Ostróda – co warto zobaczyć? Jakie miejsca zwiedzić w Ostródzie?

Zanim przekroczysz bramy miasta

Ostróda, Osterode in Ostpreußen, Austrāti to miasto, które leży w Prusach Górnych. Dawniej była to ziemia Sasinów (za skojarzenia nie odpowiadamy). Jeśli zaś chodzi o etnografię, to Ostróda leży w malowniczym regionie Mazur. Wydaje nam się, że to wystarczy, by zachęcić cię do wycieczki, ale nie możemy nie opowiedzieć ci o zapierającej dech w piersiach historii tego miasta oraz ciekawostkach, które kryją się w jego “murach”. 

Dawno, dawno temu, w otoczeniu jezior leżała osada, w której Polacy żyli z Prusami. W 1270 roku stanęła tam strażnica, która z czasem stała się zamkiem z prawdziwego zdarzenia. W 1329 roku komtur Luther von Braunschweig nadał jej prawa miejskie, nazywając gród Ostródą, od miasta jego pochodzenia Osterode am Harz. Komturowie panowali na zamku, obok którego po bitwie pod Grunwaldem polscy żołnierze dokonali rzezi krzyżackich uciekinierów. Kilka dni później zamek stał się siedzibą Władysława Jagiełły. 

Przez lata właścicielami zamku były przeróżne osoby, ale najciekawszą mieszkającą w nim postacią był zdecydowanie Napoleon Bonaparte, który spędził tam dwa miesiące. Upamiętniają to:

• medal “Napoleon w Ostródzie”,
• obraz przedstawiający hołd mieszkańców złożony cesarzowi.

Nie zobaczysz ich jednak w owym zamku, a w Wersalu. To jednak nie znaczy, że ślad po Napoleonie w Ostródzie zaginął. Opowiemy o tym jednak nieco później.

Mimo takich osobistości przebywających w miasteczku, Ostróda pozostawała “odłączona” od świata aż do czasu otwarcia Kanały Elbląskiego oraz doprowadzenia linii kolejowej. Dziś na szczęście dojazd do niej jest możliwy na przeróżne sposoby i dzięki temu możesz wpaść na dzień lub dwa i zobaczyć to wspaniałe miasteczko. A uwierz nam, że jest co zwiedzać!

Zabytki w Ostródzie

W Ostródzie czekają na ciebie m.in.:

• gotycki układ urbanistyczny miasta (niemal bez zmian od 1270 roku!),
• Śluza Ostróda na Kanale Elbląskim,
• dworzec kolejowy z końca XIX wieku,
• eklektyczny budynek liceum z 1907 roku,
• neogotycka wieża ciśnień z przełomu XIX i XX wieku,
• kamienice z XIX i XX wieku,
• spichlerz,
• Urząd Miasta z XX wieku,
• kolejowa wieża ciśnień z 1911 roku,
• Kamień Plebiscytowy z 1920 roku…

A to nie wszystko! Co warto zobaczyć z bliska?

Zespoły koszarowe w Ostródzie

Jeśli interesujesz się wojskowością, koniecznie zobacz zespoły koszarowe, na które składają się:

• koszary artyleryjskie (tzw. Białe Koszary), zaprojektowane przez Fritza Heitmanna i oddane do użytku w 1913 roku. Stacjonowały tam: 3 Wschodniopruski Pułk Artylerii Polowej nr 79, 21 dywizjon dział przeciwpancernych, Centrum Wyszkolenia Wojsk Ochrony Pogranicza oraz jednostki wojsk pancernych (nie jednocześnie, rzecz jasna),
• Koszary Grollmanna (tzw. Czerwone Koszary, które noszą nazwę od czerwonej cegły, z której zostały wybudowane pod koniec XIX wieku), 
• Koszary przy ul. Garnizonowej, czyli najstarsze koszary w Ostródzie. Dziś popadają w ruinę. 

Kościół Św. Dominika Savio w Ostródzie

Zupełnie innym miejscem jest Kościół Św. Dominika Savio w Ostródzie. Został wybudowany w XIV wieku w stylu gotyckim, by pełnił rolę misyjną. Był on niezależny od Krzyżaków, ponieważ płacił świętopietrze (opłatę na rzecz papiestwa). W 1945 roku został spalony przez Armię Czerwoną, a w 1981 roku – odbudowany i udostępniony wiernym. Teraz budynek jest już nieco eklektyczny, ponieważ przechodził liczne renowacje i przebudowy. Niedaleko niego zachowały się fragmenty murów miejskich, które możesz przy okazji zobaczyć. 

Kościół Ewangelicki w Ostródzie

Pozostając w tematyce religijnej, wart uwagi jest jeszcze Kościół Ewangelicki w Ostródzie. Skąd się wziął? Historia jest nieco skomplikowana, więc przedstawimy ją w jak najprostszej postaci:

• w 1525 roku miejscowy kościół parafialny stał się ewangelickim, dlatego wzniesiono za nim mniejszy, pozbawiony wieży kościół polski,
• w 1754 roku zastąpiono nowy kościół jeszcze nowszym,
• ten nowszy rozebrano, a w jego miejscu w 1858 roku powstał kolejny,
• wiernych przybywało, więc nabożeństwa przeniesiono do kościoła średniowiecznego, a ten najnowszy rozebrano, 
• w latach 1907-1909 wzniesiono kolejną, znacznie okazalszą i górującą nad Starym Miastem świątynię na wysokiej skarpie…

A później wszystko jeszcze bardziej się skomplikowało. Ważne jest jednak to, że na wieży kościoła znajduje się punkt widokowy oraz wystawa. Musisz tylko pokonać 105 schodów i zobaczysz wspaniały widok. 

Zamek Krzyżacki w Ostródzie

Wspomnieliśmy, że jeden z kościołów nie był uzależniony od Krzyżaków. Musisz bowiem wiedzieć, że Krzyżacy przebywali w Ostródzie przez długi czas, czego spadkiem jest stosunkowo niewielki Zamek Krzyżacki w Ostródzie. Wcześniej znajdowała się tam warownia, o której pierwsze wzmianki pochodzą z XIII wieku. W XIV wieku powstał za to zamek, który nie miał żadnych wież. W 1381 roku został spalony. W XV wieku Krzyżacy przygotowywali się do wojny z Polską, więc przed słynną bitwą pod Grunwaldem odbudowano zamek, który otoczono murem i fosą (zasypano ją w XVIII wieku). 

Po bitwie zamek został zajęty przez pruskiego rycerza i przekazany wojskom polskim, a później znów został odbity przez Krzyżaków. Podobna sytuacja powtórzyła się niemal pół wieku później. 

To ten sam zamek, w którym później przebywał Napoleon Bonaparte, więc dalszy ciąg historii pominiemy. Wyjaśnimy ci za to, po co masz się fatygować do zamku, który wcale jak zamek nie wygląda. 

Muzeum w Zamku w Ostródzie

Dziś w Zamku w Ostródzie znajdują się Muzeum oraz Biblioteka. W Muzeum dawniej można było znaleźć zbiory zgromadzone przez Emila Schnippela, ale zostały one rozproszone po Polsce podczas wojny. Część z nich znajdziesz w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. A co zostało w Ostródzie?[1] Wystawy stałe:

• “Z dziejów Ostródy i okolic” (m.in. dwie makiety ukazujące rozwój przestrzenny miasta w XVI wieku oraz XX wieku, dzięki czemu zaobserwujesz chociażby zmiany po wielkim pożarze miasta, który miał miejsce w 1788 roku; kolekcja ceramiki i broni ze średniowiecza; przedmioty codziennego użytku z XIX i XX wieku; zabytki z wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenie ratusza zniszczonego podczas II wojny światowej; widokówki z przedwojennej Ostródy),
• “Napoleon w Ostródzie” (choć przebywał tam nieco ponad 2 miesiące, stworzono poświęconą mu wystawę, na którą składają się m.in. informacje dotyczące wojny Francji z IV koalicją; umundurowanie i uzbrojenie pruskie; kopie dwóch obrazów “Napoleon użycza łask mieszkańcom Ostródy” i “Biwak w Ostródzie”; oryginalne grafiki z XIX wieku; list i dekret Napoleona wystawione w tym mieście; korespondencja, medale).[2]

Są też wystawy czasowe, ale to, na jakie trafisz, zależy od aktualnego grafiku Muzeum w Ostródzie. Do tej pory były tam m.in.:

• kolekcja białoruskiego artysty rzemieślnika Sergieja Nurmatowa (wierne kopie obiektów muzealnych w postaci kilkudziesięciu narzędzi tortur) – “Młot na czarownice”,
• prace Pabla Picassa (kilkadziesiąt litografii).[3]

Najciekawszy jest jednak “Biwak wojsk napoleońskich w Ostródzie”, który odbywa się na przełomie czerwca i lipca. Łączy kulturę, edukację, rekreację i historię. To miejski event z udziałem około setki rekonstruktorów, którzy prezentują m.in.:

• wjazd Napoleona,
• parady wojskowe,
• inscenizacje potyczek,
• pokazy artyleryjskie,
• pokaz mody,
• pokaz medycyny,
• naukę tańców z tamtego okresu,
• warsztaty rzemiosła.

Czeka tam na ciebie także wspólna zabawa z muzyką i tańcem. Możesz się poczuć niczym na planie serialu historycznego.[4]

Wieża Bismarcka w Ostródzie

Wieża Bismarcka w Ostródzie była pierwszą tego typu budowlą w Prusach Wschodnich. Nie myśl jednak, że jest to aż tak stary budynek, bo powstała ona w 1902 roku. Jej otwarcie nastąpiło w urodziny Ottona von Bismarcka. W każde kolejne urodziny (do 1905 roku) rozpalano ogień w miedzianej misie, która znajdowała się na szczycie wieży. Później robiono tak także w noc świętojańską. 

W latach 20. przebudowano wieżę, by wyglądała na bardziej “nowoczesną”. Pod koniec XX wieku usuniętą misę ogniową i płaskorzeźbę Bismarcka. Sama wieża nadal ma około 21 metrów wysokości. 

Inne atrakcje w Ostródzie

To jeszcze nie koniec naszej wycieczki. Mamy dla ciebie kilka atrakcji na świeżym powietrzu. Jeśli trafisz na piękną pogodę, skorzystaj z nich i ciesz się aktywnym wypoczynkiem.

Jezioro Drwęckie

To największe z aż pięciu jezior, które otaczają Ostródę. Latem znajdziesz tam wiele atrakcji dla miłośników sportów wodnych. Czekają na ciebie wypożyczalnie sprzętu wodnego (łodzie motorowe, kajaki, rowery wodne i nie tylko), a także przystań Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej. 

Kanał Elbląski

Przystań jest związana z Kanałem Elbląskim, po którym możesz przepłynąć się całą rodziną czy nawet grupą. Nie jest to zwykły rejs po rzece, ponieważ na Kanale Elbląskim znajdują się spore różnice w poziomie wody. Dlatego też stworzono na nim pięć specjalnych pochylni oraz cztery śluzy, które zapewniają ciekawe przeżycia. Oprócz tego oczywiście możesz podziwiać malownicze krajobrazy. 

Promenada w Ostródzie

Wracając jeszcze do Jeziora Drwęckiego, znajdziesz przy nim promenadę znaną jako Bulwar Europejski. Znajdują się przy nim liczne kawiarnie i restauracje oferujące przeróżne dania. Na pewno znajdziesz coś dla siebie podczas krótkiej przerwy w zwiedzaniu. 

Na samej promenadzie są także ławeczki i wygodne leżaki, dzięki czemu będziesz mógł odpocząć pod gołym niebem. Towarzyszyć ci będą trawniki i rabatki kwiatowe, które są o wiele przyjemniejszym widokiem niż szare ulice i wieżowce. 

Przy promenadzie znajdziesz także m.in.:

• fontannę multimedialną z rzeźbą rybaka,
• plac zabaw,
• plażę miejską,
• amfiteatr. 

Molo w Ostródzie

Nie musisz jechać do Sopotu, by przejść się po molo. To w Ostródzie jest także całkiem pokaźne. Znajduje się ono na Jeziorze Drwęckim i ma kształt litery “L” o wymiarach 50 i 30 metrów. Głównym jego punktem jest ośmiokątna altanka ze sceną (latem możesz posłuchać tam koncertu). Całość jest podświetlona, możesz więc wybrać się na romantyczny spacer w środku nocy ze swoją drugą połówką. 

Jezioro Sajmino

Na koniec zabierzemy cię nad jeszcze jedno ostródzkie jezioro – Sajmino. Mieszkańcy uważają, że jest przy nim najlepsza plaża, a samo jezioro ma najbardziej przejrzystą wodę. Dookoła znajduje się ścieżka pieszo-rowerowa, a także boiska do piłki plażowej, mała gastronomia, plac zabaw, toaleta i przebieralnia. Czego chcieć więcej? 

To już koniec naszej wirtualnej wycieczki. Teraz pora zarezerwować nocleg, kupić bilety na jakieś fajne wydarzenie w okolicy, a przy okazji pozwiedzać to piękne, acz niewielkie miasto. 

Przypisy:

[1] https://muzeumwostrodzie.pl/o-muzeum/ (dostęp z dnia 24.06.2024)

[2] https://muzeumwostrodzie.pl/dla-zwiedzajacych-2/wystawa-stala/ (dostęp z dnia 24.06.2024)

[3] https://muzeumwostrodzie.pl/dla-zwiedzajacych-2/wystawa-czasowa/ (dostęp z dnia 24.06.2024)

[4] https://muzeumwostrodzie.pl/biwak-wojsk-napoleonskich/ (dostęp z dnia 24.06.2024)