Kategorie
eBilet

Muzyka

Operetka a opera czym się różnią?

Fot. Shutterstock/Cesare Andrea Ferrari

Chcesz wiedzieć, na czym polegają subtelne oraz istotne różnice między tymi dwiema formami muzycznymi? Spieszymy z wyjaśnieniem! Przygotowaliśmy również mały przewodnik dla początkujących po najsłynniejszych operetkach wszech czasów.

Artykuł może zawierać autopromocję eBilet.pl

Opera a operetka – czym się różnią?

Operetka jest młodszą siostrą opery. Jej nazwa pochodzi od słowa “operetta”, czyli mała opera. Powstała znacznie później, bo dopiero w XIX wieku, kiedy to kompozytorzy poszukiwali lżejszej formy muzyczno-scenicznej, która byłaby przystępna dla szerszej publiczności, także tej pochodzącej z niższych klas społecznych. 

Korzenie operetki tkwią w ulicznych teatrzykach i jarmarcznych wodewilach. Dlatego też operetki są zazwyczaj krótsze i mniej złożone niż tradycyjne opery. Są przeważnie też mniej wymagające wokalnie niż pełnowymiarowa opera. Te dwie formy muzyczne różni również to, że w operetce sceny śpiewane przeplatają się z tańcem i dialogami mówionymi, podczas gdy opera jest w całości śpiewanym dziełem.  

Opera i operetka różnią się również w znacznej mierze podejmowaną tematyką – opera to najczęściej sztuka o poważniejszej tematyce i donioślejszej oprawie. Jest to sztuka zwykle poważna, elegancka i dramatyczna. Tymczasem operetka na ogół podejmuje lekkie tematy, ma łatwiejszy w odbiorze przekaz i posiada chwytliwe melodie. Dlatego też operetki – przez to, że kładą nacisk na bardziej humorystycznej treści – trafiają do publiczności szukającej przede wszystkim przyjemności i rozrywki, która ma cieszyć oko i ucho.  

Przeczytaj też:

Oczywiście wyżej wymienionych różnic nie należy traktować zero-jedynkowo. Podobnie jak wiele form sztuki, linie podziału między operowymi i operetkowymi dziełami scenicznymi bywają płynne. Zdarzają się operetki o “operowym” zasięgu jeśli chodzi o wymagania wokalne stawiane solistom. Z kolei bywają takie opery głównego nurtu, jak na przykład “Czarodziejski flet”, które można by z powodzeniem uznać za operetkę ponieważ większość jej fabuły to dialogi mówione.

Obecnie możemy wskazać jeszcze jedną różnicę pomiędzy operą a operetką. Polega ona na rozwoju obydwu form. Opera wciąż ewoluuje – powstają wciąż nowe, współczesne dzieła, które zachwycają publiczność. Tymczasem operetka przeżywa dziś regres. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że bardziej popularny od niej stał się po prostu musical, który niejako jest współczesnym odpowiednikiem operetek i “przejął” jej publiczność.     

Jednak jest kilka klasyków operetkowych, powszechnie uważanych za najlepsze i najsłynniejsze w swoim kanonie, które wciąż są bardzo chętnie wystawiane przez wiodące teatry operowe świata i zawsze cieszą się dużym zainteresowaniem publiczności. W dalszej części tekstu przyjrzymy się – w porządku chronologicznym – właśnie tym najsłynniejszym operetkom i kompozytorom, którzy je stworzyli. 

Jacques Offenbach

Jednym z pierwszych kompozytorów operetek był Jacques Offenbach. To właśnie w XIX wieku francuski kompozytor uczynił operetkę międzynarodową formą sztuki dzięki takim dziełom jak powstała w 1858 roku operetka “Orfeusz w piekle” (Orphée aux enfers) i “Piękna Helena” (La belle Helene) z 1864 roku. W ciągu swojego życia Offenbach napisał łącznie ponad 100 operetek. To właśnie on – za sprawą “Orfeusz w piekle” – wprowadził na scenę teatrów operowych znanego wszystkim dzisiaj kankana, który stał się niejako symbolem operetki paryskiej. 

Gilbert i Sullivan

Wspólnej działalności dwóch brytyjskich artystów epoki wiktoriańskiej – pisarza W.S. Gilberta i kompozytora Arthura Sullivana – zaowocowała trwającą 25 lat współpracą, podczas które duet stworzył takie operetki, jak “Pinafore” (1878), “Piraci z Penzance” (1879) i “Mikado” (1885).

Podobnie jak Offenbach, Gilbert i Sullivan preferowali operetki satyryczne, w których często kpili z establishmentu i używali dowcipu i humoru jako sposobu wyrażania swoich poglądów politycznych i komentowania bieżących wydarzeń. Dla piosenka generała majora z “Piratów z Penzance” parodiuje przywódcę wojskowego, który, choć dobrze wykształcony i pochodzący z ustosunkowanej rodziny, nie wie praktycznie nic o wojnie ani militarnej technologii.

Johann Strauss Młodszy

Johann Strauss II nazywany “Królem Walca” napisał ponad 500 walców, w tym prawdopodobnie najsłynniejszy w historii “Nad pięknym modrym Dunajem”. Jednak kompozytor pisał również operetki. Jedną z nich jest wystawiona po raz pierwszy w 1874 roku uznawana za należącą do kanonu najpopularniejszych operetek wszech czasów “Zemsta nietoperza”. Jest to prawdopodobnie najsłynniejsza operetka, jaka kiedykolwiek powstała i która z czasem została przyjęta nie tylko jako wspaniała rozrywka popularna, ale również jako dzieło o wysokim kunszcie, odpowiednie dla największych teatrów operowych świata. Słynny dyrygent XX wieku Bruno Walter, który był wielkim wielbicielem dzieła Straussa, napisał o “Zemście”, że ma ona w sobie “piękno bez ciężkości, lekkość bez wulgarności, wesołość bez frywolności i dziwną mieszankę wybujałego bogactwa muzycznego i popularnej prostoty”.

Warto wiedzieć, że przeciwieństwie do Offenbacha oraz operetek Gilbert i Sullivan opieretki Straussa o wiele bardziej opierają się na sile orkiestry, a tylko jedną rolę w “Zemście nietoperza” może wykonać niewyszkolony operowo głos.

Ferenc Lehár 

Ferenc Lehár za sprawą wystawionej w 1905 operetki “Wesoła wdówka” (Die lustige Witwe) uważany jest za kompozytora, który wprowadził operetkę w XX wiek i tchnął w nią nowe życie. Sztuka ta pozostaje jednym z najbardziej znanych dzieł w repertuarze operetkowym – od dnia premiery jest grana na całym świecie, a popularność jej melodii przeszła wszelkie oczekiwania. Wszystkie arie i pieśni stały się z miejsca przebojami. 

Pisząc swoją operetkę – skupiającą się na perypetiach salonowych lwów, polujących na majątek tytułowej bogatej i pięknej wdówki – Lehár postawił na muzykę, intrygę i dowcip oraz wprowadził szereg innowacji (bogata scenografia, doskonałe kostiumy, blisko 100 solistów, tancerzy i muzyków na scenie), które zachwycały swym rozmachem. Pierwszy pokaz “Wesołej wdówki” zrewolucjonizował również … świat mody! Kapelusz tytułowej “Wesołej Wdówki” – czarny, z szerokim rondem i ozdobiony piórami – stał się prawdziwym modowym przebojem i nieodłącznym elementem damskiej mody na wiele lat.

Zakochaj się w operetkach!

Oczywiście przywołane powyżej operetki nie są wszystkimi, które zasługują na poznanie. Wśród dzieł wybitnych mistrzów gatunku, które wciąż cieszą się nieustającą popularnością jest m.in. też “Student żebrak” (Karl Millöcker), “Ptasznik z Tyrolu” (Karl Zeller), “Księżniczka Czardasza” (Imre Kálmán) i “Car i cieśla” (Albert Lortzing). Serdecznie polecamy obejrzeć je na żywo!

Gorące wydarzenia

Gorące wydarzenia

Open’er Festival 2025

02.07.2025-02.07.2025
Gdynia

Randka w Kinie. Eurowizja 2025

14.02.2025-14.02.2025
Warszawa

Audioriver Festival 2025

11.07.2025-11.07.2025
Łódź

Walentynki 2025

Orange Warsaw Festival 2025

30.05.2025-30.05.2025
Warszawa

Sunrise Festival 2025

01.08.2025-01.08.2025
Kołobrzeg

Cyndi Lauper: Girls Just Wanna Have Fun Farewell Tour

21.02.2025-21.02.2025
Łódź

EKIPA festiwal 2025

20.06.2025-20.06.2025
Kraków

XTB KSW 104

08.03.2025-08.03.2025
Gorzów Wielkopolski

ING SILESIA BEATS

19.06.2025-19.06.2025
Chorzów

Fryderyki 2025 – Gala Muzyki Rozrywkowej

05.04.2025-05.04.2025
Kraków

Red Bull Skoki w Punkt

Zakopane

Judas Priest

07.07.2025-07.07.2025
Łódź

Pawbeats Orchestra 2025

27.02.2025-27.02.2025
Warszawa

Wicked

06.04.2025-06.04.2025
Warszawa

Disney On Ice: Miki i Przyjaciele

27.03.2025-27.03.2025
Kraków, Warszawa

OFF Festival Katowice 2025

01.08.2025-01.08.2025
Katowice

Ronaldinho Show: mecz Polska vs Brazylia – Pojedynek Legend

21.06.2025-21.06.2025
Chorzów

Open’er Festival 2025

02.07.2025-05.07.2025

Randka w Kinie. Eurowizja 2025

14.02.2025-14.02.2025

Audioriver Festival 2025

11.07.2025-11.07.2025

Walentynki 2025

01.01.1970-01.01.1970

Orange Warsaw Festival 2025

30.05.2025-31.05.2025

Sunrise Festival 2025

01.08.2025-03.08.2025

EKIPA festiwal 2025

20.06.2025-21.06.2025

XTB KSW 104

08.03.2025-08.03.2025

ING SILESIA BEATS

19.06.2025-21.06.2025

Red Bull Skoki w Punkt

01.01.1970-01.01.1970

Judas Priest

07.07.2025-07.07.2025

Pawbeats Orchestra 2025

27.02.2025-27.02.2025

Wicked

06.04.2025-29.06.2025

OFF Festival Katowice 2025

01.08.2025-01.08.2025