aleje lipowe i grabowe, wąwozy, sztuczne wzgórza, kolekcje roślin iglastych i nowe założenia wodne.

Dziś na terenie arboretum rośnie około 600 gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Znajdują się tam także pomnikowe drzewa – łącznie niemal 300(!) o imponujących rozmiarach, z których część jest oficjalnie chroniona. Wśród najcenniejszych okazów – najstarszy w Polsce grab pospolity, którego wiek szacowany jest na przeszło 200 lat. 

W sumie w parku rośnie ok. 80 tysięcy drzew, dominują grądy i dąbrowy, ale nie brakuje też zbiorowisk nieleśnych i dwóch stawów. 

Przechadzając się po arboretum, możesz znaleźć m.in.:

• 510 gatunków roślin naczyniowych,
• 131 porostów,
• ponad 1500 gatunków owadów,
• 76 gatunków ptaków lęgowych,
• 13 gatunków nietoperzy,
• bobra, wydrę i inne chronione ssaki.

Obszar jest objęty ochroną jako Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Ciemnej.

Arboretum w Rogowie

Czy można połączyć leśnictwo z botaniką, naukę z zachwytem nad przyrodą? Arboretum w Rogowie udowadnia, że tak. To jeden z najbogatszych w Europie ogrodów dendrologicznych – prowadzony przez Wydział Leśny SGGW od 1925 roku, zlokalizowany w województwie łódzkim, na terenie dawnej wsi Kiełbasa.

Ogród powstał z myślą o badaniach naukowych i eksperymentach związanych z gospodarką leśną. Pierwszą powierzchnię doświadczalną założył prof. Edward Chodzicki. Jednak prawdziwy rozwój przypadł na lata 50., gdy arboretum zaczęło się dynamicznie rozbudowywać pod kierunkiem inż. Henryka Edera – zbudowano wtedy zaplecze techniczne, alpinarium i szkółki, zainicjowano międzynarodową wymianę nasion. Dzięki współpracy z ogrodami botanicznymi w Polsce i za granicą, kolekcje systematycznie rosły.

Dziś w arboretum znajdziesz wiele pięknych i zachwycających roślin oraz przestrzeni, takich jak m.in.:

• kolekcje roślin drzewiastych,
• alpinarium,
• kolekcje szklarniowe,
• leśne powierzchnie doświadczalne.

Rośliny sadzone są zgodnie z wymaganiami siedliskowymi – nie geograficznie czy systematycznie, lecz według warunków gleby, światła i wilgotności. Przeważają gatunki cieniolubne, leśne i kwasolubne. Dzięki dużej powierzchni (ok. 54 ha) wiele taksonów występuje w licznych egzemplarzach, co pozwala na prowadzenie badań całych populacji, a nie pojedynczych drzew. Arboretum specjalizuje się m.in. w klonach, azaliach, magnoliach i cypryśnikach.

To ogród, który tętni życiem naukowym, ale też przyciąga miłośników przyrody – zwłaszcza jesienią, gdy kolorowe klony i sosny tworzą wyjątkowy krajobraz.

Arboretum Wojsławice Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego

Czym zachwyca jedno z najpiękniejszych arboretów w Polsce? Wojsławice to nie tylko raj dla miłośników różaneczników i liliowców, ale też wyjątkowe miejsce z ponad 200-letnią tradycją ogrodniczą.

Arboretum Wojsławice jest filią Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Położone 50 km na południe od Wrocławia, w malowniczej kotlinie Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, przyciąga miłośników przyrody i ogrodnictwa z całej Polski. Od 1988 roku znajduje się pod opieką Uniwersytetu Wrocławskiego, który kontynuuje dzieło zapoczątkowane przez śląskiego ziemianina Fritza von Oheimba.

To właśnie Oheimb przekształcił dawny park romantyczny w wyjątkowe arboretum, gromadząc dziesiątki gatunków i odmian roślin – przede wszystkim różaneczniki, które stały się jego miłością. Dziś pamięć o nim upamiętnia m.in. grób na terenie ogrodu oraz odmiana różaneczników “Von Oheimb Woislowitz”.

Przechadzając się po arboretum, zobaczysz m.in.:

• autostradę liliowców,
• Rosarium Uetersen,
• 1570 gatunków i odmian różaneczników, 
• hortensje, bukszpany, funkie, magnolie i nie tylko, 
• czerwonolistny buk zwyczajny,
• największy i najstarszy cedr libański w Polsce,
• hortensję Sargentę z ok. 1900 roku,
• mamutowca olbrzymiego (jednego z trzech, które przetrwały w Polskim klimacie). 

Wyjątkowym symbolem Arboretum jest buk “Serce Ogrodu”, który w 2024 roku zdobył tytuł Europejskiego Drzewa Roku. To jedno z wielu drzew, które rosną tu od czasów Oheimba.

Ale to nie wszystko, bo czekają także zabytki, które dodają uroku temu miejscu. Wśród nich znajdują się chociażby:

• zabytkowy folwark, 
• szklarnia z XIX wieku,
• piętrowy dom ogrodnika, 
• grób założyciela – Fritza von Oheimba,
• zabytkowe koło młyńskie z piaskowca.

Weź ze sobą aparat i odwiedź to miejsce jak najszybciej! Możesz też zabrać koc, przekąski i bliskich i zrobić sobie z nimi piknik!

Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach

Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach, położone zaledwie 7 km od Przemyśla, to miejsce o wyjątkowym znaczeniu przyrodniczym, naukowym i kulturowym. Powstało w 1975 roku na terenie dawnego zespołu dworskiego, w którym w XIX wieku mieszkał malarz Piotr Michałowski.

Założycielem i wieloletnim dyrektorem był dr hab. Jerzy Piórecki. Początkowo arboretum obejmowało nieco ponad 9 ha – dziś to już ponad 300 ha, w tym oddział w Cisowej i Fort GW XIII “San Rideau”. Zabytkowe budynki dworskie zostały odnowione i przystosowane do działalności muzealnej i edukacyjnej. Od początku prowadzono szczegółową dokumentację przestrzenną i dendrologiczną.

Arboretum gromadzi kilka tysięcy gatunków i odmian roślin – od drzew i krzewów, przez rośliny wodne, po użytkowe i szklarniowe. Znajdziesz tu m.in.:

• cisy, magnolie, różaneczniki, metasekwoje i miłorzęby,
• rzadkie i chronione gatunki flory Podkarpacia,
• kolekcje jabłoni i derenia jadalnego (pierwsza taka kolekcja w Polsce),
• rośliny z obszaru Morza Śródziemnego,
• rośliny z rodziny wrzosowatych,
• a nawet rośliny biblijne!

W arboretum działają również ogródki skalne i rozbudowane kolekcje szklarniowe, a także herbarium. 

To miejsce tętni życiem przez cały rok. Odwiedza je ok. 100 tys. osób rocznie – głównie uczniów i studentów. Prowadzone są zajęcia edukacyjne, warsztaty i szkolenia. W oddziale w Cisowej (283 ha) prowadzi się badania nad sukcesją leśną i różnorodnością biologiczną.

Możesz tam także:

• obejrzeć wystawy malarskie i fotograficzne w Galerii u Piotra,
• zobaczyć ekspozycję ornitologiczną i paleontologiczną,
• przejść się po wystawach autorskich Jerzego Pióreckiego. 

Arboretum jest także gospodarzem wydarzeń międzynarodowych – jak Plener Artystyczny “Wiklina” czy Międzynarodowy Festiwal Derenia (organizowany od 2011 roku). Ukazują się tu również zeszyty naukowe “Arboretum Bolestraszyce”, a także przewodniki, foldery i pocztówki.

Arboreta, które także warto odwiedzić

O kolejnych miejscach opowiemy już nieco krócej (ale nadal warto je odwiedzić!).

Ogród Botaniczny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Ogród Botaniczny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy to prawdziwa zielona oaza w centrum miasta, gdzie możesz zobaczyć aż około 600 gatunków drzew i krzewów oraz 700 gatunków roślin zielnych, a wśród nich m.in.: 

• brzozy, 
• derenie,
• miłorząb dwuklapowy,
• brzostownica japońska.

Są tam również gatunki chronione, takie jak chociażby kłokoczka południowa, wisienka stepowa czy barwinek pospolity.

Spacerując po łagodnie ukształtowanych tarasach, zobaczysz alpinarium, torfowisko, staw i kolekcje roślin użytkowych, ozdobnych oraz leczniczych.

Najbardziej wyjątkowe są odrestaurowane rzeźby “Czterech pór roku” oraz zegar słoneczny z 1930 roku, które nadają ogrodowi niepowtarzalny klimat. Dodatkowo możesz odkryć wiele ciekawostek na tablicach edukacyjnych “Tajemnice ogrodu”. To doskonałe miejsce, by odpocząć, poznać świat roślin i poczuć bliskość natury w miejskim otoczeniu.

Ogród Dendrologiczny w Glinnej

Ogród Dendrologiczny w Glinnej im. prof. Jerzego Tumiłowicza znajduje się na skraju Puszczy Bukowej, na terenach Nadleśnictwa Gryfino. Powstał około 1911 roku, choć jego początki sięgają 1823 roku, kiedy działały tu prywatne szkółki drzew.

Najstarsze okazy egzotycznych drzew zawdzięczamy niemieckiemu nadleśniczemu Carlowi Ludwigowi Gené. Po II wojnie światowej arboretum uległo zaniedbaniu, a odnowę przeprowadzono w latach 70. XX wieku dzięki współpracy Lasów Państwowych i arboretum w Rogowie.

Na powierzchni 6 hektarów rośnie ponad 800 gatunków i odmian drzew oraz krzewów, głównie egzotycznych. Najstarszym drzewem jest orzesznik pięciolistkowy, mający około 180 lat. A oprócz niego czekają na ciebie także m.in. aralie kolczaste i chińskie, guzikowce zachodnie czy franklinie amerykańskie. Nie wiesz, co to za rośliny? W takim razie koniecznie odwiedź arboretum w Glinnej!

Arboretum Leśne w Nadleśnictwie Janów Lubelski

Arboretum Leśne w Nadleśnictwie Janów Lubelski to Ogród Botaniczny, w którym gromadzi się i prezentuje różnorodne rośliny drzewiaste. Jego głównym celem jest ukazanie piękna i różnorodności flory oraz prowadzenie badań naukowych i edukacji przyrodniczej. Arboretum pełni trzy zasadnicze funkcje: edukacyjną, naukową i społeczną.

Znajduje się około 3 km od centrum Janowa Lubelskiego, tuż przy Ośrodku Edukacji Ekologicznej “Lasy Janowskie”. Powstało w 2001 roku i od tego czasu jest systematycznie rozwijane.

Przechadzając się po tym parku leśnym, zobaczysz chociażby wiekowy drzewostan sosnowy, prześwietlenia w lesie, oczka wodne, ścieżki edukacyjne, drogi, kładki, mostki, pomosty, zadaszenia oraz infrastrukturę edukacyjną. Idealne miejsce na romantyczny spacer!

Arboretum Karnieszewice

Arboretum Karnieszewice znajduje się na terenie lasów Leśnictwa Kamionka w Nadleśnictwie Karnieszewice. Powstało prawdopodobnie w 1881 roku – upamiętnia to głaz z napisem “Pom. Forst. Verein 1881”. To miejsce aklimatyzacji obcych gatunków drzew, m.in. sosny czarnej, jałowca wirginijskiego i klonu srebrzystego. Najstarsze drzewa, jak daglezja zielona, mają ponad 140 lat. 

Po II wojnie światowej arboretum było zaniedbane, ale od lat 60. XX wieku zaczęto je odnawiać. W 2006 i 2009 roku posadzono tu pamiątkowe dęby: papieski oraz ku czci ofiar zbrodni katyńskiej. W 2016 roku arboretum uzyskało status ogrodu botanicznego.

W sumie w ogrodzie rośnie około 1500 drzew, w tym 84 gatunki drzew i 60 krzewów. Najstarsze i najcenniejsze gatunki to m.in.:

• tulipanowiec amerykański,
• cyprysik Lawsona i groszkowy,
• choina kanadyjska,
• jodła kaukaska,
• dąb burgundzki,
• buk zwyczajny w odmianie paprotkowej,
• mieszaniec dębu czerwonego i błotnego (Quercus ×richterii).

Znajdziesz tam także różne odmiany klonów, jodeł, różaneczników oraz rzadkie i chronione gatunki runa leśnego, np. storczyki podkolan zielonawy i kruszczyk szerokolistny.

Arboretum w Kopnej Górze (Arboretum im. Powstańców 1863 r.)

Arboretum im. Powstańców 1863 roku zostało założone w 1988 roku z inicjatywy i pod opieką Nadleśnictwa Supraśl. W październiku 2023 roku arboretum uzyskało status ogrodu botanicznego. Zajmuje powierzchnię 26 hektarów, więc jest gdzie spacerować i co podziwiać.

W arboretum zgromadzono około 500 gatunków i odmian drzew oraz krzewów, które są odporne na surowe warunki klimatu kontynentalnego Podlasia. Rośliny podzielono na 10 kolekcji, obejmujących m.in. drzewa, krzewy oraz rośliny ozdobne. Działa tam także szkółka roślin ozdobnych.

Możesz przespacerować się ścieżką edukacyjną “Kopna Góra” o długości około 4 km. Zaczyna się przy bramie arboretum i tworzy pętlę. Podczas spaceru zobaczysz przyrodę doliny rzeki Woronicza, chronionej jako rezerwat przyrody Woronicza, oraz metody gospodarowania lasem. Na końcu trasy znajduje się dawna składnica drewna z wiatą i miejscem na ognisko dla turystów – idealne miejsce na odpoczynek po wędrówce.

Arboretum w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Arboretum w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie to parkowa część ogrodu, w której zgromadzono niemal 1000 gatunków i odmian drzew oraz krzewów z całego świata. Część arboretum została zaaranżowana jako park krajobrazowy, a część tworzą grupy tematyczne, m.in. geograficzne i ozdobne. Najcenniejsze kolekcje to klony i dęby – koniecznie zobacz ponad 230-letni “Dąb Jagielloński”. 

Cały ogród obejmuje również szklarnie z roślinami tropikalnymi, alpinarium, dział roślin wodnych, ozdobnych, biblijnych i leczniczych, a także pomniki przyrody i popiersia zasłużonych botaników.

Arboretum Łódzkim Ogrodzie Botanicznym

Łódzki Ogród Botaniczny to jedno z największych arboretów w Polsce, obejmujące ponad 3500 gatunków roślin. Na jego terenie znajduje się dziewięć działów tematycznych, m.in. ogród japoński, alpinarium, dział roślin leczniczych i imponujące arboretum o powierzchni blisko 19 ha. Ogród pełni także funkcję edukacyjną – wyznaczono tu ścieżki przyrodnicze poświęcone m.in. chwastom, drzewom liściastym czy roślinom aromatycznym. Całość zaprojektowano z myślą o różnorodności biologicznej i estetycznej.

Arboretum w Kudypach (Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach)

Arboretum w Kudypach to leśny ogród botaniczny, który prezentuje ponad 1000 gatunków drzew i krzewów, zarówno rodzimych, jak i pochodzących z różnych części świata. Na jego terenie znajdziesz trzy działy: kolekcje roślin obcego pochodzenia, flora polska oraz fragment naturalnego lasu z pomnikowymi drzewami. Arboretum pełni funkcję edukacyjną – działa tu Izba Edukacyjna oraz Lapidarium geologiczne z głazami z Warmii i Mazur. Współpracuje z uczelniami i instytucjami naukowymi, prowadząc programy badawcze i zajęcia przyrodnicze.

Arboretum Wirty (Ogród Botaniczny “Arboretum Wirty”)

Arboretum Wirty to jeden z najstarszych ogrodów dendrologicznych w Polsce, położony nad Jeziorem Borzechowskim w województwie pomorskim. Założony pod koniec XIX wieku przez Adama Putricha, dziś zajmuje ponad 33 ha i gromadzi blisko 450 gatunków drzew i krzewów z Europy, Azji i Ameryki. Znajduje się tu m.in. jedyny w Polsce okaz orzecha pośredniego oraz edukacyjna ścieżka leśna (ma ok. 2,7 km długości, więc nawet dzieci dadzą radę!). 

Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (d. Ogród Botaniczny Akademii Rolniczej w Poznaniu)

Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu to arboretum o ponad stuletniej historii, położone na terenie Lasku Golęcińskiego. Zgromadzono tu ponad 800 gatunków roślin drzewiastych oraz wiele innych roślin, w tym unikatową w skali Europy kolekcję jeżyn i malin (Rubus) oraz fińskie odmiany różaneczników odporne na ekstremalne mrozy. Na terenie ogrodu znajdziesz także ścieżki edukacyjne oraz kolekcje rzadkich gatunków jak cypryśnik błotny czy metasekwoja chińska.

Ogród Dendrologiczny w Orlu

Ogród Dendrologiczny w Orlu to wyjątkowe, prywatne arboretum założone w 1995 roku, które od 2010 roku posiada status ogrodu botanicznego. Na 90 ha zgromadzono ponad 4000 gatunków i odmian drzew, krzewów i bylin, w tym bogate kolekcje dębów, buków i klonów. Ogród położony jest malowniczo nad jeziorem, a na jego terenie zobaczysz m.in. wodny ogród chiński oraz ogród ziołowy “Cztery Pory Roku”. Zwiedzanie możliwe jest tylko dla grup zorganizowanych oraz gości Pensjonatu Neptun.

Arboretum w Marculach (Ogród Botaniczny-Arboretum w Nadleśnictwie Marcule)

Arboretum w Marculach, położone 35 km na południe od Radomia, to leśny ogród botaniczny o powierzchni 7,9 ha, prowadzony przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Radomiu. Zgromadzono tu ok. 600 gatunków drzew i krzewów, z przewagą klonów i magnolii, a także alpinarium z chronionymi roślinami górskimi. Możesz tam dojechać m.in. zabytkową Starachowicką Koleją Wąskotorową z Iłży.

Arboretum w Zielonce (Arboretum Leśne w Zielonce)

Arboretum Leśne w Zielonce, położone w Puszczy Zielonce pod Poznaniem, działa od 1979 roku jako część Leśnego Zakładu Doświadczalno-Dydaktycznego Murowana Goślina. Zajmuje 86 ha i gromadzi ponad 1100 gatunków drzew i krzewów oraz 560 gatunków roślin zielonych. Znajdują się tam ścieżki edukacyjne, tablice pamiątkowe i aleje nazwane na cześć zasłużonych naukowców.

Ogród Dendrologiczny w Przelewicach

Ogród Dendrologiczny w Przelewicach to arboretum o powierzchni około 45 ha, zlokalizowane w województwie zachodniopomorskim. Założony w 1933 roku, gromadzi około 1200 gatunków drzew i roślin, w tym unikatową dawidię chińską – symbol ogrodu i herbu gminy, a także świerk Wilsona, lepiężnik japoński czy klon kosmaty. Dzięki łagodnemu klimatowi tego obszaru, w arboretum rośnie wiele roślin wrażliwych na mróz.

Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu

Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu to ogród botaniczny o powierzchni 164 ha, obejmujący las komunalny Obora. Znajduje się w korytarzu ekologicznym Pradoliny Górnej Odry i łączy część ogrodową z fragmentami naturalnej przyrody. Znajdziesz tam m.in. jary, stawy, źródła, ciekawe rośliny (także chronione, takie jak zimowit jesienny czy lilia złotogłów) oraz mini-zoo czy wczesnośredniowieczne kurhanowe cmentarzysko ciałopalne (spokojnie, już nie działa aktywnie!). 

Arboretum Leśne im. Prof. Stefana Białoboka w Nadleśnictwie Syców

Arboretum Leśne im. prof. Stefana Białoboka w Stradomi Dolnej, prowadzone przez Nadleśnictwo Syców, jest jednym z największych tego typu obiektów w Polsce o powierzchni około 650 ha. Znajduje się tam około 1500 taksonów drzew i krzewów oraz bogate kolekcje roślin ozdobnych i chronionych, a także ścieżki edukacyjne i turystyczne. Arboretum powstało w 1994 roku i nosi imię wybitnego dendrologa prof. Stefana Białoboka. Obiekt jest dostępny dla zwiedzających od kwietnia do października i oferuje wiele atrakcji, w tym grę terenową (można zbierać pieczątki z poszczególnych punktów zaznaczonych na mapie!) oraz wystawy edukacyjne.

Arboretum w Ogrodzie botanicznym PAN w Warszawie

Arboretum w Ogrodzie Botanicznym PAN w Warszawie zajmuje około 6 ha i skupia ponad 2500 gatunków oraz odmian roślin drzewiastych z całego świata. Znajdziesz tu unikalne gatunki, takie jak mamutowiec olbrzymi czy metasekwoja chińska, będąca reliktami naturalnymi. To jedna z największych i najcenniejszych kolekcji drzew iglastych, wrzosowatych i magnoliowatych w Polsce. Arboretum jest częścią większego ogrodu o powierzchni około 40 ha, z bogatymi zbiorami roślin tematycznych.